Sąd Najwyższy określił zasady ustalania wartości przedmiotu zaskarżania korzystnie dla osób walczących o wyższą emeryturę.
Wartość przedmiotu zaskarżenia na potrzeby skargi kasacyjnej w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych musi wynosić co najmniej 10 tys. zł. Dlatego sposób liczenia wartości zaskarżenia był kluczowy dla osób, które chciały dochodzić swoich spraw przed Sądem Najwyższym (SN) np. w sporach dotyczących wyrównania świadczenia emerytalnego.
Tymczasem orzecznictwo SN było rozbieżne i w różnych sprawach stosowane były odrębne sposoby ustalania wartości przedmiotu zaskarżenia, co miało wpływ na dopuszczalność wnoszenia kasacji.
W związku z tym pierwszy prezes SN wniósł do rozpatrzenia przez skład siedmiu sędziów pytanie dotyczące sposobu ustalania przedmiotu zaskarżenia. Zapytał, czy w sprawie, w której skutkiem ma być zmiana wysokości świadczeń gwarantowanych w systemie ubezpieczeń społecznych, wartość przedmiotu zaskarżenia ustala się wyłącznie na podstawie art. 22 k.p.c., czy także na podstawie art. 19 par. 1 k.p.c. w związku z art. 21 k.p.c.
Zgodnie z art. 22 w sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się (np. emerytury) wartość przedmiotu sporu stanowi suma świadczeń za jeden rok, a jeżeli trwają one krócej niż rok – za cały czas ich trwania. Natomiast stosownie do art. 19 par. 1 k.p.c. w sprawach o roszczenia pieniężne podana kwota stanowi wartość przedmiotu sporu, a w myśl art. 21 k.p.c., jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, zlicza się ich wartość.
Uczestnicząca w rozprawie prokurator Bożena Kiecol z Prokuratury Generalnej, podkreślała, że to przepis art. 22 k.p.c. należy traktować, jako wyjątek od reguły zawartej w art. 19 k.p.c., a nie jako wyjątek dotyczący wszystkich postępowań w sprawach z ubezpieczenia społecznego. Odrębności takiego postępowania zostały opisana w oddzielnym rozdziale kodeksu postępowania cywilnego, który nie określa szczególnych zasad ustalania wartości sporu, ani odniesienia czy wskazania, że do tych postępowań należy stosować wyłącznie art. 22.
Przedstawicielka prokuratora generalnego podkreślała, że nie można automatycznie stosować tego przepisu do wszystkich roszczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych. Co prawda w większości przypadków dotyczą one weryfikacji decyzji organu rentowego – z reguły podwyższenia świadczenia na przyszłość. Wówczas, jak najbardziej ma zastosowanie reguła tzw. umownego ustalenia wartości przedmiotu sporu z art. 22 k.p.c. Świadczenia przyszłe wypłacane przez ubezpieczyciela co do zasady są wypłacane do śmierci osoby uprawnionej, więc skonkretyzowanie wartości przedmiotu sporu jest niemożliwe.
Inaczej rzecz się przedstawia, gdy roszczenie dotyczy świadczeń zaległych. W tym wypadku powód może dokładnie oszacować kwoty, jakich się domaga, i wskazać je w pozwie. Można zatem zastosować art. 19 k.p.c.
SN podzielił argumenty prokuratora generalnego i podjął uchwałę, zgodnie z którą w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych, której przedmiotem jest zmiana wysokości świadczenia powtarzającego się, wartość przedmiotu zaskarżenia ustala się na podstawie art. 22 w odniesieniu do świadczeń przyszłych, a w odniesieniu do zaległych na podstawie art. 19 par. 2 k.p.c. W razie dochodzenia świadczeń przyszłych i zaległych stosuje się art. 21 k.p.c.
ORZECZNICTWO
Uchwała SN z 18 października 2012 r. sygn. akt III UZP 3/12.