Pobieram emeryturę przyznaną na starych zasadach, ale jeszcze pracuję. Dotychczas co kilka miesięcy występowałam do ZUS o przeliczanie tego świadczenia. Słyszałam jednak, że zlikwidowano taką możliwość. Czy to prawda?
- Jak często emeryt pobierający świadczenie na starych zasadach będzie miał prawo do przeliczenia świadczenia
- Jak na decyzję w sprawie podlegania ubezpieczeniom przez wspólnika sp. z o.o. wpływa nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
- Czy nieodwołanie się od decyzji odmawiającej umorzenia składek pozbawi dłużnika możliwości ponownego złożenia wniosku o udzielenie tej ulgi
- Na jakich zasadach ZUS może przyznać rentę z tytułu niezdolności do pracy osobie pracującej fizycznie
Pobieram emeryturę przyznaną na starych zasadach, ale jeszcze pracuję. Dotychczas co kilka miesięcy występowałam do ZUS o przeliczanie tego świadczenia. Słyszałam jednak, że zlikwidowano taką możliwość. Czy to prawda?
Nowelizacja przepisów ubezpieczeniowych, która częściowo już od 18 września 2021 r. zmieniła m.in. ustawę o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna), zmodyfikuje także zasady przeliczania emerytur. Zmienione zasady w tym zakresie wejdą jednak w życie dopiero 1 stycznia 2022 r.
Prawo do przeliczenia emerytury mają osoby pobierające świadczenie zarówno na starych, jak i na nowych zasadach (wprowadzonych reformą ubezpieczeniową w 1999 r.) w sytuacji, gdy dodatkowo zarabiają. W przypadku osób pobierających świadczenie ze starego systemu zasady te są bardziej korzystne niż w przypadku systemu nowego. Nowelizacja nierówność tę jednak znosi (art. 110 ustawy emerytalnej). Obie grupy będą mogły podwyższyć świadczenie na podobnych zasadach. Nowelizacja nie pozbawia jednak osób pobierających emeryturę obliczoną według starych zasad prawa do wystąpienia z wnioskiem o takie przeliczenie. Od 1 stycznia 2022 r. nie będą jednak mogli tego robić tak często.
Zgodnie z art. 113 ustawy emerytalnej ponowne ustalenie wysokości emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych, następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt lub rencista pozostaje w ubezpieczeniu. Zasada ta nie obowiązuje, gdy w kwartale kalendarzowym ustało ubezpieczenie. Do art. 113 od 1 stycznia 2022 r. dodawany jest ust. 2, zgodnie z którym wniosek ten może być złożony nie częściej niż raz w roku kalendarzowym.
Nie ma więc przeszkód, aby złożyć wniosek o przeliczenie emerytury nawet w 2022 r. Trzeba jednak pamiętać, że będzie rozpatrzony z uwzględnieniem nowych, mniej korzystnych dla emeryta zasad obliczenia podwyższenia emerytury. ©℗
Podstawa prawna
•art. 110 i art. 113 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
Jestem wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która rozpoczęła prowadzenie działalności dopiero dwa miesiące temu. ZUS jednak stwierdził, że podlegam ubezpieczeniom społecznym od dnia, kiedy nabyłem udziały od pierwotnego wspólnika. Sprawa z odwołania od decyzji toczy się już od roku. Czy będą miały do niej zastosowanie nowe przepisy?
W opisywanej sytuacji ZUS wydał decyzję zgodną z przyjmowaną przez zakład od dawna wykładnią. Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) w brzmieniu obowiązującym do 18 września 2021 r. nie precyzowała tego jednak dokładnie. Zgodnie bowiem z art. 13 pkt 4 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym podlegały osoby prowadzące pozarolniczą działalność od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone. ZUS stał na stanowisku, które było potwierdzane przez sądy, że w przypadku wspólników sp. z o.o. datą rozpoczęcia podlegania ubezpieczeniom jest nabycie statusu wspólnika, a nie rzeczywiste wykonywanie działalności przez samą spółkę.
Nowelizacja ustawy systemowej, która weszła w życie 18 września 2021 r., wprowadziła pkt 4a do jej art. 13, zgodnie z którym wspólnicy jednoosobowych sp. z o.o. podlegają ubezpieczeniu od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z KRS albo zbycia wszystkich udziałów w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone. Na tej samej zasadzie doprecyzowano zasady podlegania ubezpieczeniom przez wspólników spółek jawnej, partnerskiej lub komandytowej. Zgodnie z wprowadzonym nowelizacją art. 13 pkt 4b ustawy systemowej podlegają oni ubezpieczeniom od dnia wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce do dnia wykreślenia spółki z KRS albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone.
W opisywanej sytuacji nie ma więc znaczenia, kiedy została wydana decyzja oraz kiedy zostały nabyte udziały. Niezależnie od nowelizacji, która weszła w życie, sąd prawdopodobnie i tak oddaliłby odwołanie wspólnika – zgodnie z linią orzeczniczą. ©℗
Podstawa prawna
•art. 13 pkt 4a i 4b ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
W maju br. ZUS odmówił mi umorzenia zaległych składek. Nie odwoływałem się, bo słyszałem, że to nie ma sensu. W październiku jednak sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu. Nie zarabiam na prowadzonej działalności, z pewnością nie będę więc w stanie spłacić zadłużenia. Czy mogę starać się ponownie o ulgę w ZUS?
Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części przez ZUS, z uwzględnieniem ust. 2‒4. Zasadą jest, co wynika z ust. 2, że należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich całkowitej nieściągalności, o czym z kolei mowa w ust. 3. Z kolei w ust. 3a postanowiono, że należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia mogą być w uzasadnionych przypadkach umarzane mimo braku ich całkowitej nieściągalności.
Zasady umarzania należności regulują przepisy rozporządzenia ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Z przepisów tego rozporządzenia wynika, że ZUS może umorzyć ubezpieczonemu będącemu płatnikiem składek należności z tytułu składek, jeżeli zobowiązany wykaże, że ze względu na stan majątkowy i sytuację rodzinną nie jest w stanie ich opłacić, ponieważ pociągnęłoby to zbyt ciężkie skutki dla zobowiązanego i jego rodziny. Rozporządzenie wskazuje przykładowo, że taka sytuacja ma miejsce, gdy:
- opłacenie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych,
- poniesione straty materialne w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia powodują, że opłacenie należności z tytułu składek mogłoby pozbawić zobowiązanego możliwości dalszego prowadzenia działalności,
- przewlekła choroba zobowiązanego lub konieczność sprawowania opieki nad przewlekle chorym członkiem rodziny pozbawia zobowiązanego możliwości uzyskiwania dochodu umożliwiającego opłacenie należności.
Na kanwie przytoczonych regulacji prawnych na szczególną uwagę zasługuje stanowisko zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 5 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Gd 1640/13. Sąd stwierdził, że każda zmiana okoliczności faktycznych, w szczególności sytuacji majątkowej, rodzinnej lub zdrowotnej osoby zobowiązanej, może być zawsze podstawą do ponownego wystąpienia z wnioskiem o umorzenie zaległości lub z wnioskiem o rozłożenie należności na raty w myśl art. 28 ustawy systemowej. Podkreślił, że odmowa umorzenia składek nie oznacza powagi rzeczy osądzonej. Sąd dodatkowo wskazał, że dłużnik ZUS może występować o umorzenie zaległości tak długo, jak długo zaległość ta istnieje.
Podsumowując, można stwierdzić, że skoro sytuacja przedsiębiorcy uległa pogorszeniu, to uzasadnione będzie ponowne złożenie wniosku o umorzenie. Należy ponownie przedstawić swoją sytuację rodzinno-majątkową z podkreśleniem zmiany, jaka miała miejsce w ostatnim czasie. ©℗
Podstawa prawna
•art. 28 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
•rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (Dz.U. z 2003 r. nr 141, poz. 1365)
Prowadzę zakład rzemieślniczy. Leczę się kardiologicznie, a moja praca wymaga dużego wysiłku fizycznego, wystąpiłem więc z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy. ZUS jednak mi jej odmówił, twierdząc, że mogę wykonywać inną pracę. Czy w tych okolicznościach warto się odwołać?
Zgodnie z art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:
- jest niezdolny do pracy,
- ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,
- niezdolność do pracy powstała w okresach wskazanych w ustawie (przede wszystkim w okresie podlegania ubezpieczeniu rentowemu),
- nie ma ustalonego prawa do emerytury z FUS lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.
Jedną z kluczowych przesłanek przyznania świadczenia rentowego jest istnienie u ubezpieczonego niezdolności do pracy. Ta przesłanka została zaś zdefiniowana w art. 12 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej. Wskazano tamże, że niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się z jednej strony stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji. Z drugiej strony zaś ocenia się możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 13 sierpnia 2020 r., sygn. akt I UK 247/19).
Szczególnie pomocne w odpowiedzi na zadane pytanie będzie stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie z 19 lutego 2019 r., sygn. akt IV U 770/18. W zbliżonym stanie faktycznym przedmiotem weryfikacji przez sąd była również decyzja odmawiająca prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy dla spawacza, który miał schorzenia kardiologiczne i inne będące przeciwwskazaniem do pracy w swoim zawodzie. Sąd opierając się na opiniach biegłych lekarzy sądowych, w tym biegłego z zakresu kardiologii, uznał, że schorzenia wnioskodawcy powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu, który uzasadnia niezdolność do pracy w stopniu częściowym. W dalszej analizie stwierdzono, że z uwagi na schorzenia kardiologiczne wnioskodawca jest niezdolny do pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym. Co ważne, w tej sytuacji sąd nie uznał, że prowadzący zakład może się przekwalifikować.
W podanych okolicznościach faktycznych decyzja ZUS wydaje się być niezasadna. Decydująca dla zmiany decyzji będzie opinia biegłego sądowego, dlatego w interesie ubezpieczonego jest złożenie odwołania z wnioskiem o powołanie biegłego z dziedziny kardiologii. ©℗
Podstawa prawna
•art. 12 ust. 1 i 3, art. 57 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)