Z początkiem 1999 r. zaczęto wszelkie składki zapisywać na indywidualnych kontach, a jednocześnie stworzono protezę dla tych, którzy pracowali przed reformą. Miała ona wyrównać ich szanse.
Kapitał początkowy ZUS oblicza osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., które przed 1999 r. były zatrudnione lub samodzielnie opłacały składki na ubezpieczenie społeczne. Starszym kapitał wyliczany jest wyjątkowo, tylko jeśli jednocześnie spełniają następujące warunki:
- pierwszy wniosek o emeryturę z tytułu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego złożyły po 31 grudnia 2008 r. i wystąpiły o obliczenie emerytury według nowych zreformowanych zasad,
- udokumentują okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn (przy czym okresy nieskładkowe uwzględniane są tylko w wymiarze nieprzekraczającym 1/3 okresów składkowych),
- po ukończeniu wieku emerytalnego nadal były objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi (nadal pracowały).
Wprowadzając reformę emerytalną, zobligowano pracujących przed 1999 r. do zgromadzenia i złożenia do ZUS dokumentów niezbędnych do wyliczenia kapitału początkowego (czyli potwierdzających fakt zatrudnienia i wysokość zarobków z dawnych lat), do końca 2006 r. Jednak ci, którzy tego nie zrobili, mogą się nie stresować – wystarczy, że złożą wniosek o wyliczenie kapitału początkowego razem z wnioskiem o emeryturę.
Co więcej, ci, którzy zastosowali się do terminu i którym ZUS już wyliczył kapitał, powinni wnioskować (uwaga! ZUS nie zrobi tego z automatu) o ponowne przeliczenie kapitału. Od czasów reformy bowiem kilkakrotnie modyfikowano zasady jego obliczania, na ogół z korzyścią dla przyszłych emerytów, na przykład:
- Osoby, które przepracowały kilka miesięcy w roku, nie tracą już na porównywaniu ich wynagrodzenia z przepracowanego okresu do rocznego przeciętnego wynagrodzenia. Teraz oblicza się to w sposób proporcjonalny.
- Czas urlopów z tytułu opieki nad dziećmi oraz okresów niewykonywania pracy z powodu opieki nad dziećmi jest teraz okresem składkowym (był nieskładkowym), w dodatku nie podlega ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych. Opieka nad dziećmi uwzględniana jest w wymiarze do 3 lat na każde dziecko, a po urodzeniu bliźniaków do 4 lat, łącznie jednak tylko 6 lat – bez względu na liczbę dzieci. Opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym, na które przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny, dodatkowo zwiększa zaliczane okresy nieskładkowe – do 3 lat na każde dziecko.
- Czas studiów przed 1 stycznia 1999 r. (ukończonych!) uwzględnia się w wymiarze do 1/3 wszystkich okresów składkowych przebytych do dnia zgłoszenia wniosku o emeryturę.