Naukowcy do premiera: Masowy odstrzał dzika nie zatrzyma ekspansji wirusa ASF, za to niesie ryzyko trudnych do przewidzenia skutków przyrodniczych

Szanowny Pan
Mateusz Morawiecki
Prezes Rady Ministrów

Jako naukowcy oraz eksperci zajmujący się profesjonalnie ochroną i zarządzaniem zasobami środowiska przyrodniczego, w tym także leśnictwem i gospodarką łowiecką, czujemy się zobowiązani do zaapelowania do Pana Premiera o uchronienie kraju od fatalnych konsekwencji gospodarczych i środowiskowych w związku z decyzją Ministerstwa Środowiska o tzw. depopulacji (skoordynowanym odstrzale redukcyjnym, zmierzającym do maksymalnego obniżenia liczebności populacji) dzika w skali całego obszaru Polski, jako elementu walki z ASF.

Postulujemy natychmiastowe wstrzymanie planowanych masowych i wielkoobszarowych odstrzałów dzików.

Od 12 stycznia do końca lutego br. myśliwi mają przeprowadzić masowy, skoordynowany odstrzał dzików na zdecydowanej większości terytorium kraju. Odstrzelonych ma zostać nawet 210 tys. tych zwierząt, a resort środowiska domaga się maksymalnego obniżenia liczebności populacji tego gatunku. Uważamy, że decyzja ta zapadła pod naciskiem politycznym i nie ma żadnego merytorycznego uzasadnienia.

Masowy odstrzał dzików w ramach polowań zbiorowych nie zapewni realizacji celu, jakiemu ma służyć, tj. zatrzymaniu ekspansji wirusa ASF (afrykańskiego pomoru świń, ang. African swine fever) w Polsce. Przeciwnie – zarówno wytyczne Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), jak i krajowa praktyka wskazują, że zmasowane polowania na dziki walnie przyczyniają się do roznoszenia wirusa. Dzieje się to za sprawą (1) zwiększania zasięgów przemieszczania się spłoszonych zwierząt, które zarażają kolejne osobniki, (2) zanieczyszczania środowiska krwią zarażonych dzików, która może stanowić źródło nowych zakażeń, oraz (3) częstszego kontaktu z krwią i szczątkami zarażonych dzików przez myśliwych, bez możliwości skutecznego odkażenia w warunkach polowania. Zwiększona mobilność myśliwych w ramach masowych odstrzałów może prowadzić do transmisji wirusa na duże odległości.

Potwierdzają to statystyki, według których pomimo prowadzenia intensywnego odstrzału sanitarnego w latach 2015-2017, kiedy wybito w Polsce niemal 1 milion dzików, sukcesywnie wzrastała liczba przypadków zarażenia wirusem ASF w populacji tych zwierząt. W 2015 r. odnotowano jedynie 44 przypadki, w 2017 było ich już 678. Wirus nie tylko nie został zatrzymany przez masowy odstrzał dzików, ale miał doskonałe warunki do rozprzestrzeniania się. W 2018 r. stwierdzono już 3300 przypadków ASF u dzików.

Możliwość całkowitej lub prawie całkowitej eliminacji dzika na dużych obszarach kraju niesie ogromne ryzyko trudnych do przewidzenia skutków przyrodniczych. Praktyczne zniknięcie tego gatunku może spowodować istotne zaburzenia w funkcjonowaniu ekosystemów leśnych i prowadzić do negatywnych skutków dla gospodarki leśnej i zdrowia publicznego. Dziki są gatunkiem dominującym w zespole dużych ssaków w naszych ekosystemach. Jako zwierzęta wszystkożerne pełnią w lasach rolę sanitarną oraz mają istotny wpływ na wiele elementów środowiska. Dziki żywią się m.in. owadami będącymi szkodnikami drzew, gryzoniami oraz padliną. Buchtując w poszukiwaniu pokarmu i roznosząc nasiona, odgrywają ważną rolę w naturalnym odnowieniu lasu i w procesach obiegu materii w przyrodzie. Eliminacja tego gatunku z ekosystemu może przyczynić się do zwiększenia intensywności gradacji owadów w lasach oraz częstości występowania patogenów przenoszonych przez gryzonie na ludzi (np. borelioza, kleszczowe zapalenie mózgu). Dziki stanowią również ważny naturalny pokarm wilka, a zmniejszenie jego dostępności może wywołać wzrost poziomu szkód powodowanych przez te drapieżniki znajdujące się pod ochroną.

Raport NIK z 2017 r. wskazuje, że w Polsce program bioasekuracji w związku z ASF był źle przygotowany i nierzetelnie wdrażany: 74 proc. gospodarstw nie posiadało niezbędnych zabezpieczeń, program wdrażany był opieszale, a protokoły z kontroli weterynaryjnej – często fałszowane w celu stworzenia pozorów zabezpieczenia stad świń przed ASF. W efekcie choroba nie została zatrzymana i rozprzestrzenia się na kolejne województwa. W listopadzie 2017 r. wirus przekroczył linię Wisły.

Obecnie wirus zagraża najbardziej dochodowym chlewniom w województwie wielkopolskim. Jeżeli kierowany przez Pana rząd nie podejmie skutecznych i zdecydowanych działań w celu zapewnienia najwyższych standardów bioasekuracji i nadzoru weterynaryjnego, będzie on bezpośrednio odpowiedzialny za załamanie się branży trzody chlewnej w Polsce. Tego problemu nie rozwiąże masowy odstrzał dzika.

W miejsce nielimitowanego odstrzału dzików postulujemy wprowadzenie realnie działających mechanizmów odnajdywania padłych osobników tego gatunku. Zgodnie z wytycznymi EFSA, takie działanie (tzw. nadzór bierny) jest najskuteczniejszym sposobem wykrywania nowych przypadków ASF we wczesnym stadium na obszarach wolnych od chorób. Odnajdywanie i usuwanie padliny dzików zarażonych ASF stanowi również kluczowy element strategii ograniczenia długotrwałego utrzymywania się tej choroby w środowisku.

Dlatego apelujemy o natychmiastowe cofnięcie decyzji o odstrzale redukcyjnym dzików i wdrożenie alternatywnych działań na bazie wiedzy naukowej i eksperckich opinii (ukierunkowanych na rzeczywisty mechanizm roznoszenia ASF związany ze świadomym bądź nieświadomym udziałem człowieka), mających na celu wstrzymanie dalszego rozprzestrzeniania się tej choroby w Polsce. Zgłaszamy jednocześnie swoją gotowość do udziału w pracach dotyczących przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się wirusa ASF w Polsce.

Liczymy na pilną i zdecydowaną reakcję Pana Premiera w tej sprawie.

Autorzy listu:
prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Schmidt, Instytut Biologii Ssaków PAN
prof. nadzw. dr hab. Rafał Kowalczyk, Instytut Biologii Ssaków PAN
prof. dr hab. Henryk Okarma, Instytut Ochrony Przyrody PAN
dr Tomasz Podgórski, Czech University of Life Sciences i Instytut Biologii Ssaków PAN
prof. nadzw. dr hab. Przemysław Chylarecki, Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Sygnatariusze:

Komitet Biologii Środowiskowej i Ewolucyjnej Polskiej Akademii Nauk

Sygnatariusze indywidualni:

1. dr Marek Wajdzik, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Leśny
2. prof. dr hab. Tomasz Wesołowski, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Biologicznych
3. prof. dr hab. Jerzy Szwagrzyk, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Leśny
4. dr Robert Mysłajek, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
5. dr Zofia Prokop, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
6. dr hab. Joanna Rutkowska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
7. dr Adrian Zwolicki, Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii
8. mgr Alicja Pawelec , Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
9. dr Justyna Kierat, , Nauka dla Przyrody
10. dr Joanna Kajzer-Bonk, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
11. prof. dr hab. Jan Marcin Węsławski , Instytut Oceanologii PAN, Zakład Ekologii IOPAN
12. prof. dr hab. Piotr Skubała, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
13. dr Marcin Kadej, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Biologicznych
14. dr hab. Adam Stebel, , Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach,
15. dr Anna Maria Kubiszyn, Instytut Oceanologii PAN, Zakład Ekologii Morza
16. prof. dr hab. Dariusz Tarnawski, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Biologicznych
17. prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Kujawa, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN
18. dr hab. Paulina Kramarz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
19. dr hab. Paweł Koperski, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
20. dr Piotr Bentkowski, Institut Pierre Louis d’Epidémiologie et de Santé Publique, Paryż, Francja, Equipe 1 : Surveillance et Modélisation des maladies transmissibles
21. prof. dr hab. Joanna Pijanowska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
22. mgr Katarzyna Kociniewska, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy, Wydział Rolnictwa i Biotechnologii
23. mgr Zuzanna Pestka , Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii
24. mgr Michał Gorczak, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
25. dr Anna Muszewska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
26. dr hab. Łukasz Niesiołowski-Spano, Uniwersytet Warszawski, Wydział Historyczny
27. dr Mateusz Płóciennik, Uniwersytet Łódzki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
28. dr Krzysztof Drabikowski, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Zakład Biofizyki
29. dr hab. Ewa Szołajska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Pracownia Hodowli Komórkowych/Zakład Biosyntezy Białka
30. dr Maria Oleszczuk, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Zakład Ekologii Krajobrazu
31. mgr Igor Siedlecki, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
32. prof. dr hab. Hanna Kmita, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii
33. prof. nadzw. dr hab. Lech Łobocki, Politechnika Warszawska, Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska
34. prof. dr hab. Małgorzata Latałowa, Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii
35. mgr Małgorzata Zielińska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Zakład Biochemii Drobnoustrojów
36. dr Marta Wiśniewska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
37. prof. dr hab. Ewa Bartnik, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
38. prof. nadzw. dr hab. Małgorzata Grodzińska-Jurczak, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
39. prof. dr hab. Wojciech Bal, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Zakład Biofizyki
40. dr Anna Kujawa, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN
41. prof. dr hab. Grażyna Dobrowolska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Zakład Biochemii Roślin
42. prof. dr hab. Paweł Golik, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
43. dr hab. Anna Orczewska , Uniwersytet Śląski w Katowicach, Biologii i Ochrony Środowiska
44. dr Robert Gromadka , Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Pracownia Sekwencjonowania DNA i Syntezy Oligonukleotydów
45. dr Piotr Dąbrowski, Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, Wydział Turystyki i Rekreacji
46. dr Jerzy Parusel, Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice, Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice
47. mgr Kajetan Deja, Instytut Oceanologii PAN, Zakład Ekologii, Instytut Oceanologii PAN
48. prof. dr hab. Marek Konarzewski, Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno-Chemiczny
49. prof. dr hab. Jan M. Wójcik, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk, Białowieża
50. prof. nadzw. dr hab. Wiktor Kotowski, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
51. dr Tamara Aleksandrzak-Piekarczyk, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Zakład Biochemii Drobnoustrojów
52. prof. nadzw. dr hab. Tomasz Mazgajski, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
53. dr Gerard Kanarek, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, Stacja Ornitologiczna
54. prof. dr hab. Andrzej Elżanowski, Uniwersytet Warszawski, Wdział Artes Liberales
55. mgr Jakub Bubnicki, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk, Zakład Ekologii Populacji
56. dr Jakub Skorupski, Uniwersytet Szczeciński, Wydział Biologii
57. dr Tomasz Wyszomirski, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
58. prof. dr hab. Agnieszka Sirko, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
59. dr hab. Łukasz Michalczyk, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
60. prof. dr hab. Przemysław Czapliński, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej
61. prof. dr hab. Jörn Theuerkauf, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, Pracownia Ekologii Behawioralnej, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie
62. dr Marta Maziarz, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, Pracownia Badań Ornitologicznych
63. mgr Agnieszka Rudak, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
64. dr Ewa Zgrabczyńska , Ogród Zoologiczny w Poznaniu , Urząd Miasta Poznania
65. prof. nadzw. dr hab. Jan Wawrzyniak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Neofilologii
66. dr Marta Głuchowska, Instytut Oceanologii PAN,
67. dr Kamil Bartoń, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
68. prof. dr hab. Wiesław Babik, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
69. dr Monika Pasikowska-Piwko, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
70. prof. dr hab. Andrzej Ejchart, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
71. prof. dr hab. Jan Cz. Dobrowolski, Narodowy Instytut Leków,
72. dr hab. Karol Zub, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
73. prof. nadzw. dr hab. Michał S. Wojciechowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
74. dr hab. Edyta Brzoska-Wojtowicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
75. mgr Ewa Tarnowska, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
76. dr hab. Daniel Młocicki, Warszawski Uniwersytet Medyczny,
77. dr Anna Rutkowska-Brdulak, SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny, Wydział Prawa
78. prof. nadzw. dr hab. Jakub Brdulak, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Kolegium Finansów i Zarządzania
79. dr Dominik Marchowski, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
80. prof. dr hab. Werner Ulrich, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
81. dr hab. Anna Czarnecka, Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN,
82. prof. dr hab. Jarosław Stolarski, Instytut Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN,
83. dr Wioleta Wasilewska-Dębowska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
84. mgr Barbara Bujalska, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
85. dr Maria Zachwatowicz, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
86. mgr Joanna Kujawska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
87. dr Michał Małecki, Uniwersytet Warszawski, Biologia
88. mgr Zenon Rohde, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
89. dr Andrzej Grzywacz, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
90. dr hab. Magdalena Niedziałkowska, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
91. prof. dr hab. Emilia Brzosko, Uniwersytet w Białymstoku,
92. dr hab. Aleksandra Burkowska-But, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
93. prof. dr hab. Jan R.E. Taylor, Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno-Chemiczny, Instytut Biologii
94. prof. dr hab. Wojciech Pisula, Instytut Psychologii PAN, Pracownia Psychologii Porównawczej i Ewolucyjnej
95. dr Joanna Czarnecka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
96. dr hab. Ewa Durska, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
97. dr Aleksandra Jabłońska, Uniwersytet Łódzki,
98. dr Małgorzata Pawlikowska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, WBiOŚ
99. dr Marta Ronowicz, Instytut Oceanologii PAN,
100. dr Stanisław Pagacz, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
101. prof. dr hab. Jarosław Buszko, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
102. prof. nadzw. dr hab. Piotr Skórka, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
103. dr hab. Marta Kołodziej-Sobocińska, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
104. dr Emilia Trudnowska, Instytut Oceanologii PAN,
105. dr Agnieszka Kalwasińska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
106. dr Łukasz Ołdakowski, Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno-Chemiczny, Instytut Biologii
107. dr Agata Lipko, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
108. dr Sławomir Kwaśniewski, Instytut Oceanologii PAN,
109. mgr Renata Bryk, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
110. dr Anna Kozakiewicz, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Chemii
111. prof. dr hab. Katarzyna Turnau, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
112. prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Borowski, Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ekologii Lasu
113. dr Agnieszka Pawełek, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
114. dr Izabela Kern-Zdanowicz, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
115. dr hab. Marcin Zych, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
116. dr Jan Boratyński, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
117. dr Krzysztof Niedziałkowski, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Instytut Biologii Ssaków PAN
118. prof. dr hab. Jacek Radwan, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii
119. dr Areta Czerwinska, Uniwersytet Warszawski, Wydzial Biologii
120. dr Adam Hermaniuk, Uniwersytet w Białymstoku, Wydzial Biologiczno-Chemiczny
121. dr Joanna Plenzler, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
122. prof. nadzw. dr hab. Marta Szulkin, Uniwersytet Warszawski, Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski
123. dr Karolina Petrović, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
124. prof. dr hab. Maciej LUNIAK, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie
125. prof. dr hab. Adam Jaroszyński, Uniwersytet Warszawski, Wydział Zarządzania
126. dr Katarzyna Kisiel, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
127. dr Joanna Tusznio, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
128. prof. dr hab. Paweł Koteja, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie,
129. mgr Eliza Kondzior, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
130. dr hab. Iwona Jasser, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
131. dr hab. Magdalena Kowalewska, Centrum Onkologii-Instytut,
132. mgr Michał Dziembowski, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
133. mgr Michał Korniluk, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
134. prof. dr hab. Magdalena Błażewicz , Uniwersytet Łódzki, Wydzieł Biologii i Ochrony Środowiska
135. mgr Klaudia Dębiec, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
136. prof. dr hab. Dorota Dobrowolska, Instytut Badawczy Leśnictwa,
137. mgr Marzena Laskowska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
138. mgr Monika Stępień, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
139. dr Małgorzata Waksmundzka, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
140. prof. nadzw. dr hab. Roman Żurek, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
141. dr hab. Andrzej Gębczyński, Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno – Chemiczny
142. dr Dorota Kidawa, Uniwersytet Gdański, Wydział Biologii
143. dr Anna Fabisiewicz, Centrum Onkologii – Instytut im Marii Skłodowskiej-Curie,
144. dr Tomasz Brzeziński, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
145. dr Patryk Czortek, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
146. mgr Arkadiusz Sikora, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
147. dr Olga Smoleńska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Nauk o Ziemi
148. dr Agnieszka Ludwiczak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
149. dr hab. Marcin Zalewski, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
150. prof. nadzw. dr hab. Piotr Kittel, Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych
151. prof. dr hab. Michał Dadlez, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
152. dr hab. Dariusz Pogocki, Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Biotechnologii
153. dr Grażyna Olszowska, Instytut Badawczy Leśnictwa,
154. dr hab. Marek Wiśniewski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Chemii
155. mgr Paulina Bolibok, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Chemii
156. dr Wioletta Wawer, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
157. dr Marcin Sulwiński, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
158. prof. dr hab. Dariusz Iwan, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, Muzeum Zoologiczne
159. prof. nadzw. dr hab. Elwira Szuma, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
160. dr hab. Robert Lenartowski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
161. dr hab. Magdalena Witek, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
162. dr Michał Żmihorski, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
163. prof. dr hab. Katarzyna Jagusztyn-Krynicka , Uniwersytet Warszawski,
164. prof. dr hab. Anna Medwecka-Kornaś, Instytut Botaniki im. Władysława Szafera PAN,
165. dr Barbara Bacler-Żbikowska, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
166. prof. dr hab. Michał Kozakiewicz, Uniwersytet Warszawski,
167. dr Lucyna Pilacka, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
168. dr Julia Witczuk, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
169. dr Bohdan Paterczyk, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii UW
170. dr Magdalena Kulma, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
171. dr Aleksandra Walczyńska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
172. dr hab. Dominika Włoch-Salamon, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii (Instytut Nauk o Środowisku)
173. dr Krzysztof Karpiesiuk, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
174. dr Iwona Kostrzewska-Szlakowska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
175. dr hab. Monika Adamczyk-Popławska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
176. prof. dr hab. Jacek Siciński, Uniwersytet Łódzki,
177. mgr Marzena Majgier, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
178. dr Marta Zakrzewska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
179. dr hab. Maria Niklińska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie,
180. mgr Katarzyna Dudek, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii, Instytut Nauk o Środowisku
181. dr Agata Plesnar-Bielak, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
182. prof. dr hab. Joanna Gliwicz, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
183. st. tech. analityki medycznej Iwona Rosa, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
184. prof. dr hab. Tomasz Osiejuk, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii
185. mgr Dariusz Maluchnik, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
186. prof. nadzw. dr hab. Ireneusz Ruczyński, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
187. dr hab. Renata Świergosz-Kowalewska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
188. dr Anna Maria Łabęcka, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
189. dr Ewa Jabłońska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
190. mgr Weronika Antoł, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
191. prof. dr hab. January Weiner, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
192. dr Lech Buchholz, Polskie Towarzystwo Entomologiczne,
193. dr Michał Piotr Pręgowski, Politechnika Warszawska, Wydział Administracji i Nauk Społecznych
194. mgr Malgorzata Dylewska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
195. dr hab. Wojciech Fiałkowski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
196. prof. nadzw. dr hab. Lechosław Kuczyński, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii
197. dr hab. Paweł Grzmil, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
198. dr Joanna Sudyka, Uniwersytet Warszawski,
199. dr Szymon Drobniak, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
200. prof. nadzw. dr hab. Dries Kuijper, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
201. mgr Marta Słomińska, Instytut Oceanologii PAN,
202. mgr Dorota Lutyk, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
203. dr hab. Jarosław Tyburski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
204. dr hab. Marcin Czarnołęski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
205. mgr Aleksandra Sobolewska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
206. dr hab. Katarzyna Szczepańska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
207. prof. nadzw. dr hab. Anna Skoracka, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii
208. mgr Magda Bakun, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
209. prof. nadzw. dr hab. Rafał Zwolak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii
210. dr hab. Nuria Selva Fernandez, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
211. mgr Agata Malinowska, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
212. dr Maria J. Gołąb, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
213. dr hab. Agnieszka Pajdak-Stós, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
214. dr Michał Falkowski, Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne,
215. dr Joanna Wyszkowska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
216. dr Piotr Ślipiński, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
217. dr hab. Marta Wrzosek, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
218. mgr Joanna Lilpop, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
219. dr hab. Tomasz Pietrzykowski , Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Prawa i Administracji
220. dr hab. Maria Sterzyńska, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
221. dr Justyna McIntyre, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN,
222. mgr Mariusz Boćkowski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
223. dr Karolina Doan, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
224. mgr Marta Grosiak, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi
225. mgr Natalia Mucha, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,
226. prof. dr hab. prof. dr hab. Wiesław Kozak, profesor zwyczajny, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
227. dr Maciej Szewczyk, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
228. dr Magdalena Czarnecka, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
229. prof. dr hab. Kazimierz Rykowski, Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ekologii Lasu
230. prof. nadzw. dr hab. Marta Koblowska, Uniwersytet Warszawski, Wydział Biologii
231. dr Lech Karpiński, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
232. prof. dr hab. Antonina Ostrowska, Instytut Filozofii i Socjologii PAN,
233. prof. nadzw. dr hab. Jan Urban, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
234. dr Agnieszka Olszańska, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
235. prof. nadzw. dr hab. Justyna Rogalska, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
236. dr hab. Antoni Amirowicz, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
237. dr Hanna Hajdukiewicz, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
238. dr Jakub Szymkowiak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Instytut Biologii Środowiska, Pracownia Ekologii Populacyjnej
239. dr Rafał Martyka, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
240. prof. nadzw. dr hab. Aleksandra Biedrzycka, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
241. mgr Krzysztof Gagla, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
242. dr Dariusz Kamiński, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
243. mgr Anna Lipińska, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
244. dr hab. Piotr Nowicki, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
245. mgr Stanisław Śnieżko, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
246. dr hab. Tadeusz Fleituch, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
247. dr hab. Wojciech Kozera, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Bioinżynierii Zwierząt
248. mgr Aleksandra Burdziej, Uniwersytet Warszawski, Wydzial Biologii
249. dr hab. Ewa Szarek-Gwiazda, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
250. prof. dr hab. Stanisław L. Kazubski, Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie,
251. prof. dr hab. Jacek M. Szymura, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział BIologii
252. prof. nadzw. dr hab. Michał Słowiński, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN,
253. dr Paulina Szafrańska, Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk,
254. dr Wojciech Solarz, Instytut Ochrony Przyrody PAN,
255. prof. dr hab. Mariusz Lamentowicz, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych
256. dr Sandra Słowińska, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego PAN,
257. dr Agnieszka Sergiel, Instytut Ochrony Przyrody PAN,

301. dr hab. Marzena Popielarska-Konieczna, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
302. dr hab. Wojciech Bąba, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie,
303. dr Edmund Kartanas, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
304. dr Artur Pliszko, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
305. mgr Aleksandra Mazurkiewicz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Wydział Biologii
306. mgr Ewa Chećko, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Katedra Leśnictwa i Ekologii Lasu
307. dr Marek Asman, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowiacach, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej w Sosnowcu
308. prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Świerkosz, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Biologicznych
309. dr Olga Pawełczyk, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej, Zakład Parazytologii

Tekst opublikowano też na https://naukadlaprzyrody.pl/