Osoba, która z powodu trudnej sytuacji życiowej nie otrzymała powszechnego świadczenia, może się starać o emeryturę specjalną od premiera lub prezesa ZUS.
Prezes Rady Ministrów oraz prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych mają prawo do przyznania (w drodze decyzji administracyjnej) emerytury na warunkach specjalnych - świadczenie jest wtedy wypłacane nie z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ale z budżetu państwa.
Emerytura od premiera. Premier (na wniosek lub z urzędu) może "w szczególnie uzasadnionym przypadku" przyznać emeryturę lub rentę na warunkach lub w wysokości innej niż świadczenie powszechne. Jest to decyzja uznaniowa - premier nie jest ograniczony, jeśli chodzi o okoliczności przyznania świadczenia czy w sprawie jego wysokości.
Do 31 stycznia każdego roku premier (i prezes ZUS) jest zobowiązany przedstawić sejmowi informację o przyznanych emeryturach specjalnych. Jak podaje Centrum Informacyjne Rządu, w 2016 roku zarejestrowano 432 nowe wnioski o przyznanie świadczeń specjalnych od Prezesa Rady Ministrów, a premier Beata Szydło przyznała renty i
emerytury specjalne 61 osobom. Średnia wysokość świadczeń specjalnych przyznanych przez premiera w 2016 r. po zaokrągleniu wynosi 2032,79 zł.
Co prawda przepisy nie określają dokładnie przypadków, gdy premier może przyznać emeryturę specjalną, ale zasadniczo należy się ono osobie, która - pomimo zasług dla kraju - w wyniku zdarzenia losowego lub stanu zdrowia nie otrzymała
emerytury powszechnej. Wynika to z orzecznictwa sądowego.
Już w orzeczeniu z 17 października 2006 r. (sygn. akt P 38/05) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że dla przyznania świadczenia specjalnego konieczne jest wystąpienie dwóch przesłanek - szczególne zasługi wnioskodawcy w jakiejś dziedzinie lub szczególne zdarzenie losowe oraz zła sytuacja materialna wnioskodawcy. Taką wykładnię potwierdzają kolejne orzeczenia
sądów.
I tak w wyroku z 6 marca 2008 r. (sygn. akt I OSK 1839/07) Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że emerytura specjalna jest świadczeniem wyjątkowym, mającym za zadanie polepszenie sytuacji materialnej osób, których szczególne zasługi dla życia społecznego uzasadniają odstępstwo od ogólnie przyjętych zasad przyznawania tego rodzaju świadczeń”. W związku z tym nie każda osoba znajdująca się w trudnej sytuacji życiowej ma prawo do świadczenia, ponieważ emerytura specjalna nie ma charakteru socjalnego czy kompensacyjnego, którego zadaniem jest wyrównanie wyrządzonych krzywd lub uszczerbków.
Potwierdził to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie - w wyroku z 22 października 2010 r. (sygn. akt II SA/Wa 1015/10) sąd zaznaczył, że renta specjalna przyznawana przez Prezesa Rady Ministrów nie jest świadczeniem socjalnym i nie zależy wyłącznie od potrzeb wnioskodawcy nawet, gdy są one uzasadnione. Sąd dodał też, że świadczenie specjalne nie może być świadczeniem zastępczym w przypadku odmowy przyznania świadczenia przez ZUS bądź prezesa ZUS.
Z kolei Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (wyrok z 5 lutego 2013 r., sygn. akt II SA /Wa2113/12) podkreślił, że świadczenie specjalne nie jest świadczeniem o charakterze socjalnym, przyznawanym z tytułu trudnej sytuacji zdrowotnej lub materialnej wnioskodawcy. Do udzielenia pomocy finansowej i rzeczowej osobom znajdującym się w trudnych warunkach socjalno-bytowych powoływane są terenowe ośrodki pomocy społecznej.
Emerytura od prezesa ZUS. Decyzja prezesa ZUS o przyznaniu emerytury specjalnej jest mniej uznaniowa niż ta od premiera. Ponadto jest ona bardziej ukierunkowana na szczególne okoliczności niż na zasługi zainteresowanego i jest ona w większym stopniu świadczeniem o charakterze socjalnym.
Świadczenie od prezesa ZUS może otrzymać ubezpieczony lub członkowie jego rodziny, jeśli wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek nie mogą podjąć pracy, a jednocześnie nie mają niezbędnych środków utrzymania.
Wysokość emerytury specjalnej od prezesa ZUS nie może przekroczyć wysokości świadczeń przyznawanych w normalnym trybie.
Jak podaje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w 2016 roku prezes ZUS podjął 3242 decyzje w sprawach o świadczenia w drodze wyjątku, w tym 902 decyzje pozytywne oraz 2340 decyzji odmownych. Świadczenia w drodze wyjątku wypłacane są w wysokości najniższej emerytury, czyli 882,56 zł brutto - podaje ZUS.
Od 1 marca suma ta wzrośnie do 1000 zł>>
Subskrybuj nas na Youtube