W momencie zamiany opcji na akcje lub nieodpłatnego otrzymania papierów innej spółki mamy do czynienia jedynie z potencjalnym przychodem. Dopiero gdy pracownik je sprzeda, uzyskuje realne przysporzenie, od którego jest podatek – uznał NSA.
Sąd wydał sześć korzystnych wyroków dla pracowników, którzy otrzymali opcje na akcje. Pracownicy ci, zatrudnieni w ramach programu motywacyjnego dostali od pracodawcy opcje na akcje oraz nieodpłatnie akcje amerykańskiej spółki zależnej. I jednych, i drugich nie mogli jednak od razu zrealizować ani sprzedać.
Akcje trafiały na konto maklerskie. Pracownicy mogli nimi zadysponować w pełni po 3 latach od nabycia.
Spór z fiskusem sprowadzał się do tego, kiedy powstaje przychód z akcji i opcji. Gdyby były to akcje własne spółki, nie byłoby wątpliwości, bo w świetle art. 24 ust. 11 ustawy o PIT opodatkowanie jest wyraźnie przesunięte do momentu sprzedaży akcji (co potwierdził NSA 5 października 2016 r., sygn. akt II FSK 2418/14).
W tym wypadku jednak chodziło o akcje innej spółki. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie twierdził, że w takim razie przychód powstaje u pracownika dwukrotnie: w momencie zapisu akcji na rachunku maklerskim oraz w momencie ich sprzedaży. Podobnie – uznał – jest z opcjami; przychód powstanie w momencie ich realizacji (zamiany na akcje), a następnie zbycia akcji.
WSA w Warszawie w części spraw zgodził się z fiskusem, a w części z podatnikami. Raz więc orzekał, że przychód z akcji powstanie w momencie zapisu na rachunku maklerskim i kolejny raz w momencie sprzedaży papierów wartościowych. Innym razem uchylał interpretacje i uznawał, że w przypadku zrealizowania opcji i otrzymania nieodpłatnie akcji przychód powstanie tylko raz – gdy mamy do czynienia z rzeczywistym ich zbyciem. Argumentował, że w momencie realizacji opcji i otrzymania akcji mamy do czynienia jedynie z potencjalnym przychodem. W przeciwnym razie prowadziłoby to do podwójnego opodatkowania.
Z tą właśnie koncepcją zgodził się NSA. – W momencie realizacji opcji na akcje lub nieodpłatnego otrzymania akcji mamy do czynienia jedynie z potencjalnym przychodem. Przyjęcie innej koncepcji, zgodnej ze stanowiskiem organów podatkowych prowadziłoby do podwójnego opodatkowania – uzasadnił sędzia Marek Olejnik. Zwrócił też uwagę, że w przypadku zamiany opcji na akcje koszty uzyskania przychodów mogą zostać rozpoznane jedynie w momencie zbycia akcji.
Wyroki te oznaczają powrót do korzystnej dla podatników linii orzeczniczej dotyczącej opodatkowania opcji na akcje (sygn. akt: II FSK 1665/10, II FSK 347/12).
Odwrócenie tej linii nastąpiło 13 kwietnia 2016 r. (sygn. akt II FSK 668/14). Sąd kasacyjny orzekł wtedy, że pracownicy powinni zapłacić podatek dwa razy: od zamiany opcji na akcje i od sprzedaży akcji. Negatywne dla podatników stanowisko NSA potwierdził również w wyrokach: z 9 czerwca 2016 r. (sygn. akt II FSK 1401/14), z 16 czerwca 2016 r. (sygn. akt II FSK 1163/1428), z 28 czerwca 2016 r. (sygn. akt II FSK 1491/14).
ORZECZNICTWO
Wyroki NSA z 10 listopada 2016 r., sygn. akt: II FSK 2209/14, II FSK 2331/14, II FSK 2208/14, II FSK 2332/14, II FSK 2242/14, II FSK 2243/14.
