Umowa-zlecenie zawierana z uczniami lub studentami do 26. roku życia jest bardzo chętnie wykorzystywaną formą zatrudniania. Ta elastyczna forma pracy nie wiąże się z żadnymi obciążeniami składkowymi na rzecz ZUS – ani dla zleceniobiorcy, ani dla zatrudniającej go firmy.
Do ubezpieczeń nie zgłasza się również zleceniobiorcy, który ukończył już szkołę średnią, ale przedstawił zatrudniającemu go przedsiębiorcy zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe. Taka osoba zachowuje status ucznia aż do końca września danego roku.
Umowa-zlecenie zasadniczo stanowi tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych. Wyjątkowo dla osób będących studentami oraz uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych, które nie ukończyły jeszcze 26 lat, umowa-zlecenie nie skutkuje obowiązkiem ubezpieczeniowym – zleceniobiorcy takiego nie zgłasza się do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego ani obowiązkowo, ani dobrowolnie.
Dla celów ubezpieczeń społecznych uznaje się, że do 31 sierpnia każdego roku uczniem jest osoba, która:
• kontynuuje naukę w tej samej szkole,
• skończyła szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września,
• ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki.
Co bardzo istotne, osobę, która ukończyła szkołę i przedstawi zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe, ZUS uznaje za ucznia do 30 września danego roku. Oznacza to, że absolwenci szkół średnich, którzy wykonują umowę-zlecenie w okresie pomiędzy maturą a rozpoczęciem studiów od 1 października tego samego roku, nie powinni być z tytułu umowy-zlecenia zgłaszani do ZUS (oczywiście nadal pod warunkiem, że nie ukończyli jeszcze 26 lat).
Studentem jest osoba kształcąca się na studiach stopnia pierwszego (np. licencjackich, inżynierskich) lub drugiego (uzupełniające studia magisterskie) albo na jednolitych studiach magisterskich. Za studenta uznaje się osobę od momentu wpisania na listę studentów (najczęściej jest to 1 października danego roku akademickiego) do momentu ukończenia przez nią studiów lub skreślenia z listy studentów. Za dzień ukończenia studiów uważa się datę:
• złożenia przez studenta egzaminu dyplomowego,
• złożenia przez studenta ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu – w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii,
• zaliczenia przez studenta ostatniej przewidzianej w planach studiów praktyki – w przypadku kierunku farmacja.
Płatnicy składek muszą pamiętać, że studentem nie jest uczestnik studiów doktoranckich ani słuchacz studiów podyplomowych.
DGP radzi
Uczeń ma uprawnienia do końca wakacji
Marcin M., 20-letni maturzysta, w czerwcu br. zdał egzamin dojrzałości i ukończył technikum ekonomiczne. Nie ubiegał się o przyjęcie na studia wyższe. Od 16 sierpnia wykonuje pracę na podstawie umowy-zlecenia w jednym z miejscowych biur rachunkowych. Zleceniodawca nie zgłosił go do ubezpieczeń z tytułu umowy-zlecenia od początku jej wykonywania, bo Marcin M., mimo ukończenia technikum, posiadał status ucznia aż do 31 sierpnia br. Płatnik składek zgłosił go zatem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z tytułu zawartej umowy-zlecenia dopiero od 1 września 2012 r.
Uczeń i student zwolnieni ze składek
Firma Kwiaty dla Ciebie zatrudniała na umowę-zlecenie, do układania bukietów i roznoszenia przesyłek, Aldonę K., 19-letnią uczennicę liceum ogólnokształcącego. Zleceniobiorczyni ta w czerwcu 2012 r. zdała egzamin maturalny. Umowę-zlecenie wykonywała jeszcze do końca lipca br. We wrześniu Aldona K. została przyjęta na studia wyższe, które rozpoczęła od 1 października.
Firma Kwiaty dla Ciebie 24 września br. ponownie podpisała z Aldoną K. umowę-zlecenie. Kadrowa firmy miała wątpliwość, czy za okres od 24 do 30 września, kiedy Aldona K. wykonywała zlecone prace, ale nie była jeszcze studentką, należy zgłosić ją do ubezpieczeń.
W tej sytuacji zleceniobiorczyni nie podlegała ubezpieczeniom ani w poprzednim okresie wykonywania umowy zlecenia (do lipca br.), ani z tytułu umowy-zlecenia zawartej po przerwie, od 24 września. Po maturze Aldona K. zachowała status uczennicy do końca sierpnia br. Dla celów ubezpieczeniowych jako uczeń traktowana jest każda osoba, która ukończyła szkołę. Dodatkowo ZUS uznaje za ucznia również te osoby, które – ukończywszy szkołę średnią – po wakacjach, we wrześniu oczekują na rozpoczęcie studiów wyższych.
Bożena Matura