Mimo braku prawomocnego stwierdzenia nieważności wywłaszczenia budynku spadkobiercy mogą się starać o odszkodowanie za znajdujące się w nim mieszkania, które państwo sprzedało. Tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego.
Sprawa dotyczyła warszawskiej kamienicy znacjonalizowanej w 1953 r. na podstawie dekretu Bieruta. Ówczesna właścicielka nieruchomości starała się wprawdzie o uzyskanie prawa własności czasowej, ale go nie otrzymała. W 1979 r. jedno z mieszkań w upaństwowionej kamienicy zostało sprzedane osobie fizycznej.
Spadkobiercy byłej właścicielki zaczęli walczyć o odszkodowanie. Najpierw skierowali wnioski o unieważnienie decyzji wywłaszczeniowej z 1953 r. Została ona uchylona, ale sprawa jeszcze nie jest prawomocnie zakończona.
W tej sytuacji zażądali od władz Warszawy zapłaty odszkodowania za bezprawną – ich zdaniem – sprzedaż mieszkania znajdującego się w kamienicy. Zezwalającą na to decyzję z 1979 r. uznano wprawdzie za niezgodną z prawem, ale zarówno miasto, jak i samorządowe kolegium odwoławcze stwierdziły, że nie można jej unieważnić, gdyż wywołała nieodwracalne skutki prawne. Sprawa trafiła więc do sądu.
Spadkobiercy domagali się od miasta i Skarbu Państwa odszkodowania równego obecnej wartości rynkowej odebranego, a potem sprzedanego mieszkania. Oszacowali ją na ponad 1 mln zł. Sąd I instancji uznał ich roszczenia, miarkując nieco ich wysokość – zasądził na rzecz obojga ok. 860 tys. zł wraz z odsetkami. Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał szkodę powstałą w wyniku bezprawnej decyzji o sprzedaży lokalu w 1979 r.
W apelacji od tego wyroku przedstawiciele Warszawy i Skarbu Państwa wskazali, że podstawą powinno być orzeczenie o unieważnieniu pierwotnej decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości z 1953 r. Tymczasem spradkobiercy nie powoływali się na nie w procesie.
Rozpoznający sprawę, warszawski sąd apelacyjny stanął przed problemem prawnym – co właściwie powinno być źródłem odpowiedzialności odszkodowawczej.
Kwestię tę rozstrzygnął wczoraj Sąd Najwyższy w uchwale. Uznał, że jeżeli stwierdzono nieważność decyzji odmawiającej przyznania byłemu właścicielowi własności czasowej na podstawie art. 7 dekretu Bieruta, to źródłem szkody może być także decyzja zezwalająca na sprzedaż lokalu w budynku położonym w tej nieruchomości.
ORZECZNICTWO
Uchwała Sądu Najwyższego z 21 sierpnia 2014 r., sygn. akt III CZP 49/14. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia