Zgodnie zobowiązującym prawem telekomunikacyjnym lub choćby wyrokami TSUE, operator może skorzystać z klauzul modyfikacyjnych w tym waloryzacyjnej, by wprowadzić zmiany w abonamencie. Zdaniem ekspertów konsument powinien mieć jednak prawo do odstąpienia od takiej umowy, a w szczególności jeśli zapisy opierają się na nieracjonalnych przesłankach. Zasadnym byłoby jednak pozbawić firmy stosowania takich klauzul, jako niedozwolonych.

Podczas Kongresu Konsument 2016 przedstawiciele Federacji Konsumentów skupili się na kwestii klauzuli modyfikacyjnych, czyli generalnego zastrzeżenia umownego w jakich okolicznościach można dokonać zmiany, zmiany pakietów programów telewizyjnych, czy ogólnie fikcji doręczenia zmiany regulaminu bądź cennika.

Prawo telekomunikacyjne w art. 60 i 60 przewiduje, że operator telekomunikacyjny musi powiadomić abonenta (zarówno przedsiębiorcę, jak i konsumenta) o każdej proponowanej zmianie w/w dokumentów stanowiących integralną część umowy, co najmniej z wyprzedzeniem 1 miesiąca od terminu wprowadzanej zmiany. Jeśli zmiana nie wynika ze zmiany powszechnie obowiązujących przepisów prawa lub konieczności usunięcia klauzuli niedozwolonej, konsument ma prawo odstąpienia od umowy bez konieczności zwrotu ulgi promocyjnej.

Przepisy rozdziału IV dyrektywy 2002/22 mają na celu ochronę interesów i praw użytkowników końcowych. W motywie 30 wspomnianej dyrektywy prawodawca Unii wskazał, że umowa odnosząca się do publicznie dostępnych usług związanych z przyłączeniem do publicznej sieci łączności elektronicznej lub z łącznością elektroniczną stanowi dla użytkowników i konsumentów ważne narzędzie zapewnienia minimalnego poziomu przejrzystości informacji i pewności prawa. W motywie 49 tej dyrektywy odniósł się on też do przejrzystości taryf dla konsumentów. W takim kontekście art. 20 ust. 1 lit. d) omawianej dyrektywy stanowi, że umowa ta powinna w jasnej, zrozumiałej i łatwo dostępnej formie określać między innymi szczegółowe informacje o cenach i taryfach oraz sposoby uzyskiwania aktualnych informacji na temat wszystkich stosowanych taryf i opłat eksploatacyjnych.

Ponadto zgodnie z art. 21 ust. 1 dyrektywy 2002/22 państwa członkowskie zapewniają, aby krajowe organy regulacyjne mogły nałożyć na przedsiębiorstwa udostępniające publiczne sieci łączności elektronicznej lub publicznie dostępne usługi łączności elektronicznej obowiązek publikowania przejrzystych, porównywalnych, odpowiednich i aktualnych informacji między innymi na temat obowiązujących cen i taryf, wszelkich opłat związanych z rozwiązaniem umowy, a także na temat warunków dostępu do usług dostarczanych użytkownikom końcowym i konsumentom oraz standardowych warunków korzystania z tych usług. Informacje takie powinny być opublikowane w jasny, zrozumiały i łatwo dostępny sposób.

Artykuł 20 ust. 2 omawianej dyrektywy wymaga też, aby państwa członkowskie zapewniły, że abonenci będą mieli prawo wycofać się bez ponoszenia kar z zawartych umów, w wypadku gdy przedsiębiorstwo świadczące usługi łączności elektronicznej powiadomi ich o zamiarze zmiany warunków umowy. Państwa członkowskie mają obowiązek zapewnienia, że abonenci będą powiadamiani o takich zmianach z odpowiednim wyprzedzeniem, nie krótszym niż jeden miesiąc, oraz że jednocześnie będą oni informowani o przysługującym im prawie do wycofania się z zawartych przez nich umów bez ponoszenia kar, jeżeli nie akceptują nowych warunków.

Istnieją jednak klauzule modyfikacyjne, które niosą za sobą dosyć groźne dla konsumentów rezultaty. Niedawny wyrok TSUE ws. klauzul waloryzacyjnych idzie o krok dalej wobec już obowiązujących przepisów i może stanowić poważny oręż w rękach operatorów wobec ich klientów. W wyroku TSUE czytamy:

„jeżeli indeksacja została uzgodniona w postanowieniach dotyczących zasad ustalania opłat lub w indywidualnym porozumieniu, firma ma prawo podnieść opłaty w kolejnym roku kalendarzowym stosownie do wzrostu rocznego wskaźnika cen konsumpcyjnych".

Polkomtel zapłaci minimum 4,5 mln zł kary za reklamy wprowadzające w błąd
Polkomtel zapłaci minimum 4,5 mln zł kary za reklamy wprowadzające w błąd

Zobacz również

Dalej TSUE orzeka, iż art. 20 ust. 2 dyrektywy 2002/22 należy interpretować w ten sposób, że zmiana opłat za świadczenie usług związanych z sieciami lub usług łączności elektronicznej, następująca na podstawie postanowienia o waloryzacji opłat, które jest zawarte w ogólnych warunkach umów stosowanych przez przedsiębiorstwo świadczące te usługi i które przewiduje, że taka waloryzacja jest zależna od obiektywnego wskaźnika cen konsumpcyjnych ustalonego przez instytucję publiczną, nie stanowi „zmiany warunków umowy” w rozumieniu tego przepisu, uprawniającej abonenta do wycofania się z umowy bez ponoszenia kar.

- Federacja Konsumentów w ślad za stanowiskiem UOKIK sugeruje, aby umowy zawarte na czas nieokreślony z okresem promocji w ogóle nie podlegały zmianom innym niż wynikające ze zmiany powszechnie obowiązujących przepisów czy konieczności wyeliminowania klauzul niedozwolonych. Natomiast w przypadku umów zawartych na czas nieokreślony klauzula powinna być bardzo szczegółowa tak by konsument na etapie zawierania umowy miał możliwość zapoznania się z warunkami w jakich jego umowa może ulec zmianie - zauważa Agnieszka Popławska, prawnik Federacji Konsumentów.

Źródło: Wyrok TSUE z 26.11.2015 r. (sygn. C-326/14), własne