Puszcza Karpacka: Poznaj projektowany Turnicki Park Narodowy [ZDJĘCIA]

1 Na trenie nadleśnictwa Bircza znajduje się obecnie 8 rezerwatów przyrody, jednak nie obejmują one wszystkich najcenniejszym miejsc. Park narodowy miałby rozpościerać się na powierzchni ok. 18 tys. ha, z czego obecnie istniejące rezerwaty przyrody to tylko 3,25% („Rebece”, „Na Opalonym”, „Turnica”). Już Państwowa Rada Ochrony Przyrody w 2011 r. na posiedzeniu wyjazdowym w Przemyślu potwierdziła potrzebę zachowania „unikalnych na skalę międzynarodową wartości przyrodniczych” tego obszaru, zwracając przy tym uwagę, że dotychczasowy stan jego ochrony jest wysoce niewystarczający. Jednym z wysuniętych wówczas postulatów było pilne rozszerzenie ochrony rezerwatowej najcenniejszych ekosystemów projektowanego parku narodowego. Opierając się m. in. na tym argumencie, Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze chce na terenie 8 tys. hektarów ustanowić rezerwat „Reliktowa Puszcza Karpacka”, który „będzie w stanie trwale zabezpieczyć najcenniejsze fragmenty turnickich lasów, dopóki nie powstanie park narodowy”.

Warto przypomnieć, że w Polsce lasy gospodarcze stanowią 99 proc. powierzchni wszystkich lasów. Tylko 1 proc. z nich objętych jest szczególną formą ochrony przyrody.

fot. Maciek Suchorabski

2 Na terenie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego znajduje się prawie 6,5 tys. drzew o wymiarach pomnikowych. Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze dokonała ich inwentaryzacji i wskazała ich dokładne położenie, jednak radni nie zdecydowali się na utworzenie ani jednego pomnika przyrody. Oznacza to, że drzewa te nadal zagrożone są wycinką. Jak widać na zdjęciu, Lasy Państwowe specjalnie oznaczyły wskazane przez Fundację drzewa. Nie wiadomo jednak, czy ta niepisana umowa zostanie dotrzymana. Jak wyjaśnia bowiem Piotr Klub, członek Fundacji, planowana wycinka na tym terenie jest większa niż w Puszczy Białowieskiej. Tam z 1 hektara planowano pozyskanie 3,65 m3 drewna, a na terenie planowanego TPN – 3,85 na m3.

Warto podkreślić, że projektowany TPN objąłby swoim obszarem jednie tereny należące do Skarbu Państwa. Spod ochrony parkowej wyłączone zostałyby nieruchomości leżące w rękach prywatnych, w tym kompleks wypoczynkowy w Arłamowie.

fot. Maciek Suchorabski

3 Lasy Państwowe póki co nie ścinają zinwentaryzowanych i oznaczonych drzew. Na zdjęciu możemy dostrzec jednak, że wokół nich trwa normalnie gospodarowanie zasobami leśnymi i pozyskiwanie drewna. Sytuacja ta powoduje, że obszar z dnia na dzień traci swój puszczański charakter.

fot. Maciek Suchorabski

4 Z pracy dr Andrzeja Affeka z Polskiej Akademii Nauk zatytułowanej „Dynamika krajobrazu. Uwarunkowania i prawidłowości na przykładzie dorzecza Wiaru w Karpatach (XVIII-XXI wiek)” wynika, że turnickie lasy są największymi zwartymi kompleksami o wykazanej ciągłości leśnej od 1780 roku. To właśnie rzeka Wiar (na zdjęciu) częściowo miałaby stanowić granicę Turnickiego Parku Narodowego.

Affek pisze, że prawie 54% obszaru dorzecza zmieniło pokrycie terenu w latach 1780-2012. Pozostała część dorzecza (46%) charakteryzuje się trwałym pokryciem terenu. Autor zauważa, że do największych trwałych kompleksów leśnych zaliczyć należy Las Turnica, położony w zlewni górnego biegu potoku Turnica, Las Braniów w masywie Braniowa i lasy na północno-wschodnich stokach masywu Chwaniowa.

fot. Maciek Suchorabski

5 W granicach projektowanego parku znajduje się największa koncentracja starych drzewostanów o cechach lasu naturalnego w polskiej część łańcucha Karpat. Ten zwarty kompleks leśny wkracza także na teren Ukrainy. Jak wskazują przyrodnicy, tamtejszy fragment puszczy doznał jednak większego uszczerbku spowodowanego działalnością człowieka, niż część leżąca w Polsce. Niemniej jednak, nasi wschodni sąsiedzi są o krok od ustanowienia parku narodowego na całym leśnym obszarze przylegającym do projektowanego TPN.

fot. Maciek Suchorabski

6 Atutem projektowanego TPN jest występowanie ciepłolubnych zbiorowisk z klasy Festuco – Brometea, które są rzadkie na terenie kraju. Pod względem bogactwa gatunków rzadkich i chronionych, wskaźnikowych dla lasów puszczańskich, projektowany park wyróżnia się wśród wszystkich istniejących w Polsce parków narodowych. Najnowsze badania wykazują obecność na tym terenie m.in. 18 gatunków grzybów nowych dla Polski, 2 gatunki owadów nowe dla Polski oraz 8 gatunków owadów mających 2-3 stanowiska w Polsce, ponad 6 tys. stanowisk chronionych oraz wskaźnikowych dla lasów pierwotnych, gatunków mchów, wątrobowców i porostów.

fot. Maciek Suchorabski

7 Tereny projektowanego Turnickiego Parku Narodowego są domem dla największych drapieżników występujących w Polsce. Można spotkać tam objętego ochroną niedźwiedzia, rysia, żbika czy wilka. Ostoje mają tam też najrzadsze gatunki ptaków: orzeł przedni, orlik krzykliwy, bocian czarny, puchacz, włochatka, sóweczka, dzięcioł trójpalczasty i białogrzbiety a także owady będące reliktami lasów pierwotnych, jak zgniotek cynobrowy, zagłębek bruzdkowany, ponurek Schneidera, oraz rzadkie i zagrożone, jak pachnica dębowa, nadobnica alpejska czy biegacz urozmaicony.

fot. Maciek Suchorabski

8 W skład projektowanego Turnickiego Parku Narodowego wchodzą także łąki oraz sady, nad którymi opiekę sprawują obecnie Lasy Państwowe. Tereny te ciągną się wzdłuż szosy Arłamów – Trójca i zamieszkiwane były już w XIV w. Charakter tych obszarów nie zmieniłby się, ponieważ konieczne jest utrzymywanie ciągłości przyrodniczej. Łąki od lat stanowią bowiem ulubioną przestrzeń dla roślinożerców oraz drapieżników.

fot. Maciek Suchorabski

9 Treny okalające projektowany Turnicki Park Narodowy posiadają bardzo dobrze zachowane świadectwo o wielokulturowości terenów Podkarpacia. Znajdują się tam bowiem cmentarze żydowskie (na zdjęciu cmentarz w Rybotyczach), greckokatolickie czy ewangelickie. W Posadzie Rybotyckiej stoi natomiast najstarsza w Polsce XV-wieczna murowana cerkiew obronna pw. św. Onufrego (XIV-XVI w). W bezpośrednim sąsiedztwie projektowanego parku znajduje się także Kalwaria Pacławska ze szczególnie ważnym dla katolików Sanktuarium Męki Pańskiej i Matki Bożej Kalwaryjskiej.

fot. Maciek Suchorabski