Tak wynika z uwag Związku Powiatów Polskich (ZPP) wniesionych do rządowego projektu nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Celem nowej regulacji jest podniesienie zasiłku pogrzebowego z 4000 zł do 7000 zł. Nowelizacja wprowadza także zmiany w ustawie o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1283). Artykuł 6 nowelizacji nakłada na gminy (w tym miasta na prawach powiatu) zadanie, polegające na przyznawaniu zasiłków celowych na pokrycie kosztów pogrzebu, jeżeli:

  • po osobie zmarłej nie przysługuje zasiłek pogrzebowy albo
  • osoba, która pokrywa koszty, jest uprawniona do zasiłku pogrzebowego i ponosi w związku z pochówkiem nadzwyczajne, trudne do przewidzenia, niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego koszty.

Zasady przyznawania dodatku

Prawo do zasiłku ma przysługiwać niezależnie od dochodu. W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazano, że „doświadczenie życiowe wskazuje, że niekiedy powstają nietypowe, trudne do przewidzenia koszty pogrzebu, które są niemożliwe do pokrycia z kwoty zasiłku pogrzebowego i innych źródeł przysługujących w związku ze śmiercią zmarłego (np. ze środków na rachunku oszczędnościowym zmarłego, ubezpieczenia). Można zaliczyć do nich choćby koszty transportu zwłok z odległego miejsca (np. z zagranicy, minimalny koszt z reguły wynosi 6–7 tys. zł) czy dłuższego przechowywania zwłok w chłodni”.

– Nie zaprzeczamy, że takie sytuacje mogą mieć miejsce. Niemniej jednak wydaje się oczywistym, że takie zadanie nie może być realizowane bezkosztowo – uważa Andrzej Płonka, prezes zarządu Związku Powiatów Polskich. – Wbrew twierdzeniu projektodawcy jest to nowe zadanie nakładane na samorządy. Obecnie mogą one przyznać zasiłek celowy na pokrycie kosztów pogrzebu, ale prawo to jest limitowane sytuacją dochodową wnioskodawcy – wyjaśnia.

Tymczasem w ocenie skutków regulacji (OSR) projektu nawet nie podjęto próby oszacowania zwiększonej liczby spraw administracyjnych, jakie będą prowadzić ośrodki pomocy społecznej, nie wskazano źródeł finansowania nowych zasiłków celowych. W praktyce oznacza to, że będą one wypłacane kosztem innych beneficjentów pomocy społecznej, w tym osób, które kierują wnioski o przyznanie wsparcia np. na zakup opału na zimę czy leków.

ZPP przeciwko

ZPP podkreśla też, że wbrew sugestii zawartej w OSR projekt nie był uzgodniony przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego, czym naruszono art. 3 ustawy z 6 maja 2005 r. o KWRiST oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 949).

– Owszem, projekt był wstępnie omawiany na posiedzeniu zespołu ds. ochrony zdrowia i polityki społecznej KWRiST w maju 2024 r., ale przedstawicielka departamentu ubezpieczeń społecznych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej obecna na posiedzeniu przekazała, że do wyjaśnienia uwag strony samorządowej potrzebne jest też stanowisko departamentu pomocy społecznej resortu, które w dniu posiedzenia zespołu nie było jeszcze uzgodnione. Innymi słowy, MRPiPS nie potrafiło odnieść się merytorycznie do uwag zgłoszonych przez stronę samorządową. Uzgodniono, że projekt wraz ze stanowiskiem ministerstwa ma wrócić pod obrady zespołu na kolejne posiedzenie. Tak się jednak nie stało – relacjonuje Andrzej Płonka.

ZPP domaga się wykreślenia art. 6 projektu nowelizacji. ©℗

Podstawa prawna

Etap legislacyjny

Projekt po I czytaniu w Sejmie