Jedną z najciekawszych kwestii z zakresu regulacji działalności aptek są skutki prawne, jakie wywołuje wydanie przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku uwzględniającego skargę na ostateczną decyzję administracyjną w przedmiocie przeniesienia zezwolenia na prowadzenie apteki, czego skutkiem jest uchylenie ostatecznej decyzji administracyjnej. W szczególności istotne jest to, czy w świetle art. 152 par. 1 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (p.p.s.a.) nieprawomocny wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego uchylający decyzję przenoszącą zezwolenie na prowadzenie apteki może skutkować podjęciem przez właściwe organy administracji farmaceutycznej lub samorząd zawodowy czynności zmierzających do natychmiastowego zawieszenia działalności takiej apteki, takich jak zmiana statusu apteki w rejestrze aptek.

Zgodnie z art. 152 par. 1 p.p.s.a. zaskarżony akt lub czynność nie wywołują skutków prawnych do chwili uprawomocnienia się wyroku, chyba że sąd postanowi inaczej. Regulacja ta ma na celu ochronę strony przed możliwymi negatywnymi konsekwencjami na skutek dalszego wykonywania zaskarżonego aktu. Celem tej instytucji jest zapobieganie wyrządzeniu szkody w wyniku działania organów administracji publicznej na podstawie decyzji, która została zakwestionowana w skardze do sądu administracyjnego. W praktyce jednak rodzą się wątpliwości, czy przepis ten znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy ostateczna decyzja administracyjna została wykonana i wywołała już określone skutki prawne przed wydaniem wyroku przez sąd I instancji.

Warto zauważyć, że w wyniku wydania ostatecznej decyzji o przeniesieniu zezwolenia na prowadzenie apteki dochodzi do zmiany właściciela oraz statusu apteki w rejestrze aptek, a prowadzenie apteki przejmuje jej nabywca. W tej sytuacji podmiot wcześniej wskazany w zezwoleniu zaprzestaje prowadzenia apteki. Ostateczna decyzja administracyjna wywołuje zatem co do zasady skutki prawne jeszcze przed wydaniem wyroku przez wojewódzki sąd administracyjny. Nie istnieje zatem żadna podstawa do zawieszenia skutków prawnych tej decyzji ani potrzeba ochrony podmiotu, na rzecz którego przeniesiono zezwolenie.

Nieprawomocny wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego uchylający ostateczną decyzję administracyjną nie daje organom administracji farmaceutycznej podstaw do podejmowania działań zmierzających do zawieszenia działalności apteki, takich jak zmiana statusu apteki w rejestrze aptek. Działania takie, podejmowane na podstawie nieprawomocnego wyroku, byłyby pozbawione podstawy prawnej i naruszałyby zasadę legalizmu, zgodnie z którą każde działanie organu musi mieć wyraźną podstawę prawną.

Co więcej, w systematyce prawa farmaceutycznego oraz aktów wykonawczych, takich jak rozporządzenie ministra zdrowia z 16 maja 2019 r. w sprawie opisu systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest Krajowy Rejestr Zezwoleń na Prowadzenie Aptek, brak jest przepisów umożliwiających zmianę statusu apteki na podstawie nieprawomocnego wyroku sądu I instancji. W szczególności nie wskazano, jaka powinna być treść wpisu w rejestrze aptek w takiej sytuacji. Rejestr aptek, jako rejestr publiczny, powinien rzetelnie odzwierciedlać rzeczywisty stan rzeczy, co jest kluczowe z punktu widzenia ochrony zdrowia i życia pacjentów oraz funkcjonowania rynku farmaceutycznego.

Wywodzenie z art. 152 par. 1 p.p.s.a. skutku w postaci obowiązku zmiany wpisu w rejestrze aptek prowadziłoby do naruszenia zaufania obywateli do państwa i prawa. Zasada demokratycznego państwa prawnego, wyrażona w art. 2 Konstytucji RP, nakazuje, aby przepisy prawa były jasne, przejrzyste i nie budziły wątpliwości co do ich zastosowania. W kontekście decyzji o przeniesieniu zezwolenia na prowadzenie apteki należy przyjąć, że skutek prawny został zrealizowany w momencie uzyskania ostateczności decyzji, co czyni zastosowanie ochrony tymczasowej bezprzedmiotowym.

Ostateczna decyzja administracyjna w przedmiocie przeniesienia zezwolenia na prowadzenie apteki jest aktem jednorazowym i punktowym, który realizuje swój skutek prawny w momencie uzyskania waloru ostateczności. Z chwilą wykonania tej decyzji dochodzi do zmiany statusu apteki w rejestrze aptek, a skutek prawny zostaje w pełni zrealizowany. Nie ma zatem podstaw do podejmowania działań zmierzających do zmiany wpisu w rejestrze na podstawie nieprawomocnego wyroku sądu administracyjnego.