Tegoroczni absolwenci 4-letnich liceów, którzy jako pierwsi piszą maturę w nowej formule, w czwartek na egzaminie z polskiego na poziomie podstawowym musieli napisać rozprawkę dotyczącą sprzeczności tkwiących w człowieku lub o tym, jak można stać się bohaterem dla drugiego człowieka.
Matura 2023 z polskiego: egzaminy w dwóch formułach
Z kolei tegoroczni absolwenci z techników, będący ostatnim rocznikiem uczącym się w 4-letnich technikach, zdający maturę w starej formule, musieli napisać rozprawkę na temat odnoszący się do "Przedwiośnia" lub do "Pan Tadeusza" lub napisać analizę wiersza Ewy Lipskiej.
W tym roku egzaminy przeprowadzane są w dwóch formułach - inne arkusze egzaminacyjne rozwiązują maturzyści z 4-letnich liceów ogólnokształcących, a inne maturzyści z czteroletniego technikum, szkoły branżowej II stopnia oraz abiturienci z wcześniejszych roczników.
Matura 2023 z polskiego: CKE opublikowała arkusze egzaminacyjne
Centralna Komisja Egzaminacyjna opublikowała na swojej stronie internetowej arkusze egzaminacyjne rozwiązywane w czwartek przez maturzystów na egzaminie pisemnym z języka polskiego - obowiązkowym dla wszystkich maturzystów.
Egzamin pisemny z polskiego na poziomie podstawowym w nowej formule składa się z trzech części. Maturzyści musieli rozwiązać dwa testy ("Język polski w użyciu" i "Test historycznoliteracki") oraz napisać tekst własny - mieli wybór: napisać rozprawkę na jeden z dwóch podanych tematów.
Matura 2023 z polskiego: jak wyglądały testy?
Oba testy zawierały łącznie 17 zadań. Zadania w pierwszym teście odnosiły się do zacytowanych w arkuszu fragmentów tekstów: Agnieszki Krzemińskiej "Podróż jak prozak. Po co człowiekowi czasowa zmiana miejsca" i Olgi Stanisławskiej "Sens podróżowania". Na podstawie tekstu Krzemińskiej m.in. musieli rozstrzygnąć czy turystyka zmienia podróżującego człowieka. Z kolei na podstawie tekst Stanisławskiej m.in. musieli wyjaśnić, jaka korzyść i jakie ryzyko wynikają dla turysty z przekroczenia ścian "bańki turystycznej". Na podstawie obu tekstów musieli napisać notatkę syntetyzującą na temat skutków masowej turystyki.
Zadania w teście drugim również odnosiły się do zacytowanych w arkuszu fragmentów tekstów, m.in. wiersza Czesława Miłosza "Piosenka o końcu świata", "Apokalipsy św. Jana", Pieśni IX Jana Kochanowskiego, "Ody do młodości" Adama Mickiewicza, "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego, "Roku 1984 " George'a Orwella i "Tanga" Sławomira Mrożka. Zadania dotyczyły też obrazu Fransa Halsa "Młody mężczyzna trzymający czaszkę" i plakatu teatralnego do "Wesela" autorstwa Piotra Kunce. Rozwiązując test maturzyści musieli: napisać m.in. czy wizja końca świata w wierszu Miłosza jest zgodna z wizją zawartą w Apokalipsie, jaką postawę życiową zaleca podmiot liryczny w Pieśni IX, odpowiedzieć czy na plakacie Piotra Kunce przedstawiono taką samą relację między inteligencją a chłopami, jaką ukazano w "Weselu", na podstawie powieści Orwella wyjaśnić, czemu służyło stworzenie nowomowy, odpowiedzieć, jaką postawę - typową dla bohatera romantycznego przejawia Artur w zacytowanym fragmencie "Tanga".
W innym zadaniu maturzysta musiał wybrać jeden z dwóch tytułów części "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego: "Szklane domy" i "Wiatr od Wschodu" i wyjaśnić sens wybranego tytułu na podstawie znajomości powieści. W jeszcze innym zadaniu zacytowano dwa fragmenty utworów (nie podając tym razem ani autora, ani tytułu - były to fragmenty widzenia księdza Piotra z Dziadów części III Adama Mickiewicza i monologu Kordian na Mont Blanc z "Kordiana" Juliusza Słowackiego). Maturzyści musieli padać, co to za utwory oraz wyjaśnić, czym różni się rola przypisana Polsce w jednym z utworów obu fragmentach.
Pisząc tekst własny maturzyści z liceów musieli odwołać się do utworów literackich oraz wybranych kontekstów (np. historycznolitereckiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, religijnego, mitologicznego, biblijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego). Jednym z utworów musiała być lektura obowiązkowa. W arkuszu przypomniano listę lektur. Pierwszy z tematów brzmiał: "Człowiek - istota pełna sprzeczności". Drugi z tematów brzmiał: "Co sprawia, że człowiek staje się dla drugiego człowieka bohaterem".
Matura 2023 z polskiego: Ile można zdobyć punktów?
Za rozwiązanie testów maturzyści piszący egzamin w nowej formule mogą maksymalnie otrzymać 25 punktów, a za rozprawkę - maksymalnie 35 punktów. Na napisanie całego egzaminu zdający maturę z polskiego na poziomie podstawowym w nowej formule mieli 240 minut.
Egzamin pisemny z polskiego na poziomie podstawowym w starej formule składał się z dwóch części. Maturzyści musieli rozwiązać test i napisać tekst własny. Mieli wybór: napisać rozprawkę na jeden z dwóch podanych tematów lub przeprowadzić analizę tekstu poetyckiego.
Zadania odnosiły się do zacytowanych fragmentów tekstów: "Dialog" księdza Józefa Tischnera i "Od Homo sapiens do Homo videns" Tomasza Kozłowskiego. Maturzyści odnosząc się do tekstu Tischnera musieli m.in. podać trzy korzyści wynikające z prowadzenia rzetelnego dialogu oraz wymienić trzy czynniki utrudniające budowanie go, a także rozstrzygnąć czy człowiek jest w stanie poznać "pełną prawdę". Z kolei na podstawie tekstu Kozłowskiego musieli m.in. wyjaśnić sens sformułowania "człowiek oglądający" oraz podać zaletę poznania opartego na tekście oraz zaletę "myślenia obrazami". Jedno z zadań polegało na napisaniu streszczenia tekstu Kozłowskiego.
W arkuszu był też fragment "Lalki" Bolesława Prusa, bez podania co to za utwór i kto jest jego autorem. Mieli to podać maturzyści. Musieli też napisać czy sposób czytania literatury przez Wokulskiego jest potwierdzeniem wniosku Kozłowskiego, że "tekst jawi się jako nieustanna polemika".
Na egzaminie z języka polskiego na poziomie podstawowym w starej formule w temacie rozprawki jest podany problem, którego ma ona dotyczyć. Maturzysta musi przedstawić swoje stanowisko, uzasadnić je, odwołując się do podanego fragmentu tekstu literackiego (zamieszczonego w arkuszu egzaminacyjnym) oraz innych, wybranych przez siebie, tekstów kultury (np. tekstu literackiego, obrazu, filmu).
Jeden z tematów w tym roku brzmiał: "Jak niespodziewane okoliczności wpływają na zachowanie człowieka". Punktem wyjścia do rozważań był fragment "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza. Drugi temat brzmiał: "Czy nieprzyjemne prawdy są lepsze od przyjemnych złudzeń". Punktem wyjścia do rozprawki był fragment "Przedwiośnia" Stefana Żeromskiego.
W przypadku analizy tekstu poetyckiego nie ma podanego problemu, który maturzysta powinien poruszyć w swoim tekście, jest tylko ogólne polecenie: zinterpretuj wiersz (zamieszczony w arkuszu egzaminacyjnym), postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją. W tym roku należało zinterpretować wiersz Ewy Lipskiej "Mogę".
Matura 2023 z polskiego: Ile punktów należy zdobyć, aby zdać maturę
Za rozwiązanie testu maturzyści piszący egzamin w starej formule mogą maksymalnie otrzymać 20 punktów, a za rozprawkę - maksymalnie 50 punktów. Na napisanie całego egzaminu zdający maturę z polskiego na poziomie podstawowym w starej formule mieli 170 minut.
Aby zdać egzamin maturzysta, niezależnie, w której formule go zdawał, musi uzyskać minimum 30 proc. punktów możliwych do zdobycia z danego egzaminu. (PAP)
dsr/ mhr/