Stare telefony komórkowe, suszarki, odkurzacze czy magnetowidy zalegają w naszych domach. Warto się ich pozbyć. Także dlatego, że oprócz szkodliwych substancji mogą zawierać też cenne metale czy minerały – np. miedź – które można ponownie wykorzystać. Trzeba przy tym pamiętać, że zakazane jest wyrzucanie ich do zwykłych pojemników na śmieci. Przeznaczone są do tego np. tak zwane PSZOK-i (Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych).
Zbliżają się święta Bożego Narodzenia. To czas, w którym obdarowujemy naszych bliskich i sami dostajemy prezenty. Często jest to sprzęt elektryczny czy elektroniczny, np. golarka, słuchawki czy zabawka na baterie. Cieszymy się z nowych nabytków, a dotychczas używany sprzęt często bezrefleksyjnie latami trzymamy w szafach czy szufladach. Zastanówmy się, ile mamy w domu nieużywanych ładowarek, kabli czy starych klawiatur do komputera? W ten sposób, nie dość, że zaśmiecamy swoją przestrzeń, to jeszcze uniemożliwiamy „drugie życie” zawartym w sprzęcie cennym surowcom.
Co to jest elektroodpad?
To wszelki zużyty sprzęt elektryczny lub elektroniczny, czyli taki, który potrzebuje prądu, by działać. Jest to więc wszystko to, co ma kabel albo działa na baterie. Przykładowe elektroodpady, które rzadko przychodzą nam do głowy, kiedy myślimy o sprzęcie elektrycznym, to: latarka, lampki choinkowe, zabawki na baterie, ładowarki, telefony, suszarka, pozytywka, golarka, taśma LED, świetlówka, kalkulator, głośnik, pilot do telewizora, waga kuchenna, słuchawki czy ciśnieniomierz.
W czym tkwi ich wartość?
Elektroodpady zawierają cenne surowce wtórne. Są to np. miedź, cynk, aluminium, a nawet takie szlachetne metale, jak srebro czy złoto.
Np. telefon komórkowy zawiera miedź, tellur, lit, kobalt, mangan i wolfram. A w silnikach pralek znajduje się od ok. 0,7 do 1,2 kilograma miedzi, zaś w lodówkach ok. 1,5 kg.
Tymczasem miedź wykorzystuje się do produkcji przewodów telekomunikacyjnych i energetycznych, styków, rezystorów, procesorów i mikroprocesorów, półprzewodników czy silników elektrycznych. Miedź jest też bardzo dobrym materiałem do recyklingu, bo można ponownie wykorzystać ją nieskończoną liczbę razy, nie tracąc przy tym na jakości.
Pozbywając się elektrośmieci we właściwy sposób, wspieramy więc zarówno gospodarkę jak i środowisko.
Jeżeli kogoś nie przekonują argumenty pozytywne, powinien pamiętać, że elektroodpady mają też wiele substancji szkodliwych i niebezpiecznych, zarówno dla środowiska, jak i dla zdrowia i życia naszego i naszych zwierząt. Są to np. rtęć, kadm, freon czy azbest. Lepiej więc unikać ryzyka przedostania się ich do naszego otoczenia.
Gdzie wyrzucać?
Sprzęt elektryczny i elektroniczny opatrzony jest znakiem przekreślonego kontenera. Oznacza to, że nie można po prostu wyrzucić go do śmieci, ale trzeba oddać do odpowiedniego punktu zbiórki.
Elektroodpady można przekazać do:
- PSZOK-u, czyli Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych;
- jeżeli odpad nie przekracza 25 cm – do sklepu o powierzchni ponad 400 metrów kwadratowych sprzedającego sprzęt elektryczny i elektroniczny;
- sklepu, w którym kupujemy nowy sprzęt tego samego rodzaju i w tej samej liczbie (np. lodówkę za lodówkę i nie musi być tej samej marki);
- podczas specjalnych zbiórek.
Warto też rozejrzeć się, czy w naszej okolicy nie znajdują się specjalne kontenery do zbiórki elektroodpadów.
Jeśli nie wiemy, gdzie w naszej okolicy można oddać elektroodpady, możemy sprawdzić to na stronie naszej gminy.
Pamiętajmy przy tym, że za wyrzucanie elektroodpadów do zwykłego kosza, zamiast właściwego punktu zbiórki, grozi kara grzywny do 5000 zł.
Bank wiedzy
– Konsumenci kojarzą elektroodpady przede wszystkim z odpadami takimi jak lodówki, telewizory czy pralki. Natomiast wiele osób zapomina lub nie wie, że elektroodpadem jest również mówiąca zabawka, ładowarka czy inne urządzenia codziennego użytku zasilane na prąd lub baterie – mówi Monika Wyciechowska z grupy RLG, w skład, której wchodzi RLG Relectra Polska, organizacja odzysku, która przejmuje i realizuje obowiązki wprowadzających na polski rynek sprzęt elektryczny i elektroniczny. - Podczas warsztatów edukacyjnych spotykam się też czasem z przekonaniem, że skoro np. taki kabel jest z metalu i tworzyw, powinien trafić właśnie do tej frakcji, a tak nie jest. Wszystkie elektroodpady powinny być oddane do specjalnych punktów zbiórki takich jak np. gminne PSZOK-i (Punkty Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych), czy specjalne kontenery do zbiórki e-odpadów, aby potem ukryte w nich cenne surowce mogły wrócić ponownie do użycia. Dodam jeszcze, że oddając elektroodpad ważne, aby wyjąć z niego, jeśli nie są zamontowane na stałe, baterie i je też odpowiednio posegregować np. wrzucając do pojemnika na zużyte baterie– podsumowuje Monika Wyciechowska.
By więcej dowiedzieć się o elektroodpadach, warto zajrzeć na stronę: www.elektro3000.pl.
Co zrobić, by sprzęt służył jak najdłużej?
Warto też dbać o nasz sprzęt, by działał jak najdłużej. Według The Global E-waste Monitor 2020 w 2019 r. wyprodukowaliśmy globalnie 7,3 kg elektroodpadów na osobę. W 2030 r. ta liczba wyniesie już ok. 9 kg na osobę. Tylko 17,4 proc. tych elektroodpadów trafiło do punktów zbiórki i recyklingu.
Aby przedłużyć działanie sprzętu elektronicznego na baterie, nie powinniśmy pozwalać na rozładowywanie się urządzeń do końca czy używać sprzętu w skrajnych temperaturach. Starajmy się też wyregulować zbyt jasny wyświetlacz, wyłączać funkcję odświeżania w nieużywanych aplikacjach czy Wi-Fi, jeśli z niego nie korzystamy w danym momencie.