Co przysługuje kobiecie w ciąży za darmo? Specjalne prawa i bezpłatne badania 2023 [LISTA]

Kobiety w ciąży oraz w okresie połogu mają szereg dodatkowych uprawnień, z których mogą korzystać bezpłatnie. W artykule skupiamy się na prawach i świadczeniach związanych z opieką lekarską, stomatologiczną i farmaceutyczną. Lista przywilejów dla kobiet w ciąży jest naprawdę długa. Ich celem jest zapewnienie ciężarnym jak najlepszych warunków i opieki w tym szczególnym okresie.

Prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej

Kobiety w ciąży nie muszą być ubezpieczone, by korzystać z bezpłatnej opieki zdrowotnej. Muszą jednak spełniać następujące warunki:

• posiadać dokumenty, które potwierdzają ciążę lub okres połogu (dokument lekarski poświadczający ciążę lub odpis skrócony aktu urodzenia dziecka); okres połogu zaczyna się w dniu urodzenia dziecka i trwa 6 miesięcy
• posiadać dokumenty potwierdzające polskie obywatelstwo
• mieszkasz na stałe w Polsce.

Dokumentem, który potwierdza ciążę może być:

• kopia karty zakładanej kobiecie ciężarnej podczas pierwszej wizyty u lekarza
• zaświadczenie potwierdzające pozostawanie pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu, uprawniające do dodatku z tytułu urodzenia dziecka
• inne zaświadczenie lekarskie.

Prawo do leczenia bez kolejek

Kobieta w okresie ciąży ma prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej. Chodzi o leczenie w poradniach i szpitalach.

Co oznacza „poza kolejnością”?

• świadczenia w poradniach specjalistycznych i szpitalach udzielane są w dniu zgłoszenia,
• jeżeli świadczenie w dniu zgłoszenia nie będzie możliwe, powinno być zrealizowane w innym terminie, poza kolejnością wynikającą z prowadzonej listy oczekujących,
• w przypadku świadczeń w poradniach specjalistycznych (AOS) świadczenie powinno zostać udzielone nie później niż w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia. Kobiety w ciąży nie obowiązuje lista oczekujących.

Prawo do obsługi w aptece poza kolejnością

Kobieta w okresie ciąży ma prawo do korzystania z usług farmaceutycznych w aptekach. To oznaczy, że ciężarne nie muszą czekać w kolejce po leki. Wystarczy, że zwrócą się do farmaceuty, a ten ma obowiązek obsłużyć je poza kolejnością.

Prawo do darmowego wparcia psychologicznego

W przypadku urodzenia noworodka o bardzo małej masie urodzeniowej (poniżej 1500 gramów), skrajnie niedojrzałego lub z wadą wrodzoną, a także w przypadku niepowodzeń położniczych szpital powinien zapewnić kobiecie opiekę psychologa.

Jeśli kobieta jest w ciąży ma objawy depresyjne, wówczas może zgłosić się do poradni zdrowia psychicznego. Nie jest potrzebne skierowanie. Ciężarna powinna być przyjęta (w ramach NFZ) w dniu zgłoszenia lub najpóźniej w ciągu 7 dni roboczych. Prawo do wparcia przysługuje, gdy kobieta ma m.in.:

• obniżone samopoczucie
• odczuwa skrajne emocje, w tym smutek i lęk
• jest zmęczona, zniechęcona do aktywności
• brak jej energii.

Prawo do poradnictwa laktacyjnego

W okresie ciąży i połogu kobieta ma prawo do poradnictwa laktacyjnego, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji, kiedy jest matką dziecka urodzonego:

• przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub
• z masą urodzeniową poniżej 2500 g.

Prawo do diagnostyki prenatalnej ["ZA ŻYCIEM"]

Kobieta w ciąży może skorzystać z bezpłatnej diagnostyki prenatalnej w ramach Programu Badań Prenatalnych finansowanego przez NFZ. Program ma na celu wykrycie ewentualnych wad płodu oraz, o ile to możliwe, podjęcie leczenia jeszcze w okresie płodowym.

Aby zrobić bezpłatnie takie badania prenatalne, trzeba spełnić co najmniej jedno z kryteriów:

• wiek powyżej 35 lat
• wystąpienie w poprzedniej ciąży aberracji chromosomowej płodu lub dziecka
• aberracje chromosomowe u ciężarnej lub ojca dziecka
• zwiększone ryzyko urodzenia dziecka dotkniętego chorobą genetyczną
• nieprawidłowy wynik badania USG lub badań biochemicznych.

Jakie uprawnienia na podstawie ustawy „Za życiem”?

• badania, które wykrywają potencjalne nieprawidłowości w ciąży (diagnostyka prenatalna),
• od 4 do 9 dodatkowych wizyt położnej w opiece nad dzieckiem (tzw. wizyty patronażowe) oraz większa ilość wizyt poradnictwa edukacji

• przedporodowej. Od 21 tygodnia ciąży do rozwiązania, położne przygotowywać będą kobiety do porodu i rodzicielstwa. Edukacja przedporodowa dotyczyć będzie porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa,
• poród w szpitalu na najwyższym specjalistycznym poziomie (III poziom referencyjny) - zgodnie ze wskazaniami lekarskimi,
• koordynowana opieka nad kobietą w ciąży, zwłaszcza w ciąży powikłanej. Podczas porodu i połogu kobieta ma zapewnioną opiekę położniczą, w tym zabiegi wewnątrzmaciczne, zgodnie ze standardami opieki położniczej nad ciążą i ciążą patologiczną. Noworodek ma mieć zapewnioną opiekę neonatologiczną,
• wsparcie kobiety karmiącej piersią (poradnictwo laktacyjne), zwłaszcza, jeśli dziecko urodziło się przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży lub ważyło w chwili porodu poniżej 2500 gramów.

Ponadto każda kobieta w ciąży i jej rodzina może skorzystać z pomocy i wsparcia asystenta rodziny.

Specjalne uprawnienia kobiet z cukrzycą typu I

Jeśli kobieta w ciąży cierpi na cukrzycę typu I, to w całym okresie ciąży przysługuje jej 10 bezpłatnych zestawów infuzyjnych (wkłuć) do swojej pompy insulinowej. Zlecenie powinien wypisać lekarz diabetolog, ginekolog lub endokrynolog.

Dodatkowe świadczenia u dentysty

Kobieta w ciąży może też skorzystać z dodatkowych świadczeń u stomatologa. Na samym początku ciąży przysługuje jej bezpłatna kontrolna wizyta u dentysty, który ustali plan leczenia. Ponadto NFZ refunduje stosowanie dodatkowych materiałów stomatologicznych oraz leczenie kanałowe (endodontyczne) wszystkich zębów – także wielokanałowych.

Bezpłatne leki dla kobiet w ciąży

Kobietom ciężarnym przysługują bezpłatne leki. Receptę na leki refundowane (oznaczone jako leki „C”) może wystawić lekarz lub położna posiadający kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia lub inny lekarz – na podstawie zaświadczenia potwierdzającego ciążę.

Bezpłatne leki przysługują kobiecie od momentu stwierdzenia ciąży do 15 dni po planowanej dacie porodu. Ciąża musi być potwierdzona przez lekarza (specjalistę w dziedzinie położnictwa i ginekologii lub w trakcie tej specjalizacji), położną podstawowej opieki zdrowotnej lub z poradni położniczo-ginekologicznej.

Prawo do prowadzenia ciąży przez położną

Nie tylko lekarz ginekolog, ale także posiadająca odpowiednie kwalifikacje położna, może prowadzić ciążę, która przebiega prawidłowo. Jak przebiega planowanie ciąży z położną?

• Kobiety mogą z położną konsultować sprawy związane z rozwojem dziecka na poszczególnych etapach ciąży.
• Kobiety mogą konsultować z położną pojawiające się dolegliwości i pytać o sposoby ich łagodzenia.
• Kobieta może przygotować z położną plan porodu.
• Położna może analizować wyniki badań laboratoryjnych ciężarnej.

Darmowe wizyty u ginekologa. Ile przysługuje?

W czasie całej ciąży przysługuje na NFZ około 10 wizyt u lekarza ginekologa:

• dwie wizyty w 1 trymestrze ciąży
• trzy w 2 trymestrze ciąży
• cztery wizyty u ginekologa w 3 trymestrze ciąży.

Ile bezpłatnych badań USG dla kobiet w ciąży?

Zgodnie ze standardami opieki nad ciężarną, przysługują jej trzy refundowane przez NFZ obowiązkowe badania USG w ciąży. Powinny zostać przeprowadzone w:

• 11.–14. tygodniu ciąży
• między 18. a 22. tygodniem
• między 27. a 32. tygodniem ciąży.

Jeśli okaże się, że konieczne są dodatkowe badania USG lub np. echo serca płodu, to jeśli lekarz wystawi skierowanie, to też są one bezpłatne.

Darmowe badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży [LISTA]

Obowiązkowe badania laboratoryjne w ciąży są darmowe, jeśli skierowanie na nie wystawi lekarz, który ma zawarł kontrakt z NFZ.

Na liście obowiązkowych badań znajdują się:

grupa krwi i Rhmorfologia krwi w ciążybadanie ogólne moczustężenie glukozy we krwi na czczoVDRLobowiązkowe badanie w ciąży na nosicielstwo HIV i HCVbadanie w ciąży w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM) i różyczkicytologiastopień czystości pochwy.

Lekarz może wystawić skierowania także na inne badania, jeśli uzna, że jest to istotne w danym przypadku.

Inne prawa kobiet w ciąży 2023

Jako że ciąża to szczególny czas i kobieta ma wówczas wyjątkowe potrzeby, to należy podkreślić pewne prawa związane z uszanowaniem intymności, obecnością bliskich czy też odmową pewnych procedur.

Ważne prawa osobiste przyszłych matek to:

Prawo do poszanowania intymności i godności. Przy wykonywaniu zabiegów może być obecna wyłącznie osoba, która je wykonuje (lekarz, pielęgniarka, położna, laborant). Obecność innych osób podczas badań i zabiegów jest uzależniona od zgody.Prawo do obecności dowolnie przez siebie wybranej bliskiej osoby podczas udzielania świadczeń medycznychPrawo do pełnej informacji o przebiegu ciąży, porodu i połogu, stosowanych procedurach medycznych i ich konsekwencjach. Prawo do odmowy poddania się określonej procedurze lub zabiegowi. Zgoda na zabieg albo na zastosowanie metody leczenia lub diagnostyki, która stwarza podwyższone ryzyko dla kobiety lub dziecka, musi zostać wyrażona na piśmie.