Od 24 lutego 2022 r., przez okres 18 miesięcy, niezależnie od trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, obywatelowi Ukrainy, który uzyskał kwalifikacje pielęgniarki lub położnej poza terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej, można udzielić zgody na wykonywanie zawodu pielęgniarki albo położnej oraz przyznać warunkowe prawo wykonywania zawodu, jeżeli spełnia warunki, o których mowa ustawie z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. To założenia ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa - tzw. specustawy ukraińskiej.
Pielęgniarka albo położna pochodząca z Ukrainy, posiadająca prawo wykonywania zawodu, może wykonywać zawód wyłącznie w podmiocie leczniczym oraz jest zobowiązana do zgłoszenia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, w jakim podmiocie leczniczym i na jaki okres została zatrudniona, w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych w tym podmiocie. Brak dokonania zgłoszenia może stanowić podstawę do cofnięcia zgody.
Obywatel Ukrainy, który posiada zgodę na wykonywanie zawodu pielęgniarki albo zgodę na wykonywanie zawodu położnej oraz warunkowe prawo wykonywania zawodu pielęgniarki albo warunkowe prawo wykonywania zawodu położnej wydane na podstawie art. 35a ust. 14–27 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, może wykonywać zawód również poza podmiotem leczniczym przeznaczonym do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19 w przypadku:
- stanu zagrożenia epidemicznego oraz zniesienia stanu epidemii lub
- braku wyodrębnienia podmiotów leczniczych przeznaczonych do udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom chorym na COVID-19.
Specustawa przewiduje zmianę w ustawie z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz w ustawie z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej. Aktualnie obowiązujące przepisy regulujące możliwość zatrudnienia lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych według tzw. uproszczonych systemów przewidują możliwość wykonywania zawodu wyłącznie w ściśle określonym podmiocie leczniczym wskazanym w decyzji i jest to albo wskazany z nazwy podmiot, z oznaczeniem jego jednostki organizacyjnej (oddziału) i wskazaniem czynności zawodowych, które może wykonywać dany lekarz/pielęgniarka, albo wskazanie, że dany lekarz lub pielęgniarka może wykonywać zawód wyłącznie w podmiocie leczniczym udzielającym świadczeń pacjentom chorym na COVID-19.
Rozwiązanie wprowadza też wyjątek od reguł dot. miejsca udzielania świadczeń, które pozwoli pilnie, automatycznie, tj. z mocy ustawy relokować personel medyczny, w szczególności pochodzący z Ukrainy do pomocy rodakom poszkodowanym wskutek konfliktu zbrojnego. Jest to szczególnie ważne, biorąc pod uwagę, że narodowość ukraińska zdecydowanie dominuje wśród personelu medycznego pracującego w Polsce na uproszczonych zasadach. Według aktualnych danych to ponad 600 lekarzy, głównie chirurgów ogólnych, anestezjologów, ortopedów, którzy bez bariery językowej gotowi są nieść pomoc chorym i rannym obywatelom Ukrainy.