Zwiększenie przejrzystości w obszarze korzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej oraz dostosowanie przepisów do sytuacji związanej z pandemią koronawirusa. To główne cele projektu nowelizacji rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie nieodpłatnej pomocy prawnej oraz poradnictwa obywatelskiego. Zmiany mogłyby wejść w życie już od nowego roku.

Nowelizacja miałaby umożliwić regulowanie trybu udzielania pomocy prawnej w zależności od sytuacji epidemicznej na terenie danego powiatu. Decyzję o formie podejmowałby starosta. Istniałyby trzy możliwości: porad można byłoby udzielać w formie stacjonarnej (w punkcie pomocy prawnej), zdalnej (np. telefonicznie) lub hybrydowej. Chodzi o to, by nie pozbawiać mieszkańców dostępu do pomocy, ale jednocześnie zapewnić im bezpieczną formę konsultacji. Projekt szczegółowo normuje również, w jakich sytuacjach należy zorganizować wizytę w domu osoby, która chce skorzystać z pomocy prawnej. Byłoby to możliwe w przypadku osób ze znaczną niepełnosprawnością, a także mających problemy z komunikowaniem się. W tego typu przypadkach istniałaby także możliwość wyboru formy zdalnej – konieczne byłoby jedynie złożenie staroście stosownego oświadczenia.
350 tys. osób jak szacuje Ministerstwo Sprawiedliwości, skorzystało w 2021 r. z nieodpłatnych porad prawnych
Niewielkie zmiany przewidziano również w kwestii wymagań, które powinno spełniać miejsce udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Nowe zasady mają ułatwić mieszkańcom wyszukiwanie informacji. Przed lokalem, w którym można skonsultować się z prawnikiem, będzie trzeba umieścić tablicę ze szczegółowymi wskazówkami, jaką pomoc prawną można uzyskać w punkcie, a także z godzinami dyżurów i niezbędnymi do umówienia się danymi kontaktowymi. Starosta zamieści takie dane również na swojej stronie internetowej.
Projekt rozporządzenia doprecyzuje również zasady wypełniania kart w przypadku udzielenia porady, a także szczegóły techniczne dotyczące przekazywania opinii przez osoby korzystające z konsultacji. Taką opinię będzie można doręczyć w formie papierowej lub elektronicznej, na zasadzie dobrowolności. Każdy starosta obowiązkowo, co kwartał, przekaże do ministerstwa odpowiednią informację zbiorczą o zakresie udzielanej pomocy prawnej na terenie powiatu.
Jak szacuje Ministerstwo Sprawiedliwości, w 2021 r. z nieodpłatnych porad prawnych skorzystało ponad 350 tys. osób. Najczęściej konsultacje dotyczyły spraw z zakresu prawa cywilnego, działalności gospodarczej oraz prawa pracy. Zgodnie z ustawą o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 945), z darmowych porad lub mediacji mogą skorzystać osoby, których nie stać na opłacenie profesjonalnego prawnika. Do tego grona zaliczają się również prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, o ile w firmie nie zatrudniają innych osób.
Etap legislacyjny
Projekt w trakcie konsultacji