Ministerstwo Edukacji i Nauki opublikowało projekt rozporządzenia zmieniającego listę lektur szkolnych. Konsultacje społeczne będą trwały do 8 lipca.

Powodem zmian jest, jak zaznacza MEiN, chęć lepszego dopasowania omawianych utworów do realizacji podstawy programowej.

Wiążą się one także z zaproponowaniem takich pozycji książkowych, które warto omawiać z uczniami ze względu na ich walory edukacyjne i wychowawcze (czytelny system wartości), elementy konstrukcyjne utworu (konstrukcja świata przedstawionego, wyraziście zarysowana akcja) oraz warstwę językową utworu (polszczyzna staranna, pozbawiona wulgaryzmów i kolokwializmów, nadmiernych ozdobników).

Zmiany zaproponowane przez ministerstwo dotyczą przede wszystkim wykazu lektur uzupełniających (w przypadku klas I–III szkoły podstawowej zmiany dotyczą propozycji lektur do wspólnego i indywidualnego czytania). Jak podkreśla MEiN w przypadku lektur obowiązkowych w projekcie proponuje się tylko nieliczne zmiany polegające wyłącznie na rezygnacji z danej pozycji. Jest to istotne z punktu widzenia przygotowań do egzaminu ósmoklasisty. Tak skonstruowane zmiany nie będą skutkowałaby zwiększeniem zakresu wymagań egzaminacyjnych.

Co się zmieni

W klasach I-III ministerstwo edukacji rekomenduje dodanie lektur:

  • Dorota Gellner, Wścibscy;
  • Julita Grodek, Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie;
  • Piotr Kordyasz, Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły (fragmenty);
  • Zofia Kossak-Szczucka, Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata;
  • Åsa Lind, Piaskowy Wilk;
  • Aleksandra i Daniel Mizielińscy, Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych

I usunięcie:

  • Alina Centkiewiczowa i Czesław Centkiewicz, Zaczarowana zagroda;
  • Mira Jaworczakowa, Oto jest Kasia;
  • Leszek Kołakowski, Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca?;
  • Marcin Pałasz, Sposób na Elfa

W uzasadnieniu do projektu rozporządzenia czytamy, że lektury, które powinny zostać usunięte "nie korespondują z wymaganiami zawartymi w podstawie programowej dotyczącymi emocjonalnego rozwoju ucznia". Chodzi tu o umiejętności rozumienia odczuć zwierząt, prowadzenie prostych hodowli roślin oraz określania, co jest dobre, a co jest złe i naśladowanie zachowań dobrych na podstawie doświadczeń ze świata realnego oraz przykładów płynących z tekstów literackich, filmów i innych źródeł.

Z kolei dodane lektury mają realizować zapis podstawy o samodzielnym czytaniu wybranych książek również w odniesieniu do orientacji historycznej, w której "uczeń opowiada historię własnej rodziny, przedstawia wybrane postacie i prezentuje informacje o wielkich Polakach".

W przypadku uczniów klas IV-VIII zmiany będą dotyczyły usunięcia z listy lektur obowiązkowych „pozycji książkowych, w których zastrzeżenia budzi warstwa składniowo-leksykalna języka oraz zawartość merytoryczna (m.in. kreacja świata przedstawionego)”. Za taką książkę uznany został utwór Rafała Kosika "Felix, Net i Nika" oraz Gang Niewidzialnych Ludzi".

Poza tym MEiN chce usunięcia książek:

  • Karol May, Winnetou 
  • Nancy H. Kleinbaum, Stowarzyszenie Umarłych Poetów 

Z listy lektur obowiązkowych do listy lektur uzupełniających miałaby zostać przesunięta powieść Melchiora Wańkowicza "Ziele na kraterze".

Dodane mają zostać książki:

  • Lloyd Cassel Douglas, Wielki Rybak;
  • Zofia Kossak-Szczucka, Bursztyny (wybrane opowiadanie);
  • André Frossard, Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II;
  • Bolesław Prus, Placówka, Zemsta;
  • Henryk Sienkiewicz, Sąd Ozyrysa;
  • Nicolas Sparks, Jesienna miłość

Jak pisze MEiN zaproponowane książki „warto omawiać z uczniami ze względu na ich walory edukacyjne i wychowawcze (czytelny system wartości), elementy konstrukcyjne utworu (konstrukcja świata przedstawionego, wyraziście zarysowana akcja) oraz warstwę językową utworu (polszczyzna staranna, pozbawiona wulgaryzmów i kolokwializmów, nadmiernych ozdobników)”.

Zaproponowane utwory literackie pozwolą uczniom na odwoływanie się do wartości uniwersalnych związanych z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi i etycznymi. Ważnym elementem zmian jest umieszczenie na liście lektur uzupełniających takich pozycji książkowych, które stanowią przykład różnorodnych kontekstów: kulturowego, filozoficznego, społecznego, biograficznego. Książki te skłaniają do refleksji, pobudzają wyobraźnię, poruszają tematy atrakcyjne dla młodego czytelnika.

- pisze MEiN.

W odniesieniu do szkół ponadpodstawowych MEiN proponuje, by z wykazu lektur zniknęły wiersze Marcina Świetlickiego, "ponieważ myśli zawarte w wielu utworach nie reprezentują wartości, które wpisane zostały w podstawie programowej".

Ponadto z zakresu rozszerzone usunięte miałyby zostać:

Zakres rozszerzony:

  • Jan Parandowski, Mitologia, część II Rzym;
  • François Villon, Wielki testament (fragmenty);
  • Piotr Skarga, Żywoty świętych (fragmenty);
  • Tadeusz Konwicki, Mała apokalipsa;
  • Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku

Dodać MEiN chce:

Zakres podstawowy:

  • Juliusz Słowacki, Listy do Matki (fragmenty);
  • Henryk Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki (fragmenty);
  • Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni;
  • Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski, wybór wierszy;
  • Witold Pilecki, Raport Witolda;
  • Wiesław Kielar, Anus mundi;
  • Zofia Kossak-Szczucka, Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919;
  • Jarosław Iwaszkiewicz, wybrane opowiadanie;
  • John Ronald Reuel Tolkien, Władca pierścieni. Drużyna pierścienia

Zakres rozszerzony:

  • Zofia Kossak-Szczucka, Błogosławiona wina;
  • Ferdynand Antoni Ossendowski, Mocni ludzie; Ludzie, zwierzęta, bogowie;
  • Krystyna Lubieniecka- Baraniak, Gdy brat staje się katem;
  • Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei (fragmenty); Tryptyk rzymski; Pamięć i tożsamość (fragmenty), Fides et ratio (fragmenty);
  • Karol Wojtyła, Przed sklepem jubilera;
  • Stefan Wyszyński, Zapiski więzienne;
  • Paweł Zuchniewicz, Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim.