Skarbnik gminy nie skontroluje wstępnie 
zadania wieloletniego, które nie jest ujęte w WPF

Jestem nowym skarbnikiem. Dostałam do analizy pod kątem finansowym i do wstępnej kontroli umowę na przebudowę drogi gminnej. Ustaliłam, że termin płatności dla wykonawcy przypada w 2025 r., ale nie ujęto tego zadania w wieloletniej prognozie finansowej jako przedsięwzięcie. Czy mogę zaakceptować umowę?

Problem dotyczy wykonywania uprawnień skarbnika (głównego księgowego) przypisanych mu ustawą o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Na uwagę zasługuje m.in. art. 54 ust. 1 w zw. z ust. 3 u.f.p. Z podanych przepisów wynika, że głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:

• prowadzenia rachunkowości jednostki;
• wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi;
• dokonywania wstępnej kontroli:

a) zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym,

b) kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

Dowodem dokonania przez głównego księgowego wstępnej kontroli jest jego podpis złożony na dokumentach dotyczących danej operacji. Taki podpis głównego księgowego na dokumencie, obok podpisu pracownika właściwego rzeczowo, oznacza, że:

1) nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo pracowników oceny prawidłowości tej operacji i jej zgodności z prawem;

2) nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości dokumentów dotyczących tej operacji;

3) zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym jednostki.

Co istotne, skarbnik (główny księgowy) jest nie tylko uprawniony, lecz także zobowiązany do weryfikacji, czyli wstępnej kontroli, m.in. pod względem zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym

Zobowiązania na lata

W przedstawionym stanie faktycznym pojawił się aspekt zobowiązań wieloletnich, które podlegają specyficznym unormowaniom, w tym art. 226 ust. 1 pkt 8 oraz ust. 3 i 4 u.f.p. Z podanych przepisów wynika, że wieloletnia prognoza finansowa (WPF) powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia. Zgodnie z wymienionymi przepisami w załączniku do uchwały w sprawie WPF określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:

• nazwę i cel,
• jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia,
• okres realizacji i łączne nakłady finansowe,
• limity wydatków w poszczególnych latach,
• limit zobowiązań.

Przez przedsięwzięcia należy rozumieć wieloletnie programy, projekty lub zadania, w tym związane z programami finansowanymi z udziałem środków z budżetu Unii Europejskiej oraz z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu, a także z umowami o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Orzecznictwo RIO

Użyteczne w ocenie analizowanej sytuacji będzie stanowisko zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Lublinie z 17 lipca 2024 r. (znak RIO.II.600.26.2024). RIO stwierdziła „Nieprawidłowe dokonanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczej z planem finansowym, skutkujące zawarciem – 15 listopada 2022 r. – umowy na przebudowę dróg gminnych z terminem płatności przypadającym na 2023 rok, mimo nieujęcia tego zadania w wieloletniej prognozie finansowej”.

RIO w ramach wniosku pokontrolnego nakazała jednostce rzetelną wstępną kontrolę zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym, stosownie do art. 54 ust. 1 pkt 3 lit. a u.f.p. Jednocześnie RIO wyjaśniła, że zobowiązania pieniężne należy zaciągać w granicach kwot określonych w uchwale budżetowej i planie finansowym jednostki, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem (stosownie do art. 46 ust. 1 i art. 261 u.f.p.) oraz – w przypadku przedsięwzięć ujętych w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej – w granicach kwot wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia (zgodnie z art. 226 ust. 1 pkt 8 oraz ust. 3 tej u.f.p.).

Wszystko po kolei

Odnosząc się do postawionego na wstępie pytania, skoro umowa ma termin płatności wykraczający poza bieżący rok budżetowy, to powinna być traktowana jako przedsięwzięcie w ramach WPF. W konsekwencji na obecnym etapie nie można wykonać wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczej i finansowej z planem finansowym. Najpierw należy ująć to zadanie w ramach WPF, a następnie można przejść do etapu finalnego, czyli zawarcia umowy z wykonawcą zadania, poprzedzonego oczywiście wspomnianą wstępną kontrolą skarbnika. ©℗