Subskrybuj nas na Youtube
Dwie z obsługiwanych przez nas spółek z ograniczoną odpowiedzialnością mają zamiar się połączyć – jedna spółka ma przejąć drugą. Spółka przejmowana ma ustaloną niższą stopę procentową składki wypadkowej. Czy możemy ją zastosować do nowo powstałego podmiotu?
Anna Kwiatkowska, ekspert od ubezpieczeń społecznych
Nie, od 18 września 2021 r. nie ma możliwości wybrania stopy procentowej jednej ze spółek w takiej sytuacji. Wcześniej przepisy co prawda nie pozwalały na to wprost, ale taką praktykę akceptowały sądy.
Zmieniło się to wraz z wejściem w życie nowelizacji ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa wypadkowa), która doprecyzowała ogólną zasadę wynikającą z art. 27 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z nią stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy. Od 18 września wszedł w życie ust. 2, zgodnie z którym do stopy procentowej nie stosuje się odrębnych przepisów o sukcesji praw i obowiązków w przypadku przekształceń, łączenia się lub podziału płatników składek.
Dotychczasowe orzecznictwo teraz nieaktualne
Takie brzmienie przepisu stoi w sprzeczności z dotychczasowym orzecznictwem sądowym, które w większości sukcesję składki dopuszczały. Jako przykład można wskazać wyrok Sądu Najwyższego z 20 marca 2009 r., sygn. akt II UK 292/08. Sąd stwierdził, że połączenie spółek handlowych przez przejęcie spółki zobowiązanej do opłacania składki na ubezpieczenie wypadkowe w innej wysokości niż spółka przejmująca powoduje wyliczenie składki w wysokości ustalonej dla spółki przejmowanej. Podstawą do takich działań miał być art. 93 par. 2 pkt 2 ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 494 par. 1 kodeksu spółek handlowych. SN potwierdził, że połączenie spółek handlowych przez przejęcie spółki zobowiązanej do opłacania składki w innej wysokości niż spółka przejmująca powoduje dla nowego podmiotu, jako płatnika składek, możliwość wyliczenia składki na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości ustalonej dla spółki przejmowanej. Jeżeli wysokość składki jest niższa od należnej od spółki przejmującej, to powstaje niesprzeczna z zasadami współżycia społecznego i przewidziana przez prawo korzyść wynikająca z połączenia spółek.
Dopóki nowe przepisy nie weszły w życie, nawet gdy ZUS na taką swoistą sukcesję nie wyraził zgody, płatnik mógł to zakwestionować przed sądem. A ten z dużym prawdopodobieństwem przychylał się do zdania płatnika.
Rozmijanie się z celem
Zdaniem twórców ustawy nowelizującej stanowisko sądów było nieprawidłowe, co uzasadniali m.in. brzmieniem art. 27 ustawy wypadkowej, z którego wynika, że wysokość stopy procentowej składki wypadkowej jest ustalana płatnikowi tylko raz na dany rok składkowy i obowiązuje ona niezmiennie przez cały czas jego trwania (1 kwietnia ‒ 31 marca). A założenie, że sukcesja stopy procentowej składki jest dopuszczalna, oznaczałaby również dopuszczenie możliwości wielokrotnej zmiany stopy w ciągu roku składkowego, bo przecież przejęcia spółek mogą być dokonywane wielokrotnie w ciągu roku. Projektodawcy zwracali także uwagę na cel zróżnicowania stopy procentowej – ma to skłaniać płatników do polepszania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dążenia do zminimalizowania liczby wypadków przy pracy. Im bowiem mniej wypadków, tym niższa składka do zapłaty. Możliwość sukcesji składki jest z tym celem niezgodna, ponieważ dopuszcza jej zmniejszenie w stosunku do płatnika, który żadnych działań w zakresie bezpieczeństwa pracy nie podjął, a został tylko przejęty przez płatnika z niższą stopą.
Te argumenty jednak dotychczas sądów nie przekonywały. Po zmianie przepisów nie mają one jednak wyboru, jak tylko orzekać zgodnie z wykładnią ZUS wyrażoną w nowym brzmieniu art. 27 ustawy wypadkowej. Podobnie więc w opisywanym w pytaniu przypadku podmiot, który powstanie z połączonych spółek, nie będzie mógł po prostu skorzystać z niższej stopy. ZUS powinien ustalić dla niego oddzielną stopę procentową.
Podstawa prawna
art. 27 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
art. 31 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1621)
art. 93 par. 2 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1598)
art. 494 ustawy z 15 września 2000 r. ‒ Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1526; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 288)
