Złożenie deklaracji nie może być warunkiem zwolnienia z części opłat za odbiór odpadów

Gmina chce podjąć uchwałę zwalniającą z części opłaty za odpady komunalne tych właścicieli nieruchomości, którzy kompostują bioodpady w przydomowym kompostowniku. Zgodnie z projektem tego aktu warunkiem uzyskania zwolnienia jest złożenie przez mieszkańca deklaracji o wysokości opłaty dla nieruchomości. Czy taki zapis w uchwale będzie prawidłowy? Jaka może być maksymalna kwota zwolnienia w opłacie?

Pytanie dotyczy opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi, które zgodnie z art. 6h ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.u.c.p.g.) muszą ponosić:

• właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy;
• właściciele lokali w budynkach wielolokalowych – osoby, którym służy tytuł prawny do takiego lokalu, osoby faktycznie zamieszkujące lub użytkujące te lokale lub osoby faktycznie zamieszkujące lub użytkujące lokal należący do spółdzielni mieszkaniowej – jeśli rada gminy podjęła uchwałę, która wprowadziła system indywidualnego rozliczania obowiązku segregowania odpadów w budynkach wielolokalowych;
• właściciele nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy – jeżeli rada gminy podjęła uchwałę o objęciu ich systemem odbioru odpadów.

Wysokość opłat określa rada w drodze uchwały (art. 6k ust. 1 u.u.c.p.g.). Rada ma też prawo ustalić w niej m.in. ulgę dla posiadaczy kompostowników. Co jednak istotne, taka ulga jest możliwa tylko w przypadku określonego rodzaju nie ruchomości. Mianowicie w myśl art. 6k ust. 4a u.u.c.p.g. rada gminy „zwalnia w części z opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi kompostujących bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych”.

Wysokość upustu

Orzecznictwo sądowe akcentuje dotąd, że każdy właściciel określonego rodzaju nieruchomości (zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi), który spełnia warunki do uzyskania zwolnienia (kompostujący bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym), powinien uzyskać ulgę w takim zakresie, w jakim przyczynia się do obniżenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi.

Co do zasady bowiem koszty gospodarowania odpadami zależą od ilości odbieranych odpadów, które następnie muszą zostać zagospodarowane w określony prawem sposób.

Upust ma stanowić zachętę ekonomiczną do stosowania kompostowników przydomowych. I choć ustawodawca wymaga, by zwolnienie nastąpiło proporcjonalnie do zmniejszenia kosztów gospodarowania odpadami komunalnymi z gospodarstw domowych, to nie wskazuje, w jaki sposób tę proporcję wyliczyć. Zwrócił na to uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 1 sierpnia 2023 r. (sygn. akt I SA/Wr 852/22), który stwierdził, że: „Ustawodawca nie podaje wzoru danych, które powinny być przyjęte do kalkulacji, wyliczenia kwoty zwolnienia. Oznacza to, że w tym zakresie pozostawiono pewną swobodę organowi uchwałodawczemu”.

Warunki zwolnienia

Na temat warunków zwolnienia wypowiedział się z kolei WSA w Gliwicach w wyroku z 23 lipca 2024 r. (sygn. akt I SA/Gl 363/24). WSA unieważnił uchwałę w sprawie metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi i ustalenia wysokości tej opłaty oraz zwolnienia z części opłaty w związku z kompostowaniem bioodpadów w przydomowym kompostowniku. Rada miasta wprowadziła ulgę w opłacie dla tych nieruchomości, w których zadeklarowano kompostowanie bioodpadów w kompostowniku przydomowym. Sąd nie podważył samej idei zwolnienia czy jego wysokości. Za wadliwy uznał zapis w uchwale, który uzależnia uzyskanie zwolnienia od złożenia przez właściciela nieruchomości deklaracji o wysokości opłaty za gospodaro wanie odpadami komunalnymi. W uzasadnieniu WSA wyjaśnił powód takiej decyzji: „organ wprowadził warunek, który nie wynika z ustawy, bowiem warunkiem nie jest złożenie odpowiedniej deklaracji, a kompostowanie. Innymi słowy, jeżeli właściciel nieruchomości jednorodzinnej złoży deklarację, wskazując, że kompostuje bioodpady stanowiące odpady komunalne w kompostowniku przydomowym, a tego nie czyni, zwolnienie takie mu nie przysługuje. Wynika to wprost z treści art. 6k ust. 4a u.u.c.p.g., odnoszącej się do sfery faktu, poprzez użycie sformułowania «kompostujących». Zatem wprowadzenie warunku w postaci złożenia deklaracji wykracza poza regulację ustawową, co powoduje, że par. 2 ust. 2 tej uchwały został podjęty z naruszeniem prawa”.

Podsumowując: rada gminy może podjąć uchwałę, która wprowadza zwolnienie z części opłaty za odbiór odpadów komunalnych dla osób kompostujących bioodpady w kompostowniku przydomowym, ale zwolnienie to może dotyczyć wyłącznie nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi. Nie może jednak zapisać w treści uchwały proponowanego w pytaniu warunku uzależniającego prawo do skorzystania z ulgi od złożenia deklaracji. Zwolnienie bowiem przysługuje, o ile następuje faktyczne kompostowanie. ©℗