Gminy muszą powiadomić opiekunów o reformie świadczeń

Do 10 października gminy mają czas na zawiadomienie opiekunów osób niepełnosprawnych o nadchodzących zmianach. Przepisy nie precyzują, co ma się znaleźć w tej informacji, ale bez obszernych wyjaśnień się nie obejdzie.

Uchwalona w ubiegłym miesiącu reforma systemu pomocy finansowej dla osób niepełnosprawnych oraz ich rodzin przewiduje wprowadzenie nowego świadczenia wspierającego oraz zmianę zasad otrzymywania świadczenia pielęgnacyjnego. I chociaż wejdzie ona w życie 1 stycznia 2024 r., to już od jutra dla gmin zaczyna biec dwumiesięczny termin na poinformowanie osób, które teraz otrzymują pieniądze za opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, o tym, co zmieni się za niecałe pięć miesięcy.

Jest co wyjaśniać

Ten dwumiesięczny termin wynika z art. 63 ust. 16 ustawy z 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. poz. 1429). Przewidziano tam, że w ciągu dwóch miesięcy od wejścia w życie tego przepisu, a więc od 10 sierpnia do 10 października, gminy mają czas na poinformowanie osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna o nadchodzących zmianach. Jednak przepisy nie określają, w jakiej formie taka informacja powinna do nich trafić.

– Przygotujemy informację na piśmie, bo przekazywanie jej telefonicznie i tłumaczenie wszystkim świadczeniobiorcom, co się zmieni, zajęłoby dużo czasu. Ponadto są to ważne zmiany, więc musimy mieć pewność, że każda osoba otrzyma informację – mówi Marzena Szuleta, kierownik działu świadczeń rodzinnych Urzędu Miasta w Kaliszu.

Informacja na piśmie trafi też do mieszkańców Gdańska, który obecnie wypłaca świadczenia opiekuńcze dla ok. 1800 osób, oraz Poznania – tam jest ich prawie 1400.

– Dodatkowo zamieścimy informację o nowych przepisach na naszej stronie internetowej – podaje Damian Napierała, zastępca dyrektora Poznańskiego Centrum Świadczeń.

Anna Radlak, dyrektor Miejskiego Centrum Świadczeń w Opolu, zwraca uwagę, że raczej nie będzie to krótkie pismo. Ponieważ zakres zmian, które zaczną obowiązywać od przyszłego roku, ma być szeroki, konieczna będzie rozbudowana informacja.

– Na pewno nie ograniczymy się do zacytowania przepisów, zwłaszcza że są one dosyć skomplikowane. Będziemy się starali w jasny i zrozumiały sposób opisać, na czym mają polegać zmiany – dodaje.

Trudne wybory

Otrzymanie odpowiedniej informacji jest o tyle istotne, że w przypadku osób, które teraz otrzymują świadczenia (lub uzyskają do nich prawo do końca roku), będzie miała zastosowanie zasada praw nabytych. To oznacza, że będą one mogły otrzymywać świadczenia na podstawie dotychczasowych przepisów. Ale równie dobrze będą mogły podjąć decyzję o przejściu na nowy system wsparcia. Wybór dotyczy dwóch spraw. Po pierwsze: czy opiekun ma otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne (specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna), czy osoba niepełnosprawna (jeśli jest pełnoletnia) – świadczenie wspierające. Po drugie, można będzie też dokonać wyboru, czy opiekun zamierza korzystać ze świadczenia pielęgnacyjnego na tzw. starych zasadach (tj. obowiązujących do 31 grudnia br.), czy na nowych. Ta druga opcja będzie możliwa tylko, jeśli niepełnosprawny podopieczny ma mniej niż 18 lat, bo taka ma być od przyszłego roku górna granica wieku wypłacania świadczenia.

Wreszcie wolno pracować

Rewolucją jest nie tylko wprowadzenie świadczenia wspierającego. Są też ważne nowości obejmujące świadczenie pielęgnacyjne. Osoby, które po 1 stycznia 2024 r. będą się ubiegać o nie po raz pierwszy lub zdecydują się na przejście na nowe zasady, będą mogły łączyć jego pobieranie z pracą (bez limitu dorabiania), emeryturą lub rentą. W sytuacji, gdy opiekują się więcej niż jednym niepełnosprawnym dzieckiem, uzyskają zwielokrotnioną kwotę świadczenia. To jednak nie wszystko, bo ustawa z 7 lipca 2023 r. zakłada też uchylenie art. 27 ust. 5 ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 390 ze zm.). Ten przepis wskazuje, że w przypadku zbiegu uprawnień do wymienionych w nim form pomocy finansowej, np. świadczenia pielęgnacyjnego i świadczenia rodzicielskiego czy dodatku do zasiłku na urlopie wychowawczym, można otrzymywać tylko jedną z nich, i to nawet wtedy, gdy przysługują na różne dzieci. Wykreślenie tej regulacji z ustawy pozwoli więc na kumulowanie świadczeń, choć nie w każdej sytuacji.

– Trzeba pamiętać o art. 17c ust. 9 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Stanowi on, że świadczenie rodzicielskie nie może być przyznane, gdy na dziecko jest pobierane świadczenie pielęgnacyjne. To wyłączenie zostanie utrzymane. Jednak dotyczy ono tylko sytuacji, gdy obie formy pomocy są pobierane na to samo dziecko – podkreśla Eliza Dygas, kierownik działu świadczeń rodzinnych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Płocku.

W praktyce więc będzie możliwe pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego na jedno dziecko, a rodzicielskiego na drugie. Matka nie będzie mogła natomiast uzyskiwać obydwu na jedno dziecko. Takiego ograniczenia przepisy nie przewidują w przypadku łączenia świadczenia pielęgnacyjnego z dodatkiem do zasiłku na urlopie wychowawczym. Odnoszący się do niego art. 10 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie zawiera regulacji, które wykluczałyby ich uzyskiwanie na to samo dziecko.

Ponadto od 1 stycznia 2024 r. zacznie obowiązywać przepis, który pozwoli opiekunowi otrzymywać świadczenie pielęgnacyjne również przez pewien czas po śmierci niepełnosprawnego członka rodziny. A dokładnie – do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon. Takie rozwiązanie zostało przyjęte już w ustawie z 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 852). Jednak przy okazji prac nad ustawą o świadczeniu wspierającym przepisy zostały zmodyfikowane w taki sposób, aby obejmowały też osoby, które będą otrzymywały świadczenie pielęgnacyjne na starych zasadach. ©℗