Podczas jazdy samochodem korzystałam z systemu Yanosik. Tą drogą otrzymałam ostrzeżenie o kontroli prowadzonej przez inspektorów transportu drogowego. Zdziwiłam się, bo sądziłam, że w ich kompetencjach leży wyłącznie kontrolowanie samochodów ciężarowych. Czy mogą zatrzymywać auta osobowe, a jeśli tak, to co mają prawo sprawdzać i za co mogą mnie ukarać – pyta pani Martyna.
Inspekcja Transportu Drogowego może już sprawdzać wszystkie rodzaje samochodów. Celem działalności ITD była i jest m.in. poprawa bezpieczeństwa na drogach i zapobieganie ich degradacji, eliminacja patologicznych zjawisk oraz przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji w transporcie drogowym. Do końca 2010 r. inspektorzy kontrolowali głównie ruch drogowy dotyczący kierowców autobusów i pojazdów ciężarowych, sprawdzali czas pracy kierowców lub warunki transportu zwierząt. ITD nie miała uprawnień, by zatrzymać samochód osobowy i jego kierowcę. Od 2011 r. zyskała jednak szersze kompetencje. Oprócz wydawania uprawnień (licencji, zezwoleń i zaświadczeń oraz świadectw kierowcy) w międzynarodowym transporcie drogowym, dysponuje sporą władzą w stosunku do kierowców osobówek. Ma teraz prawo ukarać za naruszenie przepisów ruchu drogowego zarejestrowane za pomocą radarów zarówno mobilnych, jak i stacjonarnych, poza tym posiada wiele takich samych uprawnień, jakie ma policja.
Inspektorzy mogą m.in. sprawdzić stan techniczny samochodu i trzeźwość kierowcy, wylegitymować go i wydawać mu polecenia. Polecenia i sygnały mogą być wydawane przez inspektora pieszego lub znajdującego się w pojeździe albo na pojeździe. Przy dobrej widoczności wystarczą sygnały lizakiem lub ręką, a w warunkach niedostatecznej widoczności – latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym. Kierowca może otrzymać polecenia do określonego zachowania się za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych albo świetlnych wraz z użyciem niebieskiego światła błyskowego i sygnału dźwiękowego o zmiennym tonie w przypadku jazdy za kierującym. Tak jak policjanci inspektorzy drogowi mają też prawo do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej.
Inspektor wykonuje czynności kontrolne w umundurowaniu, posługuje się również legitymacją służbową i znakiem identyfikacyjnym. Po zatrzymaniu podaje kierującemu stopień, imię, nazwisko i przyczynę zatrzymania.
Szef NIK: Włączmy Inspekcję Transportu Drogowego do policji

Zobacz również
Uwaga! Bez umundurowania kontrola może być przeprowadzana tylko w przedsiębiorstwach, pojazdach wykonujących przewozy regularne i w taksówkach. Co do zasady służby te jeżdżą samochodami oznakowanymi, jednak w niektórych sytuacjach mają prawo używania radiowozów nieoznakowanych. Korzystają też z motocykli.
Podstawa prawna
Art. 50 ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1414).
OPINIA EKSPERTA

Alvin Gajadhur, rzecznik prasowy Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego

Inspektorzy ITD mogą zatrzymać do kontroli drogowej kierowcę samochodu osobowego, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że kieruje pojazdem w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu. A także wtedy, gdy rażąco naruszył przepisy ruchu drogowego lub spowodował zagrożenie jego bezpieczeństwa. Ocena sytuacji na drodze i ewentualnego zagrożenia każdorazowo należy do inspektora transportu drogowego. Jeśli więc po drodze będzie poruszał się samochód z urwanym tłumikiem lub zwisającym błotnikiem, to inspektor ma prawo taki samochód zatrzymać do kontroli. Podobnie, gdy jedzie bez włączonych świateł w nocy albo podczas gęstej mgły. Może to zostać uznane za rażące naruszenie przepisów ruchu drogowego.
Przy dokonywaniu zatrzymania samochodu osobowego inspektorom ITD przysługują takie same uprawnienia, jakie mają funkcjonariusze policji. Mają więc prawo wylegitymować kierującego, sprawdzić dokumenty (m.in. prawo jazdy, dowód rejestracyjny), mogą też sprawdzić stan trzeźwości kierującego oraz stan techniczny pojazdu. Podczas kontroli inspektor może m.in. zatrzymać pojazd, polecić kierowcy jazdę za pojazdem ITD lub poprosić kierowcę o opuszczenie pojazdu. Inspektorzy mają również prawo do stosowania takich samych środków karania kierowców, jakie mają policjanci, np. nałożenie mandatu.