Nowa podstawa programowa. Jest rozporządzenie

Reforma programów nauczania nabiera rozpędu: minister edukacji, Barbara Nowacka, podpisała rozporządzenia zmieniające podstawy programowe aż dla 18 przedmiotów. Zmiany zaczną obowiązywać już od 1 września i obejmą wszystkie etapy edukacyjne – od przedszkola po szkoły policealne.

Nowe rozporządzenia Ministerstwa Edukacji

Chodzi o podpisane 28 czerwca przez minister edukacji Barbarę Nowacką rozporządzenia zmieniające podstawę programową kształcenia ogólnego dla 18 przedmiotów w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych.

To nowelizacja dwóch rozporządzeń. Pierwsze dotyczy podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia. Drugie - podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej.

Zakres i wymagania podstawy programowej

W rozporządzeniach ws. podstawy programowej kształcenia ogólnego opisane jest to, co uczeń powinien umieć z danego przedmiotu po danym etapie edukacyjnym (każdy przedmiot jest opisany osobno). Programy nauczania i podręczniki muszą być zgodne z podstawą (MEN zaznaczyło, że zmiany zostały przygotowane tak, aby nie było konieczności ich wymiany), a nauczyciel ma obowiązek realizacji wszystkich treści w niej zawartych.

Resort edukacji zaznaczył, że od 1 września br. ze zmienioną podstawą programową będą pracować nauczyciele i uczniowie klas IV–VIII szkoły podstawowej i wszystkich klas szkół ponadpodstawowych, tj. liceum ogólnokształcącego, technikum, branżowej szkoły I stopnia i branżowej szkoły II stopnia.

Zmniejszenie zakresu treści nauczania

Uzasadniono, że ograniczony o około 20 proc. zakres treści nauczania – wymagań szczegółowych – da nauczycielom i uczniom więcej czasu na spokojniejszą i bardziej dogłębną realizację programów nauczania. "Zrezygnowano głównie z tych treści, które są nadmiarowe na danym etapie edukacyjnym, niemożliwe lub bardzo trudne do zrealizowania w praktyce szkolnej" - wyjaśniono.

W klasach IV–VIII szkoły podstawowej uszczuplono treści nauczania z języków: polskiego, obcego nowożytnego, łacińskiego, mniejszości narodowej lub etnicznej, regionalnego – kaszubskiego, a także z historii, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki.

Usunięcie treści w liceach i technikach

W liceum ogólnokształcącym i technikum – z języków: polskiego, obcego nowożytnego, łacińskiego, mniejszości narodowej lub etnicznej, regionalnego – kaszubskiego, a także z historii, historii i teraźniejszości, wiedzy o społeczeństwie, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki, filozofii, języka łacińskiego i kultury antycznej, historii muzyki, historii sztuki.

W branżowej szkole I stopnia – z języków: polskiego, obcego nowożytnego, mniejszości narodowej lub etnicznej, regionalnego – kaszubskiego, a także z historii, matematyki, biologii, chemii, geografii, fizyki, informatyki.

W branżowej szkole II stopnia – z języków: polskiego, obcego nowożytnego, mniejszości narodowej lub etnicznej, regionalnego – kaszubskiego, a także matematyki i informatyki.

Zmiany na listach lektur szkolnych

Uszczuplona została też lista lektur. Część tytułów wykreślono. Na liście lektur uzupełniających pojawiły się nowe. W klasach VII i VIII największa zmiana polega na tym, że kilka pozycji, które do tej pory uczniowie musieli czytać w całości, teraz będą czytać we fragmentach. W podstawie programowej dla liceów i techników pozostawiono osobne listy lektur obowiązkowych na poziomie podstawowym i na poziomie rozszerzonym, ale podobnie jak w przypadku szkół podstawowych przygotowano wspólną listę proponowanych lektur uzupełniających. Część tytułów do tej pory obowiązkowych na poziomie podstawowym została przeniesiona do lektur na poziomie rozszerzonym.

Nowe wymagania z zakresu pierwszej pomocy

Resort poinformował także o innych zmianach. To m.in. uzupełnienie wymagań - o znajomość podstawowych zasad udzielenia pierwszej pomocy - w obszarze "Osiągnięcia w zakresie funkcji życiowych człowieka, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i odpoczynku" w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla I etapu edukacyjnego (tj. klas I–III – edukacja wczesnoszkolna).

Wskazano, że w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla II etapu edukacyjnego (klas IV–VIII) z języka polskiego na egzaminie ósmoklasisty nie obowiązuje znajomość treści i problematyki krótkich utworów literackich poznawanych w całości, utworów literackich poznawanych we fragmentach i utworów poetyckich – dla klas IV–VI. Uzasadniono, że "oczekiwanie od uczniów przystępujących do egzaminu ósmoklasisty znajomości problematyki krótkich tekstów, które były omawiane w klasach IV–VI przez jedną lub dwie godziny lekcyjne, jest wymaganiem nadmiarowym i nie jest konieczne do rzetelnego sprawdzenia umiejętności polonistycznych na egzaminie przeprowadzanym w klasie VIII".

Zmiany w zakresie testów sprawnościowych

Zmiany dotyczą też wychowania fizycznego. Na wniosek Ministerstwa Sportu i Turystyki wydłużono o jeden miesiąc (luty) okres, w którym w szkole są przeprowadzane testy sprawnościowe – w celu ułatwienia szkołom organizacji tego procesu. W roku szkolnym 2023/2024 testy te były przeprowadzane w okresie dwóch miesięcy (od marca do kwietnia).

Zmiany dotyczące języka mniejszości narodowej

Zrezygnowano też z odrębnej podstawy programowej kształcenia ogólnego z przedmiotu język mniejszości narodowej lub etnicznej – język niemiecki. To konsekwencja zmian wprowadzonych nowelizacją rozporządzenia dotyczącego podtrzymywania tożsamości narodowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych (podpisana przez minister edukacji 2 lutego br.).

"Oznacza to, że od 1 września 2024 r. ponownie będzie jedna wspólna podstawa programowa kształcenia ogólnego dla wszystkich języków mniejszości narodowej lub etnicznej – tak jak to było przed rokiem szkolnym 2022/2023" – zaznaczyło MEN.

Rozporządzenie wchodzi w życie 1 września 2024 r.

Wersja odchudzona podstawy programowej ma obowiązywać w okresie przejściowym od roku szkolnego 2024/2025. W tym czasie eksperci będą pracować nad kompleksową reformą podstawy programowej, która będzie stopniowo wprowadzana od 1 września 2026 r.