Studiowanie to nie tylko nauka. Posiadanie tego statusu wiąże się także z wieloma przywilejami. Można korzystać z ulg na przejazdy, zniżek do kina czy teatru. Przysługuje także prawo do darmowej opieki zdrowotnej, nawet kilka miesięcy po studiach.

Wsiąść do pociągu...

Osobom kształcącym się na uczelniach przysługuje prawo, bez względu na wiek, do korzystania z ulgi na przejazdy komunikacją miejską (np. autobusy, tramwaje). Wynosi ona 50 proc. ceny normalnego biletu. Zasady ich udzielania wynikają z art. 188 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.). Zgodnie z nią osobie, która ukończyła studia pierwszego stopnia (licencjackie, inżynierskie), prawo do tańszych przejazdów przysługuje do 31 października roku, w którym się obroniła.
Inaczej regulowane są kwestie, według których studenci mogą korzystać z ulgowych przejazdów pociągami. Je z kolei określa ustawa z 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1138). Zgodnie z nią studenci mają prawo do 51 proc. zniżki. Obejmuje ona zarówno bilety jednorazowe, jak i miesięczne, w drugiej klasie. Ale przywilej ten przysługuje tylko do ukończenia 26. roku życia.
Oznacza to, że np. trzydziestoletni student skorzysta z prawa do ulgi, jeśli będzie jechał autobusem po Warszawie, ale już nie będzie mu ona przysługiwała, jeśli zdecyduje się na podróż pociągiem z Warszawy do Krakowa.
Podobnie jak w przypadku miejskiego transportu, z tańszych biletów na pociągi mogą korzystać studenci także miedzy studiami pierwszego a drugiego stopnia (do 31 października roku, w którym zdobyli licencjat lub inżyniera).
Na podstawie legitymacji studenckiej można również korzystać ze zniżek do kina czy teatru. Niektóre firmy szykują specjalne pakiety dla studentów. Banki oferują tej grupie także konta na preferencyjnych warunkach.

Do lekarza za darmo

W trakcie studiów nie trzeba się martwić o opiekę medyczną. Gwarantuje ją ustawa z 25 sierpnia 2008 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. b.r. 164, poz. 1027 z późn. zm.). Osoby, które nie mają innego tytułu do ubezpieczenia, mogą być zgłoszone do niego przez uczelnię. W tym przypadku nie ma znaczenia wiek. Jeśli student ma natomiast rodziców, to podlega on pod ubezpieczenie rodziców, ale tylko do 26. roku życia. Później będzie mógł podlegać pod ubezpieczenie, które gwarantuje szkoła wyższa. Trzeba jednak zadbać o to, aby uczelnia zgłosiła studenta. W tym celu należy udać się do dziekanatu i złożyć wiosek w tej sprawie.
Na podstawie tego ubezpieczenia student będzie mógł korzystać ze wszystkich usług medycznych gwarantowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Wygasa ono po upływie czterech miesięcy od dnia zakończenia nauki albo skreślenia z listy studentów.

Akademik zapewniony

Studenci mogą też skorzystać z miejsca w domu studenckim. Cena za pokój jest o wiele niższa niż wynajem osobnego mieszkania czy nawet stancji. Wynosi średnio od 300 zł do 600 zł.
Pierwszeństwo w przyznaniu miejsca w domu studenckim uczelni publicznej przysługuje jej studentowi, któremu codzienny dojazd na wykłady uniemożliwiałby lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie i który znajduje się w trudnej sytuacji materialnej.
Może też skorzystać z wyżywienia w stołówce studenckiej.
Co ważne, o miejsce w akademiku można się starać także dla małżonka i dziecka. Niektóre uczelnie zapewniają także żłobek lub przedszkole dla maluchów studentów. Obecnie 15 uczelni prowadzi lub otworzy takie instytucje w najbliższym czasie.

Wyjazdy za granicę

Osoby kształcące się mogą także skorzystać z możliwości wyjazdu za granicę, zarówno na studia, jak i na praktykę do firmy. W tym celu został stworzony program wymiany międzyuczelnianej „Erasmus”. W jego ramach można wyjechać do państw np. Unii Europejskiej takich jak Hiszpania, Włochy, Wielka Brytania czy Francja.
Aby z niego skorzystać, trzeba złożyć wniosek na uczelni we wskazanym przez nią terminie. Najczęściej wstępne informacje są już dostępne przed końcem roku. Jednak nie każda uczelnia posiada umowę zawarta z zagraniczną szkołą wyższą w tej sprawie.
W ramach „Erasmusa” można wyjechać jeden raz na studia i jeden raz na praktykę. Na przykład na semestr studiów. Istnieją też inne możliwości skorzystania z wymiany i współpracy międzynarodowej. Studenci mogą uczestniczyć w kursach intensywnych „Erasmusa” – jeżeli w danym projekcie tego typu bierze udział ich wydział, a kurs dotyczy ich dziedziny studiów. Mogą także uczęszczać na zajęcia prowadzone przez zagranicznych wykładowców lub specjalistów przyjeżdżających na ich uczelnię z tego programu. Wszelkie informacje na ten temat można uzyskać na stronie www.erasmus.org.pl.

Pensja za pracę

W trakcie studiowania można także dorobić. Często to właśnie studenci są poszukiwani na rynku do mniej skomplikowanych prac. Wynika to m.in. z uprzywilejowania tej grupy. Ich status uprawnia bowiem pracodawcę do zwolnienia z opłacania części składek w przypadku zawarcia umowy cywilnoprawnej. Zgodnie z przepisami zleceniobiorcy, którzy są studentami, do ukończenia 26 lat nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Ambitni studenci mogą też się starać o przyznanie pieniędzy na prowadzenie badań naukowych i w ramach ich realizowania otrzymywać wynagrodzenie. Programem skierowanym do studentów jest Diamentowy Grant. Reguluje go m.in. art. 187a ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym.
Zgodnie z nim wybitnie uzdolnieni absolwenci studiów licencjackich i inżynierskich oraz ci po ukończeniu trzeciego roku jednolitych studiów magisterskich mogą w drodze konkursu otrzymać środki na badania naukowe. Aby je dostać, konieczne jest przygotowanie projektu badawczego. O pieniądze występuje wydział. To on jest odpowiedzialny za zgłoszenie studenta. On także czuwa nad wydatkowaniem środków, które są na niego przeznaczone.
Co ważne, studenci, którym uda się uzyskać ten grant, mogą zostać zwolnieni z pisania pracy dyplomowej w celu uzyskania tytułu magistra. Mogą od razu też podjąć studia doktoranckie. Jednak ta możliwość zarezerwowana jest jedynie dla 100 osób rocznie.
Pierwszeństwo w przyznaniu miejsca w domu studenckim uczelni publicznej przysługuje jej studentowi, któremu codzienny dojazd na wykłady uniemożliwiałby lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie i który znajduje się w cięzkiej sytuacji materialnej

Na jakich zasadach student podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu

● Jeśli nie ukończył 26. roku życia, jest zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny przez jednego z rodziców.

● Jeśli nie ma rodziców albo opiekunów prawnych, powinien zgłosić się, do dziekanatu i wypełnić oświadczenie, na podstawie którego zostanie ustalone, na kim spoczywa obowiązek zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego.

● Osobę z zagranicy do ubezpieczania zgłasza uczelnia. W celu ustalenia tego prawa student powinien się udać do dziekanatu, który będzie wymagał przedstawienia odpowiednich dokumentów.

PRZYKŁADY

1. Czy zapłacę mandat za przejazd

Student jechał na uczelnię autobusem miejskim. Miał skasowany bilet ulgowy. Kontrolerzy mimo to go zatrzymali. Stwierdzili, że nie ma on prawa korzystać z tańszych przejazdów, ponieważ ukończył już 26. rok życia. Czy słusznie go wystawili?

Nie. Osoby, które posiadają status studenta i mają aktualna legitymację studencką mogą korzystać z ulgowych przejazdów publicznymi autobusami komunikacji miejskiej. Nie ma wskazanego wieku do którego można korzystać z tego przywileju. W tym przypadku student powinien złożyć odwołanie od przyznanego mandatu. Może powołać się na art.188 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 572 z późn. zm.). Przewoźnik powinien go anulować.

2. Czy mam zagwarantowane miejsce w akademiku

Osoba rozpoczęła w roku akademickim 2013/2014 naukę na studiach stacjonarnych na uczelni publicznej. Szkoła wyższa oferuje swoim studentom miejsce w akademiku. Jednak student dopiero teraz się zorientował, że ma taką możliwość. Czy fakt, iż studiuje dziennie, gwarantuje mu to miejsce?

Nie. W pierwszej kolejności prawo do miejsca w domu studenckim przysługuje studentom, których miejsce stałego pobytu jest oddalone od uczelni na tyle, że utrudniałoby codzienne dojazdy na zajęcia oraz znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Nie każdy ma je jednak zagwarantowane, nawet jeśli spełnia te warunki. Bowiem liczba miejsc w akademiku jest ograniczona. Wnioski o nie należy składać już w lipcu. Dlatego na większości publicznych uczelni nie są one już dostępne.

3. Czy pracodawca zapłaci składkę

Student ukończy naukę na studiach inżynierskich w lutym. Zamierza podjąć naukę od kolejnego roku akademickiego. Pracuje na podstawie umowy-zlecanie. Ustawa gwarantuje mu zachowanie praw studenta do 31 października roku w którym ukończył studia. Czy mimo to inaczej będzie rozliczana jego umowa?

Tak. Z obowiązującego od 1 października 2011 r. art. 167 ust. 2a ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym wynika, że osoba, która ukończyła studia pierwszego stopnia, zachowuje prawa studenta do dnia do dnia 31 października roku, w którym ukończyła te studia. Nie jest to jednak tożsame z posiadaniem statusu studenta. Oznacza to, że w okresie pomiędzy ukończeniem studiów pierwszego stopnia a datą immatrykulacji (rozpoczęcia) studia studiów drugiego stopnia albo 30 września, jeśli immatrykulacja następuje później niż 1 października, obowiązek ubezpieczeń z tytułu umowy zlecenia ustala się na zasadach ogólnych. O zmianę tego przepisu walczy Parlament Studentów Rzeczypospolitej Polskiej.

Podstawa prawna

Art. 185, 187a, 188 ustawy z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 572 z późn. zm.). Art. 4 ust. 4a, 4b, art. 5 ust. 1a, 1b ustawy z 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1138). Art. 3 ust. 2 pkt 1, 66 ust. 1 pkt 20, art. 67 ust. 5 pkt 2 ustawy z 25 sierpnia 2008 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.). Art. 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 z późn. zm.).