Ciocia niepełnosprawnego dziecka bez świadczenia pielęgnacyjnego

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ma osoba będąca rodziną zastępczą spokrewnioną z dzieckiem. To uprawnienie nie może zostać rozszerzone na inne typy rodzin zastępczych.

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Kielcach, który zajmował się skargą w sprawie świadczenia pielęgnacyjnego. Wniosek o jego przyznanie złożyła kobieta, która pełni rolę rodzica zastępczego niezawodowego dla dziecka swojej siostry. Jednak wójt gminy wydał decyzję odmawiającą świadczenia, która została potem utrzymana w mocy przez samorządowe kolegium odwoławcze (SKO). Organ odwoławczy stwierdził, że ciotka niepełnosprawnego małoletniego nie jest uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego w świetle art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1426 ze zm.). Stosownie zaś do jej art. 41 ust. 2 rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą małżonkowie lub osoba samotna, którzy są wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.

Kobieta wniosła na decyzję kolegium skargę do WSA. Argumentowała w niej, że różnicowanie sytuacji rodzin zastępczych spokrewnionych i pozostałych rodzin zastępczych jest przejawem niczym nieuzasadnionej dyskryminacji. W skardze powołała się na wyroki sądów, które popierały przedstawiane przez nią stanowisko. Sąd jednak orzekł, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie. Jak podkreślił, bezsporne jest, że kobieta oraz jej mąż na mocy postanowienia sądu zostali ustanowieni rodziną zastępczą niezawodową dla niepełnosprawnego małoletniego, a nie są rodziną zastępczą spokrewnioną, uprawnioną do świadczenia pielęgnacyjnego.

Sąd zwrócił też uwagę, że pomoc finansowa nie może zostać przyznana skarżącej na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy, który stanowi, że świadczenie może otrzymać inna osoba niż matka, ojciec, opiekun faktyczny lub rodzic zastępczy spokrewniony, jeśli ciąży na niej obowiązek alimentacyjny względem osoby niepełnosprawnej. Przesądza o tym brzmienie art. 128 kodeksu rodzinnego opiekuńczego, który wskazuje, że obowiązek dostarczania środków utrzymania i wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej i rodzeństwo. Z tej regulacji wynika więc, że kobieta, która jest siostrą matki dziecka, nie spełnia przesłanki określonej w art. 17 ust. 1 pkt 4.

WSA dodał też, że przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie kreują obowiązku alimentacyjnego na skutek umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Rozstrzygnięcie w tym zakresie stanowi bowiem wyłącznie formę ograniczenia władzy rodzicielskiej, a przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych, które co do zasady wykluczają możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego rodzinie zastępczej, czynią wyjątek jedynie dla rodzin zastępczych spokrewnionych z uwagi na istnienie obowiązku alimentacyjnego między tworzącymi ją osobami a dzieckiem. Sąd przyznał też, że znane jest mu orzecznictwo, na które powoływała się skarżąca, ale nie podziela zawartego w nim poglądu, który pozwala na uzupełnienie katalogu osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego o inne rodziny zastępcze (mimo że ich wykluczenie budzi wątpliwości natury społecznej), bo jest to kompetencją ustawodawcy. ©℗