Uchwała o dotacji w 2024 r. możliwa dopiero po przyjęciu uchwały budżetowej na przyszły rok

W styczniu 2024 r. planujemy przekazać parafii dotację na prace przy zabytkowym kościele. Czy rada gminy może podjąć już na najbliższej sesji w listopadzie uchwałę w sprawie przyznania tych środków finansowych?

Zasady udzielania dotacji na zabytki uregulowano m.in. w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (dalej: u.o.z.o.z.). W art. 81 u.o.z.o.z. postanowiono, że w trybie określonym odrębnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków może być udzielona przez organ stanowiący gminy, powiatu lub samorządu województwa na zasadach określonych w podjętej przez ten organ uchwale. Wskazano też, że w zakresie określonym w art. 77 u.o.z.o.z. dotacja może być udzielona w wysokości do 100 proc. nakładów koniecznych na wykonanie przez wnioskodawcę prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru lub znajdującym się w gminnej ewidencji zabytków.

Z kontekstu pytania można wnioskować, że wątpliwości są związane z uchwałą rady gminy, która ma przyznać środki dotacyjne dla konkretnego podmiotu, w tym przypadku dla parafii, na prace przy zabytku.

Wyłączne prawo rady

W orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych akcentuje się, że o udzieleniu dotacji konkretnemu podmiotowi oraz o jej wysokości wypowiada się wyłącznie organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego w odrębnej uchwale podjętej na podstawie uchwały określającej zasady udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru. Organ stanowiący JST nie ma możliwości zrzeczenia się uprawnienia do stanowienia o udzieleniu dotacji konkretnemu podmiotowi i do określenia jej wysokości na rzecz organu wykonawczego. Artykuł 81 ust. 1 u.o.z.o.z. stanowi podstawę prawną do podjęcia dwojakiego rodzaju uchwał zastrzeżonych do kompetencji organu stanowiącego JST, tj. uchwały określającej zasady udzielania dotacji oraz następczej w stosunku do niej uchwały o przyznaniu dotacji (por. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Krakowie z 3 lutego 2021 r., znak KI.4110.41.2021).

Pokrycie w budżecie

Jednak nie w każdej sytuacji podjęcie przez organ stanowiący JST uchwały w sprawie udzielenia dotacji (konkretnemu podmiotowi) będzie prawnie dopuszczalne. Każdy taki wydatek musi bowiem mieć pokrycie w budżecie na dany rok.

Zwrócono na to uwagę w uchwale nr 0102-370/23 Kolegium RIO w Olsztynie z 17 października 2023 r. Organ nadzoru weryfikował legalność uchwały rady jednego z miast, która podjęta była w październiku, ale dotyczyła przekazania w 2024 r. środków finansowych dla parafii na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków, położonych lub znajdujących się na terenie gminy. Organ uznał to za nieprawidłowe. Przypomniał art. 211 ust. 1, 4 i 5 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), z którego wynika, że budżet JST jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Podstawą gospodarki finansowej JST w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa. Uchwała ta składa się z budżetu JST i załączników.

Ponadto organ nadzoru wskazał na art. 46 u.f.p., który stanowi, że jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do sfinansowania w danym roku do wysokości wynikającej z planu wydatków lub kosztów jednostki, pomniejszonej o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia, składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy, inne składki i opłaty obligatoryjne oraz płatności wynikające z zobowiązań zaciągniętych w latach poprzednich, z zastrzeżeniem art. 136 ust. 4 i art. 153. Przepis ten pozostaje w związku z art. 44 ust. 1 pkt 2 u.f.p., gdzie postanowiono, że wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w uchwale budżetowej JST. Organ nadzoru podkreślił, że: „(…) zgodnie z ustawą o finansach publicznych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego nie można udzielić dotacji, czy też dokonać wydatku przed wejściem w życie uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego na dany rok”. W uzasadnieniu dodano, że na dzień podjęcia uchwały w sprawie udzielenia dotacji jednostka samorządowa nie posiadała przyjętego budżetu na 2024 r., w związku z czym, zdaniem organu nadzoru, brak było podstaw prawnych do jej przyznania.

Właściwa kolejność

Finalnie organ nadzoru wskazał, że uchwała rady miejskiej w sprawie przeznaczenia środków finansowych w 2024 r. dla parafii na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków, położonych lub znajdujących się na terenie gminy, w sposób istotny narusza art. 211 ust. 1, 4 i 5 u.f.p. poprzez podjęcie jej przed uchwaleniem budżetu na rok 2024.

Z powyższego płynie wniosek, że legalne byłoby podjęcie wspomnianej uchwały w sprawie udzielenia dotacji, lecz w warunkach przyjętej już uchwały budżetowej na 2024 r.

W opisanej w pytaniu sytuacji brak jest podstaw do podjęcia przez radę gminy uchwały w sprawie udzielenia dotacji w 2024 r. (ze środków finansowych budżetu 2024 r.) w listopadzie 2023 r., skoro nie będzie jeszcze podjęta uchwała budżetowa na 2024 r. Możliwe będzie podjęcie takowej uchwały jeszcze w tym roku, np. na sesji rady gminy w grudniu, po uprzednim przyjęciu uchwały budżetowej na rok 2024. ©℗