Jesteśmy spółką cywilną. Dotychczas nie zatrudnialiśmy nikogo na umowę o pracę ani umowę zlecenia, spółka nie ma więc statusu płatnika. Na początku lutego zawrzemy dwie pierwsze umowy o dzieło z terminem wykonania do końca kwietnia. Pierwsze zlecenie chcemy jednak zawrzeć już 1 marca, spółka stanie się więc płatnikiem. Czy wobec tego musimy zgłaszać umowy o dzieło do ZUS?

Nie, w tym przypadku nie powstanie obowiązek zgłoszenia umów o dzieło zawartych na początku lutego, a więc przed uzyskaniem statusu płatnika przez spółkę cywilną. Jak bowiem wynika z art. 36 ust. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązek poinformowania o zawarciu umowy o dzieło dotyczy płatnika składek oraz osoby fizycznej zlecającej wykonanie umowy o dzieło. Wyjątek obejmuje umowy zawierane z osobą, z którą zgłaszający nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy osoba ta nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Termin zgłoszenia wynosi 7 dni od dnia zawarcia tej umowy.
Z samego brzmienia przepisu wynika, że obowiązkiem objęte są dwie grupy podmiotów: płatnicy oraz osoby fizyczne. Nie wszystkie jednak podmioty da się do nich zakwalifikować. Istnieją osoby prawne lub jednostki organizacyjne, które nie mają statusu płatnika. Status ten ma bowiem taki podmiot, który zgłasza przynajmniej jednego ubezpieczonego do ZUS. Nie chodzi jednak tylko o zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych. Także wtedy, gdy ubezpieczeni będą podlegali ubezpieczeniu zdrowotnemu, zgłaszający będzie płatnikiem.
Jeśli jednak np. spółka z o.o. albo spółka cywilna nie zgłasza nikogo do żadnego rodzaju ubezpieczeń, to płatnikiem nie jest, a więc obowiązek zgłaszania umów o dzieło jej nie dotyczy. W opisywanej sytuacji spółka płatnikiem stanie się w trakcie obowiązywania dwóch umów o dzieło. Nie sprawi to jednak, że umowy trzeba będzie zgłosić. Zawarto je bowiem w czasie, gdy spółka nie była jeszcze płatnikiem. To, że stała się nim już po zawarciu, ale przed wykonaniem umów o dzieło, nic w tej kwestii nie zmienia. Wspomniany wyżej art. 36 ust. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje bowiem zgłaszanie umów „zawartych”, a nie „wykonywanych”. Idąc analogicznym tokiem myślenia, ZUS uznał, że nie podlegają zgłoszeniu umowy zawarte przed wejściem w życie tego przepisu, a więc przed 1 stycznia 2020 r., nawet jeśli są realizowane w 2021 r.
Podstawa prawna
•art. 36 ust. 17 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875)