Zmiany w Narodowym Centrum Nauki, Polskiej Akademii Nauk, Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz likwidacja Akademii Kopernikanskiej - taki pakiet reform opublikował właśnie minister nauki. Co się zmieni w szkolnictwie wyższym?

Likwidacja Akademii Kopernikańskiej

Rząd chce zlikwidować funkcjonującą od 1 września 2022 roku Akademię Kopernikańską i Szkołę Główną Mikołaja Kopernika. Jak podkreśla minister nauki zadania przypisane jej w ustawie w znacznej mierze powielają zadania podmiotów, które działały na rzecz systemu szkolnictwa wyższego i nauki już przed jej utworzeniem.

Dodatkowo, na tle innych jednostek realizujących podobne zadania, wyjątkowo wysokie były wynagrodzenia pracowników Akademii. Średnia wynagrodzeń kadry zarządzającej wynosiła 15 782 zł, a przeciętne wynagrodzenie w Akademii wynosiło 17 238 zł – przy czym, czytamy w uzasadnieniu do ustawy, „Wysokie wynagrodzenia nie korespondują jednak ze sprawnością działania Akademii, rozumianą jako zdolność realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy”.

W odniesieniu do Szkoły Kopernikańskiej, minister nauki, formuje zarzut, że jej status nie różni się zasadniczo od statusu innych uczelni w kraju: "Jej kolegia (filie) znajdują się w dużych miastach, które są silnymi ośrodkami akademickim". Środki finansowe, które były przeznaczone na funkcjonowanie obu podmiotów będą przeznaczone na finansowanie zadań realizowanych przez inne podmioty, co zapewni "ich optymalne wykorzystanie przy niższych kosztach administracyjnych”.

Zmiany wynagrodzeń w NCN

Zmiany w Narodowym Centrum Nauki będą dotyczyły wynagrodzeń pracowników. Ustawa dotyczy:

  • zastępców Dyrektora Narodowego Centrum Nauki,
  • Koordynatorów Dyscyplin
  • pracowników Biura NCN

Do tej pory wynagrodzenia tych pracowników NCN były określane w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw nauki. Po zmianach, Dyrektor NCN określi regulamin kształtowania wynagrodzeń, który będzie zatwierdzany przez ministra. „Rozwiązanie to ma zapewnić większą elastyczność ustalania warunków wynagradzania Koordynatorów Dyscyplin i pracowników Biura NCN. Jest to pożądane ze względu na częste zmiany minimalnego wynagrodzenia za pracę, do którego powinny być relacjonowane stawki wynagrodzeń na poszczególnych stanowiskach w NCN. Ma to też szczególne znaczenie wobec występujących w NCN problemów z utrzymaniem zatrudnienia wykwalifikowanych pracowników oczekujących wynagrodzenia adekwatnego do ich kwalifikacji” – czytamy w uzasadnieniu.

Zmiany w NCBR

Zmiany w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju dotyczą głównie kształtowania polityki kadrowej i finansowania instytutów badawczych. Istotną zmianą jest także wprowadzenie możliwości tworzenia oddziałów zamiejscowych jako komórek organizacyjnych NCBR.

Zmianie ulegnie sposób powoływania i odwoływania Dyrektora NCBR i jego zastępców. Będzie on wyłaniany w drodze konkursu przeprowadzonego przez komisję konkursową powołaną przez ministra, a następnie powołany przez ministra. Analogicznie będzie w przypadku jego zastępców, których liczba ma zostać zwiększona z maksymalnie dwóch do maksymalnie trzech. Komisję konkursową powoła Dyrektor NCBR.

Minister zyska możliwość odwołania Dyrektora NCBR przed upływem kadencji w przypadku utraty zaufania lub "stwierdzenia okoliczności, które wskazują na brak prawidłowej lub sprawnej realizacji zadań NCBR". Analogiczne uprawnienie będzie przysługiwało Dyrektorowi NCBR wobec swoich zastępców.

PAN

Zmiany w PAN obejmą:

  • nadzór nad działalnością PAN i jednostkami naukowymi oraz innymi jednostkami organizacyjnymi PAN;
  • strukturę organizacyjną PAN;
  • status członka PAN;
  • zarządzanie majątkiem PAN;
  • finanse PAN.

Wszystkie kompetencje nadzorcze nad działalnością PAN zostaną przeniesione z Prezesa Rady Ministrów na ministra. "Ministrowi zatem zostanie powierzony nadzór nie tylko nad szeroko rozumianą działalnością PAN, ale także nad wszystkimi jednostkami organizacyjnymi PAN w zakresie działalności statutowej, gospodarki finansowej i rachunkowej, gospodarowania mieniem oraz zgodności działania organów PAN i jej jednostek organizacyjnych z przepisami ustawy, statutem PAN i statutami tych jednostek" - czytamy w uzasadnieniu.

Zmiany w zakresie struktury organizacyjnej PAN obejmują przede wszystkim organy PAN. Projektowana nowelizacja ustawy wprowadza także istotne zmiany w zakresie struktury organizacyjnej wydziału PAN.