Podwyższenie wieku emerytalnego w systemie powszechnym wymusi bardziej radykalne rozwiązania w emeryturach policjantów i żołnierzy. Inaczej różnice w świadczeniach pogłębią się.
Przepaść między wysokimi emeryturami dla służb mundurowych a niskimi osób będących w powszechnym systemie emerytalnym wciąż będzie się powiększać. Reforma emerytalna jest niewystarczająca – alarmują eksperci.
Jak wielka jest to dysproporcja, najlepiej widać na zamieszczonej obok infografice. Już dzisiaj przeciętna emerytura mundurowa wynosi 3131 zł, – o 74 proc. więcej niż normalna – 1800 zł. W przyszłości różnice między świadczeniami mogą być dwu- a nawet trzykrotne – oczywiście na korzyść mundurówek.
Szansa na zmianę tych nierówności jeszcze istnieje, gdyż strategicznych decyzji rząd jeszcze nie podjął. Zapadną one prawdopodobnie w ciągu najbiższych dwóch tygodni. Z naszych informacji wynika bowiem, że zmiany w emeryturach mundurowych mają wyjść z rządu łącznie z ustawą wydłużającą wiek emerytalny.
A wiek emerytalny – prócz wysokości samego świadczenia – to główna różnica pomiędzy tymi dwoma systemami. W systemie powszechnym, jeśli nawet osoba ubezpieczona zechce przejść na emeryturę częściową, może to zrobić dopiero w wieku 62 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna).
Projekt Ministerstwa Spraw Wewnętrznych o emeryturach mundurowych zakłada tymczasem, że prawo do emerytury mundurowej będzie przysługiwało po 55. roku życia i 25 latach służby.
Nie bez znaczenia jest też to, że zmiany w systemie powszechnym obejmą nie tylko nowo wchodzących na rynek pracy, lecz także już pracujących. Tymczasem nowy system emerytur mundurowych dotknie tylko tych, którzy wstąpią do służby już pod jego rządami. Dzisiejsi funkcjonariusze i żołnierze będą cieszyć się starym systemem ze względu na prawa nabyte. W praktyce oznacza to, że pierwsi żołnierze czy policjanci objęci nowymi zasadami na emeryturę przejdą w roku 2038 i właśnie wtedy będzie widać, jak olbrzymie różnice są między emeryturami cywilnymi a mundurowymi.
W docelowym modelu reformy systemu powszechnego stopa zastąpienia ma wynieść od niepełnych 30 proc. do nieco ponad 40 proc. średniej pensji, i to pod warunkiem, że emeryt będzie pracował do 67. roku życia. Emerytura mundurowa może wynosić nawet 75 proc. średniej pensji – ale nie z całego okresu służby, tylko z trzech lat. – Jeśli jednocześnie pojawiają się dwie reformy, z których jedna wydłuża wiek w systemie powszechnym, a druga zmienia nieznacznie warunki, to jest to sprzeczne z zasadą sprawiedliwości i bezstronności państwa – komentuje propozycje zmian dr Piotr Lewandowski.
Spora część ekonomistów najchętniej widziałaby włączenie służb mundurowych do systemu powszechnego, co wynika z reformy emerytalnej z 1999 r. i co jeszcze trzy lata temu zapowiadał rząd Donalda Tuska. Szereg krytycznych uwag do projektu zgłosiło też Ministerstwo Finansów. MF proponuje zaostrzenie propozycji resortu spraw wewnętrznych. Resortowi Jacka Rostowskiego nie podoba się ani sposób wyliczania podstawy emerytury (średnia z trzech lat, a nie z całej służby), ani wielkość stopy zastąpienia (powinna być zbliżona do tej z systemu powszechnego), ani wliczanie urlopu wychowawczego do okresu służby.
– Jednak lepsze to niż nic, choć do ideału daleko – mówi Piotr Bujak, ekonomista Banku Nordea. A Piotr Lewandowski zwraca uwagę, że pierwsze skutki zmian budżet odczuje za 15 lat, gdy pierwszy rocznik nowych mundurowych nie pójdzie na wcześniejszą emeryturę. – A w systemie powszechnym wszyscy muszą się przygotować na dłuższą pracę od przyszłego roku. To niespójne – komentuje Lewandowski.
Mundurówki przed zmianą
Emerytury mundurowe pobiera dziś 150 tys. osób. Rocznie na ten cel z budżetu państwa idzie prawie 5 mld zł. Obecnie przysługują one:
● policjantom i wojskowym,
● funkcjonariuszom Straży Granicznej,
● pracownikom straży pożarnej,
● funkcjonariuszom Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
● funkcjonariuszom Służby Więziennej,
● pracownikom Biura Ochrony Rządu.
Świadczenie dostaje się po 15 latach służby, a jego wysokość to 40 proc. ostatniej pensji. Za każdy dodatkowy rok służby świadczenie rośnie o 2,6 proc. Średnia wysokość mundurówki to 3 tys. zł.
Policjanci, wojskowi i strażacy mogą pracować na emeryturze, ale obowiązują ich limity. Jeśli dorobią do emerytury mniej niż 70 proc. średniej pensji, to świadczenie będzie im wypłacone w całości. Jeżeli więcej niż 70 proc., to dostaną mniej o taką kwotę, o jaką przekroczyli określony limit, jednak nie więcej niż o 25 proc. emerytury.
Emeryturę wojskową podwyższa się m.in. o 2 proc. podstawy wymiaru (pensji) za każdy rok służby pełnionej bezpośrednio: w składzie personelu latającego na samolotach naddźwiękowych, w składzie załóg okrętów podwodnych, w charakterze nurków i płetwonurków i w zwalczaniu fizycznym terroryzmu.