Czy gmina może dofinansować budowę hospicjum przez stowarzyszenie

Stowarzyszenie, które jest podmiotem leczniczym, zwróciło się do gminy o udzielenie dotacji na budowę hospicjum. Czy gmina może jej udzielić?

Jeśli gmina może udzielić dotacji na budowę hospicjum, to na jakiej podstawie?

Tak, są podstawy do przekazania dotacji z budżetu gminy na budowę hospicjum prowadzonego przez stowarzyszenie. Jak wynika z art. 2 prawa o stowarzyszeniach (dalej: p.s.), stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Samodzielnie określa ono swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, która opiera się na pracy społecznej członków. Do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników, w tym swoich członków.

Z kolei w art. 33‒35 p.s. zawarto podstawy finansowania stowarzyszenia. Wskazano, że jego majątek powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej. Stowarzyszenie, z zachowaniem obowiązujących przepisów, może przyjmować darowizny, spadki i zapisy oraz korzystać z ofiarności publicznej. Ponadto może prowadzić działalność gospodarczą według ogólnych zasad określonych w odrębnych przepisach. Dochód z działalności gospodarczej służy realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków. Jak postanowiono w art. 35 p.s., stowarzyszenie może otrzymywać dotacje według zasad określonych w odrębnych przepisach.

Wsparcie

Czy stowarzyszenie może natomiast otrzymać dotację od gminy? Punktem wyjścia do rozważań są przepisy ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). W art. 126 u.f.p. postanowiono, że dotacje to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostki samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych, przeznaczone na podstawie niniejszej ustawy, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. Co jednak istotne: aby istniała podstawa do przyznania dotacji, musi istnieć skonkretyzowana norma prawna. Należy zatem ustalić, czy taka podstawa istnieje w przypadku placówek prowadzących hospicja. Kluczowe znaczenie dla wyjaśnienia tej kwestii mają regulacje ustawy o działalności leczniczej (dalej: u.d.l.). W art. 114 ust. 1 u.d.l. postanowiono, że podmiot wykonujący działalność leczniczą może otrzymać środki publiczne z przeznaczeniem na:

1) realizację zadań w zakresie programów polityki zdrowotnej, programów zdrowotnych i promocji zdrowia, w tym na zakup aparatury i sprzętu medycznego oraz wykonanie innych inwestycji koniecznych do realizacji tych zadań;

2) remonty;

3) inne niż określone w pkt 1 inwestycje, w tym zakup aparatury i sprzętu medycznego;

4) realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), lub innych niż wymienione środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi na zasadach określonych w odrębnych przepisach;

5) cele określone w odrębnych przepisach oraz umowach międzynarodowych;

6) realizację programów wieloletnich;

7) pokrycie kosztów kształcenia i podnoszenia kwalifikacji osób wykonujących zawody medyczne.

W ust. 2 dodano, że podmiot wykonujący działalność leczniczą może otrzymywać środki publiczne na zadania, o których mowa w ust. 1 pkt 1 ‒ w odniesieniu do wydatków inwestycyjnych, oraz w ust. 1 pkt 2 i 3 ‒ w zakresie, w jakim realizacja tych zadań służy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: u.ś.o.z).

Na uwagę zasługuje także art. 115 ust. 4a u.ś.o.z., który stanowi, że „podmiot leczniczy może uzyskać dotację od podmiotów, o których mowa w ust. 4, oraz jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadania, o którym mowa w art. 114 ust. 1 pkt 2 i 3, jeżeli dla inwestycji, przy pomocy której ma być realizowane dane zadanie, została wydana pozytywna opinia, o której mowa w art. 95d ust. 1 u.ś.o.z., chyba że opinia ta nie jest wymagana na podstawie przepisów tej ustawy”.

Na określone cele

Warto odnotować stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowj w Gdańsku z 24 lutego 2023 r. (znak RP.063/139/111/2023; bip.gdansk.rio.gov.pl). Wskazano w nim m.in., że: „jednostka samorządu terytorialnego na podstawie przepisów ustawy o działalności leczniczej może udzielić dotacji jedynie na wskazane enumeratywnie cele, które zostały określone w art. 115 ust. 4a tej ustawy. W myśl wyżej powołanego przepisu podmiot leczniczy może uzyskać dotację od podmiotów, o których mowa w ust. 4, oraz jednostek samorządu terytorialnego na realizację zadania, o którym mowa w art. 114 ust. 1 pkt 2 i 3 (...)”. Ponadto podkreślono, że dotacja może zostać przeznaczona wyłącznie na zadania określone w art. 114 ust. 1 pkt 2 i 3 u.d.l., a więc z przeznaczeniem na:

• remonty (art. 114 ust. 1 pkt 2 u.d.l.);
• inne niż określone w pkt 1 inwestycje, w tym zakup aparatury i sprzętu medycznego (art. 114 ust. 1 pkt 3 u.d.l.).

Finalnie wskazano, że przekazanie przez JST dotacji na podstawie art. 115 ust. 4a u.ś.o.z. będzie możliwe wyłącznie na powyżej wymienione cele. Ponadto, co wymaga podkreślenia, remonty oraz inne wskazane w art. 114 ust. 1 pkt 1 u.d.l. inwestycje dofinansowane ze środków publicznych muszą służyć ściśle udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, na co jednoznacznie wskazuje art. 114 ust. 2 u.d.l.

Podsumowując: gmina może przekazać dotację dla stowarzyszenia. Cele związane z budową można bowiem utożsamić z inwestycjami, a przy tym hospicjum ma status podmiotu leczniczego. ©℗