Limit zobowiązań w wieloletniej prognozie finansowej nie może być wyższy niż planowany wydatek

Regionalna izba obrachunkowa podważyła zapisy wieloletniej prognozy finansowej gminy w zakresie planowanego przedsięwzięcia. Chodzi o zadanie w postaci budowy przedszkola z infrastrukturą, które wprowadziliśmy do WPF. Na ten cel ustaliliśmy limit wydatków na lata 2023–2025 w wysokości 5 mln zł, z kolei suma limitów zobowiązań opiewa na kwotę 5,2 mln zł. Chcieliśmy w ten sposób zabezpieczyć się przed ewentualnymi podwyżkami usług. Izba jednak orzekła o unieważnieniu uchwały rady gminy w sprawie zmiany WPF. Czy powinniśmy się odwołać?

W art. 226 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) postanowiono, że WPF powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:

1) dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;

2) dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

3) wynik budżetu jednostki samorządu terytorialnego;

4) przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;

5) przychody i rozchody budżetu jednostki samorządu terytorialnego z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;

6) kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób sfinansowania jego spłaty;

6a) relacje, o których mowa w art. 242–244, w tym informację o stopniu niezachowania tych relacji w przypadkach, o których mowa w art. 240a ust. 4 i 8 oraz art. 240b;

7) [uchylony],

8) kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3.

Co na to sądy

W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że parametry przyjęte w WPF muszą się opierać na obiektywnie ustalonych wartościach, wynikających m.in. z dotychczasowego kształtowania się sytuacji finansowej danej jednostki, jak również powinny uwzględniać zdarzenia, które mają lub mogą mieć wpływ na gospodarkę finansową jednostek samorządu terytorialnego w perspektywie czasu wykraczającej poza bieżący rok budżetowy (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 listopada 2020 r., sygn. akt I GSK 551/18).

Natomiast w art. 226 ust. 3 u.f.p. postanowiono, że w załączniku do uchwały w sprawie WPF określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:

1) nazwę i cel;

2) jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia;

3) okres realizacji i łączne nakłady finansowe;

4) limity wydatków w poszczególnych latach;

5) limit zobowiązań.

Z powyższego wynika więc, że limit wydatków oraz limit zobowiązań są obligatoryjnymi elementami ustanawianymi dla każdego z przedsięwzięć w ramach WPF. Limit zobowiązań to granica, do której organ wykonawczy (lub kierownik jednostki mający stosowne upoważnienie do działania) może zaciągnąć zobowiązanie w celu realizacji danego przedsięwzięcia (zawrzeć umowę). Limit zobowiązań nie może być zatem nigdy wyższy niż suma limitów wydatków przypadających na wszystkie lata realizacji przedsięwzięcia, a w szczególności te, które jeszcze pozostały do realizacji.

Orzecznictwo RIO

W kontekście zadanego pytania warto także sięgnąć po orzecznictwo RIO. I tak w uchwale Kolegium RIO w Szczecinie z 3 marca 2021 r. (nr IV.35.S.2021) zaakcentowano m.in., że WPF powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą kwoty wydatków wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia. Limity określa się w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej. Na szczególną uwagę zasługuje też stanowisko Kolegium RIO w Warszawie wyrażone w uchwale nr 12.189.2023 z 9 maja 2023 r. w sprawie orzeczenia nieważności w części uchwały rady gminy w sprawie zmiany wieloletniej prognozy finansowej gminy. Organ nadzoru zakwestionował w niej zapisy załącznika w zakresie przedsięwzięć z powodu istotnego naruszenia art. 226 ust. 1 oraz ust. 3 pkt 4 i 5 ww. ustawy. W stanie faktycznym tej sprawy: „(…) suma limitów wydatków na przedsięwzięcie w latach 2023–2026 została ustalona w łącznej wysokości 16 282 389,00 zł, natomiast limit zobowiązań opiewał na 16 355 446,80 zł. Z powyższego wynika, że limit zobowiązań jest wyższy o kwotę 73 057,80 zł od sumy limitów wydatków przeznaczonych na to przedsięwzięcie ogółem”. W ramach analizy prawnej organ nadzoru wskazał, że określony w wykazie przedsięwzięć limit zobowiązań nie może przekraczać sumy limitów wydatków na przedsięwzięcie w okresie objętym WPF. W przeciwnym razie – jak zaznaczyło kolegium – mogłoby dojść do sytuacji, w której na realizację przedsięwzięcia zostałyby zaciągnięte zobowiązania w kwocie wyższej od przewidzianej sumy wydatków na to zadanie w okresie objętym WPF. Według organu nadzoru ww. stan faktyczny istotnie naruszył zasadę realności wieloletniej prognozy finansowej wyrażoną w art. 226 ust. 1 oraz art. 226 ust. 3 pkt 4 i 5 u.f.p.

Podsumowując, skoro limit zobowiązań jest wyższy niż limit wydatków, to RIO zasadnie stwierdziła nieważność uchwały rady gminy w sprawie zmiany WPF. Wspomniane „zabezpieczenie” przed podwyżkami cen usług nie może uzasadniać takiego rozwiązania. W razie potrzeby rada gminy może jednak dokonać zmiany WPF w zależności od potrzeb. ©℗