Gmina nie może nakazywać właścicielom nieruchomości likwidacji na ich koszt groźnych roślin. Instrumenty w tym zakresie posiada wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa. To do niego samorządowcy powinni się zwracać o pomoc.
Wykształciła się jednolita linia orzecznicza wśród wojewodów. W wydawanych przez siebie rozstrzygnięciach nadzorczych dotyczących uchwał samorządów stwierdzają oni nieważność prób narzucenia mieszkańcom obowiązku likwidacji niebezpiecznych roślin, takich jak np. barszcz Sosnowskiego. Organy nadzoru stoją na stanowisku, że brakuje przepisów rangi ustawowej, które upoważniałyby jednostkę samorządu terytorialnego do nałożenia na mieszkańców tego typu obowiązku. Tymczasem ograniczanie swobód obywatelskich, a także zobowiązywanie osób fizycznych do realizacji określonych zadań, musi wynikać właśnie z ustaw.
Wojewoda małopolski w jednym z ostatnich rozstrzygnięć nadzorczych podpowiada samorządowcom, że ci mogą się zwrócić do wojewódzkiego inspektora ochrony roślin i nasiennictwa o interwencję. To bowiem ten organ dysponuje instrumentami prawnymi pozwalającymi zmusić właścicieli prywatnych nieruchomości do walki z groźnymi roślinami, które – jeśli nie są likwidowane – mogą się rozprzestrzeniać na terenie całej gminy.
Otóż zgodnie z rozdziałem 2 ustawy z 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 621 ze zm.) w kompetencjach wspomnianego inspektora mieści się identyfikowanie miejsc występowania szkodliwych roślin, a w konsekwencji również ocenianie możliwości dalszego ich rozprzestrzeniania się i ustalanie sposobów ich zwalczania.
„W przypadku wystąpienia organizmów szkodliwych może w drodze decyzji, na koszt podmiotu nakazać zniszczenie roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów, określając sposób zniszczenia” – wyjaśnia wojewoda małopolski.
Oznacza to, że co do zasady właściciela nieruchomości do likwidacji szkodliwych roślin może zmusić jedynie wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa w drodze indywidualnej decyzji administracyjnej, w której nakaże chociażby zastosowanie określonych środków zwalczania biotechnologicznego. Władze gminy nie mają w tym zakresie żadnego władztwa nad właścicielami prywatnych nieruchomości znajdujących się na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody małopolskiego z 1 września 2015 r., nr WN-II.4131.1.30.2015.
