W ocenie rzecznika praw obywatelskich regulacje dopuszczające możliwość stosowania kamer w każdym z pomieszczeń, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, budzą wątpliwości konstytucyjne. RPO pyta Ministerstwo Zdrowia, czy planuje ono kontrole w szpitalach.
Rzecznik informuje, że do jego biura wpływają skargi dotyczące znowelizowanych przepisów ustawy o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 779), które poszerzają uprawnienia kierowników podmiotów leczniczych w zakresie stosowania monitoringu wizyjnego w pomieszczeniach, gdzie są udzielane świadczenia zdrowotne (art. 23a). Zdaniem skarżących przepisy, które obowiązują od 6 września 2023 r., nadmiernie ingerują w prawo do prywatności i ochronę danych osobowych pacjentów.
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami kierownik podmiotu wykonującego działalność leczniczą (chodzi o szpitale, hospicja oraz zakłady: opiekuńczo-lecznicze, pielęgnacyjno-opiekuńcze czy rehabilitacji leczniczej) może określić w regulaminie organizacyjnym sposób obserwacji pomieszczeń, w których są udzielane świadczenia. Pod warunkiem jednak, że jest to konieczne w procesie leczenia pacjentów lub do zapewnienia im bezpieczeństwa. Placówka medyczna musi przy tym uszanować intymność i godność pacjenta, a przekazywanie obrazu z monitoringu ma uniemożliwiać ukazywanie intymnych czynności fizjologicznych. Znowelizowane przepisy umożliwiają nagranie obrazu uzyskanego z monitoringu zawierającego dane osobowe i określają okres ich przechowywania na nie dłuższy niż trzy miesiące od dnia rejestracji obrazu.
Wcześniejsze regulacje ograniczały możliwość zastosowania monitoringu w pomieszczeniach, w których są udzielane świadczenia zdrowotne, do przypadków określonych w odrębnych przepisach. Ponadto monitorowanie tych pomieszczeń było rozumiane jako możliwość bieżącego podglądu bez nagrywania, chyba że nagranie miało stanowić część dokumentacji medycznej.
– Zdaniem wnioskodawców dodany art. 23a ust. 1 pkt 3 ustawy o działalności leczniczej daje zbyt dużą swobodę decyzyjną kierownikowi podmiotu leczniczego co do zastosowania monitoringu wizyjnego w pomieszczeniu, w którym są udzielane świadczenia zdrowotne. Jednocześnie ten przepis nie określa przesłanek zastosowania kamer (np. przesłanki konieczności), a także nie pozostawia pacjentom możliwości odmowy wyrażenia zgody na udzielenie świadczenia w gabinecie monitorowanym. Według wnioskodawców przez to naraża on pacjentów na ryzyko naruszenia ich prawa do intymności, godności i prywatności. Wątpliwości dotyczą też dostępu do nagrań, który jest obecnie przewidziany dla personelu technicznego i ochrony, a nie personelu medycznego – wskazuje Marcin Wiącek, RPO.
Rzecznik w piśmie do Izabeli Leszczyny, minister zdrowia, wskazuje, że wykorzystywanie monitoringu wizyjnego w podmiotach leczniczych trzeba uznać za istotną ingerencję w prawo do prywatności pacjenta.
– Analizowana regulacja ustawy o działalności leczniczej odnosi się także do pracowników placówek medycznych. Gwarancje poszanowania godności i dóbr osobistych pracownika reguluje zaś kodeks pracy – dodaje RPO.
W ocenie rzecznika art. 23a ustawy, umożliwiający zastosowanie kamer w każdym pomieszczeniu, w którym są udzielane świadczenia zdrowotne, wskazanym przez kierownika podmiotu leczniczego, budzi uzasadnione wątpliwości. – Granice dopuszczalnej ingerencji w odniesieniu do prawa do prywatności i ochrony danych osobowych wyznaczają przepisy art. 31 ust. 3 Konstytucji RP oraz art. 51 ust. 2 i 5 Konstytucji RP – przypomina RPO. W piśmie do MZ na poparcie swojego stanowiska przytacza orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego i sądów międzynarodowych. Ponadto zwraca się do minister zdrowia o odniesienie się do tych zastrzeżeń i pyta, czy do MZ wpływają skargi obywateli na znowelizowane przepisy oraz czy są planowane kontrole w podmiotach leczniczych w zakresie stosowania monitoringu na podstawie nowych regulacji. ©℗