Do 30 czerwca 2026 r. rząd przygotuje informację o skutkach wprowadzenia nowego mechanizmu finansowania samorządów, obejmującą m.in. wydatki na potrzeby ekologiczne. W tym roku tylko na nie gminy otrzymają ponad 1 mld zł – poinformowało Ministerstwo Finansów.

Problem sygnalizuje posłanka Agnieszka Maria Kłopotek (PSL-Trzecia Droga).

– Istotnym elementem wprowadzonej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego jest kategoryzacja „potrzeb finansowych” samorządów, w tym tzw. potrzeb ekologicznych. Zgodnie z tymi zapisami JST znajdujące się na terenach chronionych, otrzymają dodatkowe fundusze – wyjaśniła.

Niedoszacowane potrzeby ekologiczne

Jej zdaniem, chociaż ta zmiana stanowi krok w stronę poprawy sytuacji finansowej samorządów, szczególnie tych mniej zamożnych, to nadal pojawiają się obawy dotyczące tego, czy pieniądze te będą wystarczające, by wyrównać trudności, z jakimi borykają się gminy na obszarach chronionych. Samorządy te, mimo że posiadają ogromny potencjał w zakresie turystyki przyrodniczej oraz ochrony środowiska, mają mniejsze możliwości inwestycyjne z powodu ograniczeń wynikających z ochrony przyrody. Co więcej, gminy te, często słabiej rozwinięte gospodarczo, wciąż muszą ponosić wysokie koszty związane z utrzymaniem terenów chronionych oraz realizowaniem działań edukacyjnych czy proekologicznych. Posłanka zwróciła się do MF z pytaniami, jakie nakłady finansowe są przewidziane dla tych gmin oraz czy mogą liczyć na dodatkowe wsparcie.

Resort wyjaśnił, że potrzeby ekologiczne ustalane są dla wszystkich JST, na terenie których znajdują się obszary o szczególnych walorach przyrodniczych prawnie chronione, m.in.: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu oraz strefy ochrony krajobrazu ustanawiane w tych obszarach, a także Natura 2000. Wielkość potrzeb ekologicznych zależy od powierzchni poszczególnych form ochrony przyrody oraz przyjętej stawki. MF wyliczyło, że potrzeby ekologiczne wszystkich jednostek samorządu terytorialnego w 2025 r. wynoszą 1,47 mld zł (w tym gmin 1 mld zł).

W przyszłym roku pierwsza analiza

– Potrzeby ekologiczne są finansowane poprzez zwiększone dochody z tytułu udziału w podatkach PIT i CIT lub gdy to zwiększenie dochodów podatkowych będzie niewystarczające do pokrycia potrzeb finansowych – wówczas taka JST otrzymuje także subwencję ogólną – wyjaśniła Hanna Majszczyk z MF. Poinformowała również, że w 2025 r. dla gmin, w których powierzchnia parku narodowego, znajdująca się na terenie gminy, jest większa niż 20 proc. powierzchni tej gminy lub większa niż 2000 ha, zostaną przeznaczone pieniądze rezerwy na uzupełnienie dochodów JST, w wysokości 40 mln zł. Podziału tej kwoty dokona minister finansów publicznych w porozumieniu z ministrem środowiska.

– Natomiast do 30 czerwca 2026 r. minister finansów przygotuje i przedłoży reprezentacji JST informację o skutkach obowiązywania ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, obejmującą m.in. wprowadzone rozwiązania w zakresie potrzeb ekologicznych – dodała Hanna Majszczyk. ©℗