Mój szef zatrudnił ostatnio kilka osób niepełnosprawnych – pisze pan Marcin. – Jestem zdziwiony, bo kiedy nieco wcześniej rozmawiałem z nim o zwiększeniu liczby pracowników, usłyszałem, że nie ma na to środków. Ponadto większość osób w naszej firmie pracuje na zleceniach, natomiast niepełnosprawni dostali umowę o pracę, a ich dzień pracy jest krótszy. Czy to zgodne z prawem – pyta czytelnik.
Antoni Skorupski,adwokat / Media
Choć wątpliwości pana Marcina mogą się wydawać uzasadnione, pracodawca ma prawo zatrudnić osoby niepełnosprawne, jeśli tylko uważa, że mogą równie dobrze wykonać powierzone zadania co osoby zdrowe. Co więcej, takie rozwiązanie jest dla niego korzystne finansowo, bo polskie prawo, aby zachęcić do zatrudniania niepełnosprawnych, przewiduje możliwość dofinansowania ich pracy. Jeszcze niedawno pracowali oni przede wszystkim w zakładach pracy chronionej, jednak korzyści finansowe sprawiły, że pracodawcy na otwartym rynku coraz częściej decydują się na zwiększenie wskaźnika zatrudnienia osób z różnym stopniem dysfunkcji.
Pracodawcy, którzy nie zatrudniają niepełnosprawnych, ponoszą natomiast pewne dodatkowe koszty. Jeśli firma zatrudnia ponad 25 osób, a 6 proc. nie stanowią niepełnosprawni, musi odprowadzić do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych równowartość 40,65 proc. przeciętnego wynagrodzenia pomnożonego przez liczbę osób brakujących do wymaganego poziomu. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosi blisko 3,9 tys. zł, opłaty są więc dotkliwe.
Z kolei za każdego zatrudnionego niepełnosprawnego pracodawcy przysługuje dofinansowanie z PFRON, a kwota zależy od stopnia dysfunkcji podwładnego. Na pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności może otrzymać 450 zł, na osobę ze średnim stopniem niepełnosprawności – 1125 zł, na pracownika poważnie niepełnosprawnego – 1800 zł. Na zatrudnienie osób cierpiących na schorzenia specjalne (np. z chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym, niewidomych) wsparcie może wynieść nawet 2400 zł.
Osoby niepełnosprawne pracują też krócej. Dzień pracy osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zatrudnionej w pełnym wymiarze godzin wynosi 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo.
Pan Marcin podkreśla, że większość zdrowych pracowników w jego firmie pracuje na podstawie umowy-zlecenia, podczas gdy niepełnosprawni mają umowy o pracę. To dlatego, że aby liczyć na dofinansowanie, firmy muszą zatrudnić ich właśnie na takich warunkach. I to jest zgodne z prawem. Natomiast sposób zatrudnienia zdrowych pracowników powinien zależeć od wykonywanej pracy. Jeśli ma ona charakter stały, niewykluczone, że pracodawca powinien oferować im umowę o pracę, a nie umowę cywilnoprawną. O kontrolę poprawności zatrudnienia i opinię w konkretnym przypadku można poprosić Państwową Inspekcję Pracy.
Podstawa prawna
Art. 15, art. 21–26 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.).
OPINIA EKSPERTA
Firmy ochroniarskie często zatrudniają pracowników z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, korzystając ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Dla przyznania z PFRON dofinansowania do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych, zgodnie z art. 26a ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 27 sierpnia 1997 r. wymagane jest zatrudnienie co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągając wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 proc. bądź prowadzenia zakładu pracy chronionej. W przypadku gdy firma zatrudnia mniej niż 6 proc. pracowników niepełnosprawnych przy minimum 25 osobach w przeliczeniu na pełne etaty, obowiązkowo odprowadza do PFRON dodatkowe składki. Tym samym firmy ochroniarskie różnicują wynagrodzenie pracowników, nawiązując z osobami nieposiadającymi orzeczonego stopnia niepełnosprawności współpracę na podstawie umów cywilnoprawnych i oferując niższe wynagrodzenie w porównaniu do pracowników niepełnosprawnych. Celem takiego zabiegu jest minimalizowanie kosztów prowadzenia działalności przy wykorzystaniu przepisów prawa.