Szeregowa Agnieszka M. pełniła zawodową służbę wojskową na podstawie kontraktu zawartego na okres od 6 marca 2014 r. do 29 marca 2016 r. Od dłuższego czasu przebywa na zwolnieniu lekarskim w związku z wypadkiem, jakiego doznała na służbie. W trakcie chorobowego dowódca w opinii służbowej ocenił ją na ocenę ogólną dostateczną. Żołnierka nie wniosła od niej odwołania. W związku z tą oceną rozkazem personalnym dowódcy została zwolniona z zawodowej służby wojskowej. Czy dowódca mógł dokonać oceny w trakcie przebywania żołnierki na chorobowym?
Tak. Przebywanie na długotrwałym zwolnieniu lekarskim nie uniemożliwia przeprowadzenia opiniowania służbowego. Tak wypowiedział się WSA w Olsztynie w wyroku z 17 marca 2015 r. (sygn. akt II SA/Ol 130/15, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy pragmatycznej żołnierz zawodowy podlega corocznemu opiniowaniu służbowemu. Opiniowanie służbowe przeprowadza się w okresie od 15 sierpnia do 15 października (art. 26 ust. 2 u.s.w.). W myśl zaś par. 2 rozporządzenia ministra obrony narodowej z 26 maja 2014 r. w sprawie opiniowania służbowego żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 764) opiniowaniem służbowym obejmuje się żołnierza zawodowego, który do 15 sierpnia danego roku przez okres co najmniej sześciu miesięcy wykonywał obowiązki na stanowisku służbowym. Z unormowań tych wynika, że pierwszemu opiniowaniu podlega żołnierz, który do 15 sierpnia danego roku realizował obowiązki służbowe co najmniej przez okres sześciu miesięcy. Jeżeli do 15 sierpnia nie miał jeszcze przepracowanego tego okresu, będzie po raz pierwszy opiniowany w roku następnym. Kolejne opinie przeprowadza się corocznie, w okresie od 15 sierpnia do 15 października, bez względu na to, czy w danym okresie żołnierz nie mógł realizować obowiązków z usprawiedliwionych przyczyn, skoro stanowisko to zajmuje.
O dopuszczalności opiniowania żołnierza w trakcie zwolnienia świadczy – zdaniem olsztyńskiego sądu administracyjnego – treść art. 26 ust. 5 pkt 1 ustawy pragmatycznej, zgodnie z którym opiniowanie służbowe żołnierza zawodowego ma ocenić jego wywiązywanie się z obowiązków na stanowisku służbowym. To, że ustawodawca nakłada obowiązek corocznego opiniowania żołnierzy zawodowych w określonych ustawowo terminach, wskazuje, że osoby pozostające w zawodowej służbie wojskowej podlegają opiniowaniu, którego celem jest ustalenie przydatności do służby. Sąd podkreślił, że ustawodawca nie przewidział żadnych wyjątków, które pozwalałyby na odstąpienie od opiniowania żołnierza w terminach ustawowo określonych.
Otrzymanie przez żołnierza ogólnej oceny dostatecznej w opinii służbowej może stanowić podstawę do zwolnienia z zawodowej służby wojskowej. Zgodnie z art. 112 ust. 1 pkt 4 ustawy pragmatycznej żołnierza zawodowego można zwolnić z zawodowej służby wojskowej wskutek otrzymania dostatecznej ogólnej oceny w opinii służbowej. Szczegółowe warunki i tryb zwalniania określa rozporządzenie ministra obrony narodowej z 12 maja 2014 r. w sprawie zwalniania żołnierzy zawodowych z zawodowej służby wojskowej (Dz.U. z 2014 r. poz. 670). Stosownie do par. 12 ust. 1 pkt 3 tego rozporządzenia w przypadku otrzymania ogólnej oceny dostatecznej w opinii służbowej dowódca jednostki wojskowej może wystąpić z wnioskiem do organu zwalniającego, za pośrednictwem organu właściwego do wyznaczania na stanowisko służbowe, o zwolnienie żołnierza z zawodowej służby wojskowej. Kwestia ta jest pozostawiona do uznania właściwego organu, który może rozważać pozostawienie żołnierza w służbie mimo niskiej oceny. Jest to jednak uprawnienie organu, z którego ma prawo skorzystać. Jedynym kryterium, którym organ powinien się w tym względzie kierować, jest dobro służby. Żadne względy natury osobistej żołnierza, np. trudna sytuacja zdrowotna, rodzinna czy finansowa, nie mogą stanowić przeszkody do zwolnienia z zawodowej służby wojskowej w takiej sytuacji (por. wyrok NSA z 20 grudnia 2013 r., sygn. akt. I OSK 2732/12, www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
Jednocześnie należy zauważyć, że organ zwalniający nie ma obowiązku na nowo weryfikować wyniku opiniowania i wykazywać, że żołnierz rzeczywiście zasłużył na otrzymaną ocenę. Opinia służbowa jest wydawana i podlega kontroli w odrębnym, przypisanym do tego trybie, odbywającym się w ramach wewnętrznych struktur organów wojskowych. Z powyższego stanu faktycznego wynika, że żołnierka z tej procedury nie skorzystała (nie wniosła odwołania). Zgodnie z art. 26 ust. 11 ustawy pragmatycznej żołnierzowi zawodowemu przysługuje prawo wniesienia odwołania od opinii służbowej do wyższego przełożonego w terminie 14 dni od jej doręczenia. Odwołanie wniesione po terminie nie podlega rozpoznaniu.
Regulacje pragmatyczne nie przewidują natomiast możliwości kolejnej, dalszej jej weryfikacji w jakimkolwiek innym postępowaniu. Tym samym organ orzekający o zwolnieniu ze służby nie jest uprawniony do prowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego w celu zbadania zasadności i rzetelności ocen sformułowanych w opinii służbowej.
WAŻNE
Żadne względy natury osobistej żołnierza, np. trudna sytuacja zdrowotna, rodzinna czy finansowa, nie mogą stanowić przeszkody do zwolnienia z zawodowej służby wojskowej
Podstawa prawna
Art. 26, art. 112 ust. 1 pkt 4 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1414 ze zm.).
