Zarządca drogi będzie mógł bez zgody właściciela lub użytkownika wieczystego wejść na teren nieruchomości objętej decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach w celu przeprowadzenia prac przygotowawczych za zezwoleniem wojewody albo starosty. Przyspieszy to inwestycje drogowe, kolejowe, wodne i przeciwpowodziowe.

Takie rozwiązanie przewiduje projekt nowelizacji ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw, który trafił do konsultacji.
Śmierć nie zawiesza
Przewiduje on zmiany m.in. w ustawie o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 176; dalej: specustawa drogowa). Jedną z nich jest zniesienie obowiązku zawieszania postępowania w sprawie wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej w razie śmierci strony lub jednej ze stron, w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony oraz w razie utraty przez stronę lub przez jej ustawowego przedstawiciela zdolności do czynności prawnych. Będzie to możliwe dzięki wprowadzeniu do specustawy drogowej art. 11ea przewidującego wyłączenie obowiązywania tych trzech ustawowych przesłanek wynikających z kodeksu postępowania administracyjnego.
Projektodawca w uzasadnieniu projektu zwraca uwagę, że zawieszanie postępowania ze względu na śmierć strony „niepotrzebnie wydłuża postępowanie”. Potwierdzają to samorządowcy. – Czasem postępowanie spadkowe trwa długo i wówczas inwestycja stoi – mówił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, na etapie zapowiedzi zmian w specustawie.
Wejście na nieruchomość
Wiadomo już też, jak będzie wyglądała procedura uzyskania przez zarządcę drogi zezwolenia na wejście na cudzą nieruchomość objętą decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach w związku z przygotowaniem realizacji inwestycji drogowej (np. przez przeprowadzenie badań archeologicznych i prac geologicznych). Zgodnie z projektowanym art. 21b zarządca będzie mógł wystąpić o wydanie zezwolenia do wojewody (w przypadku dróg krajowych i wojewódzkich) albo starosty (w przypadku dróg powiatowych i gminnych), jeśli nie uzyska zgody od właściciela lub użytkownika wieczystego w ciągu 30 dni od otrzymania przez niego wystąpienia w tej sprawie. Zarządca będzie mógł się zwrócić bezpośrednio do organów, jeśli inwestycja będzie realizowana na nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym lub w przypadku braku w katastrze nieruchomości danych pozwalających na ustalenie właściciela lub użytkownika wieczystego. Decyzja będzie wydawana w ciągu 30 dni na czas określony, nie dłuższy niż trzy lata. Te zasady będą dotyczyć również nieruchomości stanowiących teren zamknięty, obszar kolejowy lub lotnisko użytku publicznego.
Projektodawca wskazuje, że to nie pierwsze tego typu rozwiązanie, które ma przyspieszyć inwestycje – podobne znajduje się już w ustawie o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1902 ze zm.).
Zarządca drogi po zakończeniu prac przygotowawczych będzie miał obowiązek przywrócić nieruchomość do stanu poprzedniego. Jeśli nie będzie to możliwe, to zgodnie z nowym art. 21c właścicielom lub użytkownikom wieczystym będzie przysługiwać odszkodowanie odpowiadające wartości poniesionych szkód oraz uwzględniające brak dostępu do nieruchomości lub jej części w czasie trwania prac. Uwzględni ono również ewentualne zmniejszenie wartości nieruchomości. Decyzję o jego przyznaniu podejmą wojewoda albo starosta.
Obowiązkowa analiza
Projekt zakłada też wprowadzenie obowiązku przeprowadzenia przez organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach analizy zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jeżeli został uchwalony, już na początkowym etapie postępowania. W przypadku stwierdzenia niezgodności organ odmówi udzielenia zgody na realizację inwestycji. Nowelizacja wymienia również przedsięwzięcia, w przypadku których nie przedkłada się miejscowego planu i nie bada ich lokalizacji z ustaleniami tego planu, w tym tzw. inwestycje strategiczne.
Etap legislacyjny
Projekt skierowany do konsultacji