Awans naukowy na nowych zasadach. Sejm zmienił zapisy dotyczące nadawania stopni naukowych

Zmian dotyczących postępowań awansowych, o nadanie stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki oraz tytułu profesora m.in. dotyczy nowela, którą w czwartek uchwalił z poprawkami Sejm.

Za przyjęciem noweli głosowało 222 posłów, 15 było przeciwko, a 203 wstrzymało się od głosu.

Rządowy projekt noweli Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz niektórych innych ustaw przygotowało MEiN.

Sejm przyjął trzy poprawki zgłoszone przez PiS. Zgodnie z projektem, w skład Rady Uczelni wchodzić miał przewodniczący samorządu doktorantów - taki zapis zgłosili posłowie KO w czasie I czytania. Poprawka PiS usunęła ten zapis.

Kolejne dwie przyjęte poprawki dotyczą postępowań awansowych. W ich myśl, w przypadku postępowań w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego - wszczętych i niezakończonych do 30 września 2023 r. - komisja habilitacyjna może nie przeprowadzać kolokwium habilitacyjnego, chyba że osoba ubiegająca się o nadanie tego stopnia posiada osiągnięcia naukowe w zakresie nauk humanistycznych, społecznych lub teologicznych.

Przepadła poprawka KO podwyższająca próg dochodowy netto na osobę w rodzinie uprawniający o ubieganie się przez studenta do pobierania stypendium socjalnego. Posłowie przychylili się do zachowania pierwotnego zapisu w noweli - ma on wynosić 1294,4 zł netto.

Nowela ma na celu wprowadzenie kilkudziesięciu rozmaitych zmian dotyczących zarówno nadania tytułu profesora, habilitacji, studentów zagranicznych, dyplomów czy funkcjonowania organów uczelni. W toku prac legislacyjnych PiS zaproponowało kilkadziesiąt poprawek związanych z dostosowaniem ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce do poszerzonej listy dyscyplin naukowych. Poszerzona klasyfikacja obowiązuje od 10 listopada br. Nagłe dodanie tych poprawek było krytykowane zarówno przez opozycję, jak i środowisko akademickie. Wskazywano m.in. na to, że nie dokonano szerszej konsultacji tych uregulowań.

Jak podano w ocenie skutków regulacji, proponowane w noweli przepisy mają na celu rozwiązanie istotnych problemów wynikających z dotychczasowego stosowania niektórych jej przepisów, a większość z nich dotyczy postępowań awansowych – o nadanie stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki oraz tytułu profesora.

Nowela dotyczy też rektorów. Projektowane przepisy umożliwiają ubieganie się o pełnienie tej funkcji przez osoby, które do dnia rozpoczęcia kadencji nie ukończyły 70. roku życia (do tej pory obowiązywał limit 67 r. życia. Nowy limit obejmie także osoby kandydujące do m.in. rady uczelni.

W noweli zaproponowano odstąpienie od konieczności spełniania wymagań dotyczących posiadania tytułu profesora, stopni naukowych albo stopni w zakresie sztuki lub tytułu zawodowego przy zatrudnianiu w polskich uczelniach na stanowiskach nauczycieli akademickich osób, które uzyskały takie stopnie lub tytuł zawodowy za granicą.

Uregulowania dotyczą też m.in. uwierzytelniania dyplomów ukończenia studiów oraz dyplomów doktorskich i habilitacyjnych wydawanych przez uczelnie kościelne.

Nowela wprowadza zmiany związane z organami uczelni i dotyczy uczestniczenia z głosem doradczym w posiedzeniach rady uczelni przedstawiciela każdego związku zawodowego działającego w uczelni.

Część przepisów odnosi się też bezpośrednio do studentów. Na przykład zaproponowano zaliczanie przez uczelnię studentowi czynności wykonywanych przez niego w ramach zatrudnienia, stażu lub wolontariatu na poczet praktyk zawodowych. Regulacja dotyczy też wydawania legitymacji studenckich studentom zagranicznych uczelni odbywającym część studiów w polskich uczelniach. W zakresie stypendiów socjalnych projekt ustawy stanowi, że wysokość miesięcznego dochodu na osobę w rodzinie studenta uprawniającą do ubiegania się o stypendium socjalne ustala rektor w porozumieniu z samorządem studenckim.

W noweli znalazły się też zapisy na temat habilitacji - na przykład przewidziano obligatoryjnie publiczny charakter kolokwium habilitacyjnego, co ma wpłynąć pozytywnie na transparentność procedury.

W noweli jest też szereg zapisów dotyczących doktorantów. Dotyczą m.in. procedury odwoławczej w przypadku odmowy wszczęcia przez podmiot doktoryzujący postępowania w sprawie nadania stopnia doktora. Przewidziano też usprawnienia związane z wydawaniem dyplomów doktorskich w postępowaniach prowadzonych wspólnie z podmiotami zagranicznymi. Proponowana zmiana polega na umożliwieniu wydania więcej, niż jednego dyplomu doktorskiego w przypadku, gdy proces nadawania stopnia doktora odbywa się z udziałem podmiotu zagranicznego.

Nowela wprowadza zmiany w trzech ustawach: Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej oraz ustawie Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Większość przepisów ustawy ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia, pozostałe - 1 października 2023 r. Teraz ustawa trafi do Senatu.(PAP)

Autor: Szymon Zdziebłowski

szz/ agz/