Uregulowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy funkcjonariuszy jest zadaniem dla ustawodawcy, a nie szefów poszczególnych służb. Uznał tak Trybunał Konstytucyjny.
Rzecznik praw obywatelskich zaskarżył regulacje dotyczące policjantów, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego oraz Służby Celnej. Funkcjonariuszy tych służb łączy to, że ochrona ich praw pracowniczych uregulowana jest w rozporządzeniach lub zarządzeniach, a nie ustawach. Artykuł 66 ust. 1 konstytucji zaś stanowi, że każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a sposób realizacji tego prawa i obowiązki pracodawcy określa ustawa.
Trybunał Konstytucyjny nie miał wątpliwości: przepisy są niezgodne z ustawą zasadniczą. Dał ustawodawcy 12 miesięcy na wprowadzenie właściwych regulacji w ustawach. – Gdyby przepisy zostały uchylone niezwłocznie, w prawie nie byłoby żadnych zapisów regulujących prawa funkcjonariuszy, czyli sytuacja byłaby jeszcze gorsza niż dotychczas – argumentował sprawozdawca sędzia Piotr Tuleja.
W większości spraw, które dotyczą niezgodności z konstytucją polegającej na tym, że przepis, który powinien być w ustawie, znajduje się w rozporządzeniu, w praktyce jedynym działaniem ustawodawcy jest przeniesienie regulacji do aktu wyższego rzędu. W tym przypadku potrzebna będzie poważniejsza interwencja.
– Określenie warunków bezpiecznej pracy wyłącznie przez przełożonych pracowników może prowadzić do kształtowania ich bardzo elastycznie, wręcz dowolnie – podkreślił sędzia Piotr Tuleja.
RPO wskazywał, że szefowie służb mogą nie przywiązywać tak dużej wagi do zasad bhp, jak ustawodawca. Przykład? W par. 1 ust. 3 zarządzenia nr 916 komendanta głównego policji (Dz.Urz. nr 16, poz. 98) czytamy, że stosowanie zarządzenia w sprawie szczegółowych warunków bhp nie może kolidować z wykonywaniem przez policjantów obowiązków określonych ustawą o policji. Innymi słowy, łapanie przestępców ma prymat nad przestrzeganiem bezpieczeństwa pracy. Ustawodawca – w co wierzy RPO – czegoś takiego nie zaakceptuje.
Zmiany miały nastąpić już kilka lat temu. Szef MSW w 2013 r. zapewniał, że lada moment zostanie znowelizowana ustawa o policji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 355 ze zm.) w tym zakresie. Tak się nie stało.
ORZECZNICTWO
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2015 r., sygn. akt K 18/14.