Na ostatniej sesji rady gminy powołano inkasentów opłaty targowej na 2023 r. oraz zostały określone zasady jej poboru. Mamy jednak wątpliwość, czy inkasenci mogą pobierać opłatę na dwa, trzy dni przed sprzedażą. Byłoby to ułatwienie dla nich oraz przedsiębiorców, którzy planują handlować przez kilka dni w tygodniu.
Opłata targowa została uregulowana w art. 15 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). Postanowiono w nim, że rada gminy m.in. może wprowadzić opłatę targową. Pobiera się ją od dokonujących sprzedaży na targowiskach osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Przy czym zaznaczono, że targowiskami są wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż (nie podlega jej jednak sprzedaż dokonywana w budynkach lub w ich częściach).
W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że w ramach granic wyznaczonych przez art. 15 oraz art. 19 pkt 1 lit. a u.p.o.l gminy mają swobodę ustalania obciążeń podatkowych i mogą realizować własną politykę lokalną w tym zakresie. Zasadniczo jedynym ustawowym ograniczeniem jest zakaz przekraczania stawek maksymalnych opłaty targowej, które są aktualizowane w każdym roku przez ministra finansów w formie obwieszczenia (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 21 września 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 1322/19).
Zakres działania
Z pytania wynika, że rada gminy powołała inkasentów opłaty targowej. Miała do tego upoważnienie ustawowe w art. 19 u.p.o.l. W przepisie tym – w pkt 2 – postanowiono, że rada „może zarządzić pobór tych opłat w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso, a także może wprowadzić obowiązek prowadzenia przez inkasentów ewidencji osób, o których mowa w art. 17 ust. 1, zobowiązanych do uiszczania opłaty miejscowej oraz określić szczegółowy zakres danych zawartych w tej ewidencji, uwzględniając konieczność zapewnienia prawidłowego poboru opłaty miejscowej”. Z kolei w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze nr 78/2020 z 25 marca 2020 r. wskazano m.in., że uchwały w sprawie wprowadzenia opłaty targowej, określenia zasad ustalania i terminów płatności i wysokości stawek opłaty targowej, a także określenia inkasenta, powinny być redagowane tak, aby dokładnie i w sposób zrozumiały dla adresatów zawartych w nich norm wyrażały intencje prawodawcy.
Termin płatności
Z punktu widzenia odpowiedzi na pytanie istotne znaczenie ma także art. 19 pkt 1 u.p.o.l., w którym przewidziano, że rada gminy w drodze uchwały „określa zasady ustalania i poboru oraz terminy płatności i wysokość stawek opłat określonych w ustawie”. Zatem niewątpliwie rada gminy jest ustawowo zobowiązana m.in. do określenia w uchwale terminu płatności opłaty targowej. Zaakcentowano to w uchwale RIO w Zielonej Górze nr 68/2019 z 23 września 2019 r. Czytamy w niej, że „nieustalenie w uchwale takiego terminu skutkuje tym, że nie może powstać zaległość podatkowa, a osoba zobowiązana do uiszczenia opłaty może wskazywać na to, że zapłaci świadczenie później. Brak określenia terminu płatności opłaty targowej w uchwale w sposób istotny narusza art. 19 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i skutkuje nieważnością uchwały”.
Kasowanie na zapas
,Z kolei w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu nr 1/29/2016 z 13 stycznia 2016 r. wskazano, że „organ stanowiący gminy ustawowo jest zobowiązany do ustalenia terminu płatności opłaty targowej, przy czym termin ten nie może być wcześniejszy niż dzień dokonywania sprzedaży, w którym powstaje obowiązek podatkowy (daninowy)”. Izba podkreśliła, że zaniechanie określenia terminu płatności opłaty targowej uniemożliwia nie tylko określenie dnia, od którego powstaje zaległość w opłacaniu tej daniny publicznej, lecz także wykonanie obowiązku naliczenia odsetek za zwłokę, ich zaksięgowania, a następnie wykazania w sprawozdawczości budżetowej. Przy czym poznańska RIO zauważyła, że w praktyce jako termin płatności często wyznaczany jest dzień, w którym dokonywana jest sprzedaż. W tych uwarunkowaniach nie jest możliwe pobieranie opłaty targowej z góry. „Nie można więc pobierać opłaty za dni przyszłe, w których sprzedaż dopiero ma być dokonywana” – wskazano. Podobnej oceny dokonała Regionalna Izba Obrachunkowa w Krakowie w wystąpieniu pokontrolnym z 1 kwietnia 2022 r. (znak WK.6130.43.21.22; źródło: bip.krakow.rio.gov.pl). Izba uznała za nieprawidłowe „pobranie w dniu 17 grudnia 2020 r. opłaty targowej w kwocie 32,00 zł za dwa dni („z góry”), wbrew zasadom określonym w par. 1 pkt 3 uchwały nr XIV/97/2015 Rady Gminy (…) z 7 grudnia 2015 r. w sprawie opłaty targowej, który stanowi, że terminem płatności opłaty targowej jest dzień, w którym dokonywana jest sprzedaż”.
Zatem inkasenci opłaty targowej nie mogą pobierać tej opłaty z góry, a więc z wyprzedzeniem. Co do zasady terminem płatności jest dzień, w którym odbywa się sprzedaż. Nie mogą to być więc dni kolejne, wypadające po tym terminie. Postępowania inkasentów pobierających opłatę z góry nie mogą legalizować względy celowościowe, bowiem prymat ma zasada legalności, czyli działanie na podstawie prawa i w jego granicach. ©℗
Podstawa prawna
art. 15, art. 19 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1452; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1512)
Zapraszamy do zadawania pytań
