Środki podlegające szczególnym zasadom trzeba ująć w treści aktu lokalnego i w załącznikach do niego

Regionalna izba obrachunkowa stwierdziła wady w naszej uchwale zmieniającej uchwałę budżetową na 2023 r. Chodzi o brak w jej treści zapisów o przeznaczeniu środków pochodzących z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych. Tymczasem środki te wykazano w załączniku dochodowym i wydatkowym do uchwały. Czy musimy powielać te same treści w uchwale i w załączniku?

Podstawę do wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych stanowi art. 18 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (dalej: u.w.t.p.a.). Postanowiono w nim, że sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży, zwanego „organem zezwalającym”.

Status wpływów

Z punktu widzenia fiskalnego i podanego stanu faktycznego dla gminy istotne znaczenie mają w szczególności regulacje zawarte w art. 182 u.w.t.p.a., gdzie postanowiono, że dochody z opłat za zezwolenia wydane na podstawie art. 18 i art. 181 oraz dochody z opłat określonych w art. 111 będą wykorzystywane na realizację:

1) gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o których mowa w art. 41 ust. 2,

2) zadań realizowanych przez placówkę wsparcia dziennego, w której mowa w art. 9 pkt 2 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w ramach gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, o którym mowa w art. 41 ust. 2

‒ i nie mogą być przeznaczone na inne cele.

Co istotne, przytoczony przepis stanowi tzw. szczególną zasadę wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Ten szczególny charakter środków pochodzących z opłat za omawiane zezwolenia przejawia się w tym, że mogą zostać wydatkowane wyłącznie na ww. zadania, a nie na inne dowolne wydatki budżetowe. Ponadto środki te mogą być również rozpatrywane w kategorii przychodów służących pokryciu deficytu budżetowego JST, co ma normatywne podstawy, w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). W regulacji tej zapisano, że deficyt budżetu JST może być sfinansowany m.in. przychodami pochodzącymi z „niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach oraz wynikających z rozliczenia środków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 i dotacji na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem tych środków”.

Kompleksowe wykazanie

Specjalny status ww. środków obliguje jednostkę do wykazania ich w odpowiedni sposób w uchwale budżetowej lub w uchwale zmieniającej tę uchwałę. W art. 212 ust. 1 pkt 8 u.f.p. postanowiono, że „uchwała budżetowa określa szczególne zasady wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym, wynikające z odrębnych ustaw”.

W podobnej sprawie wypowiedziało się Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie w uchwale nr 0102-375/23 z 17 października 2023 r. Organ nadzoru weryfikował uchwałę rady gminy zmieniającą budżet, w której pominięto w treści normatywnej uchwały zapis dotyczący dochodów z tytułu opłat za zezwolenia na obrót hurtowy alkoholem oraz zapis o przeznaczeniu ich na działalność związaną z przeciwdziałaniem negatywnym skutkom spożywania alkoholu. Izba zauważyła, że: „Według załącznika Nr 1 przedstawiającego plan dochodów wprowadzono w dziale 756, rozdziale 75618 – «Wpływy z innych opłat stanowiących dochody jednostek samorządu terytorialnego na podstawie ustaw» dochody w § 027 – «Wpływy z części opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych w obrocie hurtowym» na kwotę 7016,45 zł, a według załącznika Nr 2 przedstawiającego plan wydatków zwiększono o kwotę 7016,45 zł wydatki w rozdziale 85154 «Przeciwdziałanie alkoholizmowi», nie dokonując odpowiednich zmian w treści normatywnej badanej uchwały”. Organ nadzoru zwrócił uwagę na art. 61 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, z którego wynika, że gospodarka finansowa gminy jest jawna. Wspomniana jawność finansów publicznych jest realizowana m.in. poprzez to, że zapisy uchwały oraz poszczególnych załączników do uchwały są ze sobą zgodne i stanowią spójną całość. Wartości wykazywane w załącznikach do uchwały muszą być więc zgodne z wartościami wykazanymi w treści uchwały. Brak zgodności pomiędzy zapisami uchwały a załącznikami narusza zasadę jawności gospodarki finansowej gminy. Finalnie stwierdzono, że uchwała zmieniająca budżet gminy została wydana z naruszeniem art. 212 ust. 1 pkt 8 w związku z art. 211 ust. 5 oraz art. 33 ust. 1 u.f.p., poprzez brak w treści zapisu dotyczącego dochodów z tytułu opłat, o których mowa w art. 92 ust. 11 u.w.t.p.a., oraz ich przeznaczenia na działania mające na celu realizację lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu.

Podsumowując: środki, których dotyczą szczególne zasady wykonywania budżetu, powinny być wykazane w uchwale zmieniającej budżet w sposób kompleksowy. Nie wystarczy ujęcie ich w ogólnych załącznikach do budżetu – dochodowym i wydatkowym. Konieczne jest ujęcie ich w treści normatywnej samej uchwały, taki wymóg stawiają bowiem przepisy u.f.p. ©℗