Straż pożarna i sanepid muszą potwierdzić, czy w budynku może być sprawowana opieka nad dziećmi.
Od połowy lipca obowiązują nowe przepisy dla podmiotów, które chcą założyć żłobek lub klub dziecięcy. Jest to efekt zmiany rozporządzenia regulującego standardy sanitarne i ochrony przeciwpożarowej, które muszą być spełnione, aby w danym lokalu mogła być sprawowana opieka nad najmłodszymi dziećmi. Część z wcześniej obowiązujących wymogów została złagodzona. Inne natomiast zostały doprecyzowane i uszczegółowione. Tak jak do tej pory potwierdzenie spełniania wymogów będzie następowało poprzez uzyskanie pozytywnej opinii miejskiego lub powiatowego komendanta straży pożarnej oraz państwowego inspektora sanitarnego, przy czym nie mogą oni stawiać otwierającym miejsca opieki innych lub dodatkowych warunków, niż te wskazane w rozporządzeniu.

Ochrona przed pożarem

Do tych najważniejszych standardów, które trzeba spełnić przy zakładaniu placówki, należą te dotyczące bezpieczeństwa przeciwpożarowego. W tym zakresie rozporządzenie przewiduje że lokal, w którym będzie zakładany żłobek lub klub dziecięcy, musi znajdować się w budynku lub jego części spełniającej wymagania określone w przepisach techniczno-budowlanych oraz o ochronie przeciwpożarowej właściwych dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II. Obowiązuje ona w przypadkach budynków przeznaczonych do użytku przez osoby o ograniczonej zdolności samodzielnego poruszania się. Zalicza się do nich właśnie żłobki, ale też m.in. szpitale i przedszkola.
Możliwe jest jednak otworzenie miejsca opieki w innej niż wspomniana wyżej strefie pożarowej, oznaczonej jako ZL, o ile spełnione są dodatkowe warunki. Po pierwsze, żłobek lub klub dziecięcy musi znajdować się w budynku, który nie jest obiektem tymczasowym. Następnie taka placówka może być przeznaczona dla nie więcej niż 15 maluchów, musi znajdować się na parterze budynku wykonanego z elementów nierozprzestrzeniających ognia oraz posiadać minimum dwa wyjścia na zewnątrz. Jednym z nich powinny być drzwi wyjściowe z lokalu, a drugim inne drzwi lub okno umożliwiające bezpośrednie wyjście na otwartą przestrzeń. Wreszcie lokal powinien być wyposażony w trudno zapalne wykładziny podłogowe i inne stałe elementy wyposażenia oraz wystroju wnętrz, a także gaśnicę proszkową ABC o zawartości co najmniej 4 kg środka gaśniczego.
W takiej strefie pożarowej nie mogą się też mieścić inne lokale, w których sprawowana jest opieka, a więc kolejne żłobki lub kluby dziecięce. Co więcej, w nowych przepisach dodano, że placówki dla maluchów niemających 3 lat nie można też założyć w tej strefie, jeżeli działa w niej już przedszkole lub inne formy wychowania przedszkolnego. Ponadto wskazano, że również drogi ewakuacyjne umożliwiające opuszczenie lokalu w nagłej sytuacji muszą spełniać wymogi dla kategorii zagrożenia ludzi ZL i nie mogą na nich występować warunki będące podstawą do uznania budynku za zagrażającego życiu ludzi.

Wielkość pomieszczeń

W nowych przepisach doprecyzowane zostały zapisy związane z wielkością pomieszczeń. Obecnie wyraźnie wskazują, że powierzchnia każdego z nich przeznaczonego na zbiorowy pobyt od 3 do 5 dzieci ma wynosić minimum 16 m2. W przypadku większej liczby maluchów ulega ona odpowiedniemu zwiększeniu na każdego kolejnego podopiecznego, przy czym są to 2 m2, jeśli czas pobytu dziecka nie przekracza 5 godzin dziennie lub 2,5 m2, gdy jest to dłuższy okres.
Wysokość pomieszczeń, tak jak do tej pory powinna wynosić 2,5 metra, a temperatura w nich zapewniona to co najmniej 20oC. Z kolei na znajdujących się w pomieszczeniach grzejnikach centralnego ogrzewania są umieszczone osłony ochraniające przed bezpośrednim kontaktem z elementem grzejnym. Przed dostępem dzieci musi też być zabezpieczona instalacja elektryczna oraz miejsce, w którym przechowywany jest sprzęt oraz środki utrzymania czystości. Natomiast w jednym miejscu można przechowywać odzież wierzchnią dzieci oraz osób wykonujących prace w żłobkach i klubach dziecięcych. To oznacza, że właściciel placówki może zaplanować dla nich jedną, wspólną szatnię.
Określone wymagania dotyczą też wietrzenia pomieszczeń. W takich, które nie są wyposażone w wentylację mechaniczną lub klimatyzację, otwierać powinno się co najmniej 50 proc. powierzchni okien. Ponadto w przypadku, gdy pomieszczenia nie są wentylowane mechanicznie lub za pomocą klimatyzatorów, trzeba w nich wymieniać powietrze w ciągu dnia co najmniej cztery razy przez minimum 10 minut. Wreszcie oświetlenie w pokojach ma mieć parametry zgodne z Polską Normą.
W kwestii wyposażenia pomieszczeń przepisy wskazują, że musi ono mieć atesty lub certyfikaty, a meble są dostosowane do wymagań ergonomii. Z kolei zabawki powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny oraz posiadać oznakowanie CE. Natomiast pościel i leżaki są wyraźnie oznakowane i przypisane do konkretnego dziecka. Muszą też być odpowiednio przechowywane, tak aby zapobiegać przenoszeniu się zakażeń.

Warunki sanitarne

Szczegółowe wymogi zostały określone dla pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Podłoga i ściany muszą być w nich wykonane tak, aby było możliwe łatwe utrzymanie ich czystości. Dodatkowo ściany do wysokości minimum 2 m mają być pokryte materiałami zmywalnymi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci, a także nietoksycznymi i odpornymi na działanie środków dezynfekcyjnych.
Nowością w porównaniu z wcześniej obowiązującymi rozwiązaniami jest wskazanie, że w łazienkach należy zapewnić jedną miskę ustępową na nie więcej niż 20 dzieci oraz jedną umywalkę na maksymalnie 15 maluchów. Co do zasady powinny one też być dostosowane do wzrostu dzieci. Jednak nowe przepisy dopuszczają możliwość korzystania z nich zarówno przez personel, jak i ich podopiecznych (co powoduje, że nie trzeba już zapewniać odrębnych łazienek czy toalet), dlatego należy zastosować rozwiązania umożliwiające dzieciom bezpieczne użytkowanie tych urządzeń. W łazience musi być zapewniony brodzik lub inne urządzenie do mycia dzieci. Wymaga się też zapewnienia odpowiedniej ilości mydła w płynie, jednorazowych ręczników i środków pielęgnacji dzieci. Z kolei w urządzeniach sanitarnych powinna być zapewniona centralna regulacja mieszania ciepłej wody, która jednocześnie nie będzie zagrażać poparzeniem osób z nich korzystających.
Dodatkowo oprócz stanowiska do przewijania dzieci w żłobku lub klubie dziecięcym powinna znajdować się liczba nocników odpowiadająca liczbie dzieci.
Tak jak dotychczas lokal, w których sprawowana jest opieka, nie musi obowiązkowo dysponować wyjściem na teren otwarty wyposażony w urządzenia do zabaw, który będzie niedostępny dla osób postronnych. Na podobnej zasadzie fakultatywnie powinno się też zapewniać niemowlętom możliwość leżakowania na świeżym powietrzu, np. na tarasie lub werandzie.
Nowe rozporządzenie nie wprowadza szczegółowych regulacji związanych z wyżywieniem dzieci. Wskazuje jedynie, że jeżeli do żłobka lub klubu dziecięcego uczęszczają maluchy karmione mlekiem matki, to zapewnia się właściwe warunki do jego przechowywania i podawania.
Przepisy przejściowe
Do nowych standardów lokalowych i sanitarnych nie muszą się dostosowywać żłobki i kluby dziecięce, które zostały utworzone na podstawie dotychczasowego rozporządzenia. Natomiast osoby, które są w trakcie ich zakładania i zdążyły już wystąpić do komendanta straży pożarnej oraz sanepidu o wydanie opinii potrzebnych do zarejestrowania placówki w gminie, nie muszą tego robić ponownie. Ich lokale zostaną ocenione według starych standardów, a ich spełnianie zostanie potwierdzone w tym dokumencie.
TRZY PYTANIA

Zaświadczenie potwierdzi zarejestrowanie miejsca opieki

Pozytywne opinie wydane przez straż pożarną oraz sanepid, które potwierdzają spełnianie określonych przepisami standardów, to niejedyne dokumenty, które są potrzebne do zarejestrowania żłobka lub klubu dziecięcego. Jakie są pozostałe?
Każda placówka opieki przeznaczona dla dzieci niemających 3 lat musi być wpisana do rejestru prowadzonego przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. W tym celu należy złożyć wniosek, którego druk można otrzymać w swoim urzędzie. Przepisy dopuszczają możliwość jego złożenia w formie papierowej lub elektronicznej. W wniosku, w zależności od tego, czy podmiotem zakładającym jest osoba fizyczna czy osoba prawna, należy podać różne informacje, takie jak numer NIP, REGON czy numer PESEL. Potrzebne jest też oświadczenie o spełnianiu warunków lokalowych oraz potwierdzające tytuł prawny do miejsca, w którym będzie sprawowana opieka. W celu sprawdzenia zgodności danych podmiot może być zobowiązany do przedstawienia np. odpisu z odpowiedniego rejestru, dokumentu potwierdzającego tożsamość czy zaświadczenie o niekaralności.
O czym trzeba jeszcze pamiętać przy rejestrowaniu placówki?
Uzyskanie wpisu podlega opłacie, która stanowi dochód gminy. Jej wysokość jest określana przez każdy samorząd indywidualnie, w uchwale rady gminy. Jednak zgodnie z ustawą żłobkową jej kwota nie może przekroczyć połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku. Konieczność poniesienia opłaty oznacza więc, że wraz z wnioskiem trzeba przedstawić oświadczenie potwierdzające wpłacenie pieniędzy.
Co dzieje się po złożeniu wniosku oraz pozostałych dokumentów?
Na ich podstawie gmina dokonuje wpisu żłobka lub klubu dziecięcego do rejestru placówek działających na jej terenie oraz wydaje podmiotowi prowadzącemu zaświadczenie potwierdzające ten fakt. To zaświadczenie zawiera dane o organie, który umieścił miejsce opieki w wykazie, datę i numer wpisu do rejestru, formę organizacyjną placówki i jej nazwę, nazwę lub imię i nazwisko podmiotu prowadzącego oraz miejsce jej prowadzenia. Gmina może też odmówić wpisania żłobka lub klubu dziecięcego do rejestru. Ma to miejsce w sytuacji, gdy nie został spełniony którykolwiek z warunków wymaganych do jego utworzenia lub wobec przedsiębiorcy wydane zostało prawomocne orzeczenie zakazujące wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem. Odmowa wpisu do rejestru ma formę decyzji administracyjnej. Jeżeli więc podmiot ten nie zgadza się z takim rozstrzygnięciem, może odwołać się do samorządowego kolegium odwoławczego. Z kolei ten, który uzyskał wpis i stosowne zaświadczenie, powinien pamiętać o informowaniu gminy o wszelkich zmianach w zakresie danych, które zostały wskazane w wniosku lub dokumentach. Ma na to 14 dni, a gmina po otrzymaniu takiej informacji dokonuje odpowiednich modyfikacje w rejestrze. Wydaje też nowe zaświadczenie, które będzie uwzględniać zmiany. Taka procedura nie wymaga od właściciela placówki ponoszenia opłaty.
Podstawa prawna
Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 10 lipca 2014 r. w sprawie wymagań lokalowych i sanitarnych, jakie musi spełnić lokal, w którym ma być prowadzony żłobek lub klub dziecięcy (Dz.U. poz. 925).