Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego zawsze budzi wiele pytań i wątpliwości – i zapewne tak pozostanie. Po części jest to spowodowane wysokim stopniem sformalizowania regulacji prawnych. Po części zaś na problemy interpretacyjne wpływają także zmienność prawa oraz niejednolitość oceny różnych aspektów finansowych przez organy nadzoru i kontroli, czyli przede wszystkim regionalne izby obrachunkowe. W ramach niniejszego opracowania w sposób przekrojowy przedstawiamy (w formie pytań i odpowiedzi) rozwiązania wybranych problemów jednostek samorządu terytorialnego, które mogą wystąpić w perspektywie zarówno roku budżetowego, jak i dłuższej. Dotyczą one różnych kwestii, m.in. zaciągania zobowiązań, legalności wydatków, przygotowania uchwały budżetowej na kolejny rok itp. Poradnik będzie zatem przydatny nie tylko teraz, pod koniec roku kalendarzowego, gdy trwają przygotowania do przyjęcia uchwał budżetowych na 2023 r., lecz także może być użyteczny w trakcie całego roku budżetowego. Oczywiście przedstawione przykłady różnych aspektów gospodarowania publicznymi środkami samorządowymi stanowią tylko namiastkę narastających rokrocznie problemów związanych z wydatkowaniem środków publicznych czy z zaciąganiem zobowiązań. W rozwiązywaniu tych problemów szczególna rola przypada regionalnym izbom obrachunkowym. Wykonują one wiele zadań w zakresie kontroli i nadzoru nad działalnością samorządów, ale mają również zadania o charakterze informacyjnym, instruktażowym oraz szkoleniowym, o czym stanowi art. 1 ust. 4 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1668). Dlatego szukając odpowiedzi na pytania dotyczące różnych zagadnień, sięgnęliśmy po dorobek regionalnych izb obrachunkowych i sądów.

rozwiń ›
Przygotowanie i podejmowanie uchwał

Zobowiązania trzeba uwzględnić w prognozach wieloletnich

PYTANIE Gmina chce zaciągnąć zobowiązanie na zadanie związane z budową kanalizacji (finansowane w części ze środków UE, a w części z własnych), które ma być rozpoczęte w grudniu 2022 r. i kontynuowane w 2023 r. Czy wystarczające będzie podjęcie uchwały o zgodzie na zaciągnięcie przez wójta zobowiązania wykraczającego poza rok budżetowy 2022?
ODPOWIEDŹ Nie, jeszcze przed podjęciem uchwały w sprawie zaciągnięcia zobowiązania rada gminy powinna wprowadzić zmiany w wieloletniej prognozie finansowej.
Zacznijmy od kwestii uchwał w sprawie zaciągnięcia zobowiązań finansowych. W art. 58 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) postanowiono, po pierwsze, że uchwały i zarządzenia organów gminy dotyczące zobowiązań finansowych wskazują źródła, z których zobowiązania te zostaną pokryte, po drugie, że te uchwały rady gminy zapadają bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady. Z przywołanych przepisów należy więc wnioskować, że elementem koniecznym uchwały w sprawie zaciągnięcia zobowiązania jest wskazanie źródła dochodów, które będą służyć ich spłacie. Wskazanie na środki własne i środki UE spełnia ten warunek.
Z kontekstu pytania wynika jednak ważna okoliczność, że budowa kanalizacji ma być rozpoczęta w 2022 r. i kontynuowana w 2023 r. Skoro tak, nie jest to zadanie jednoroczne jednostki samorządu terytorialnego. Przeanalizujmy zatem, czy konieczne jest ujęcie jego w wieloletniej prognozie finansowej. Mechanizm tej prognozy ma normatywne podstawy w art. 226 ustawy o finansach publicznych. Postanowiono w nim m.in. że wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:
  • dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu JST, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;
  • dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu JST;
  • wynik budżetu JST;
  • przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;
  • przychody i rozchody budżetu JST, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;
  • kwotę długu JST oraz sposób sfinansowania jego spłaty;
  • relacje, o których mowa w art. 242‒244, w tym informację o stopniu niezachowania tych relacji w przypadkach, o których mowa w art. 240a ust. 4 i 8 oraz art. 240b;
  • kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w art. 226 ust. 3.
Pomocne w odpowiedzi na pytanie może być również stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z 10 sierpnia 2020 r. (nr XIX/1710/2020; źródło: rzeszo.rio.gov.pl). Z uchwały tej wynika, że brak wprowadzenia zmian w wieloletniej prognozie finansowej w odniesieniu do ujęcia zadania inwestycyjnego skutkuje tym, że źródło pokrycia zobowiązania (w 2023 r. - dochody z UE i środki własne) jest nierealne. Kierując się wskazówkami z ww. uchwały, należy więc przyjąć, że wskazanie w uchwale w sprawie zaciągnięcia zobowiązania wykraczającego poza rok budżetowy 2022 danych kwotowych, które nie zostaną przewidziane w wieloletniej prognozie finansowej, stanowi istotne naruszenie art. 58 ust. 1 u.s.g. z powodu niespełnienia wymogu wskazania prawidłowego źródła pokrycia zobowiązania.
Zatem przed podjęciem uchwały w sprawie zaciągnięcia zobowiązania rada gminy powinna wprowadzić zmiany w wieloletniej prognozie finansowej. Zmiany powinny polegać na wprowadzeniu danych dotyczących dochodów, w tym środków UE.
Podstawa prawna
art. 58 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 226, art. 240a ust. 4 i 8, art. 240b, art. 242‒244 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Najpierw wieloletnia prognoza finansowa, potem budżet na kolejny rok

PYTANIE Czy uchwałę budżetową na kolejny rok budżetowy (np. 2023 r.) należy podjąć przed uchwałą w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, czy odwrotnie? Czy ma znaczenie kolejność głosowania tych uchwał na sesji?
ODPOWIEDŹ Tak, z analizy przepisów można wnioskować, że najpierw powinna zostać podjęta uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, a następnie uchwała w sprawie budżetu na przyszły rok; przy czym obie mogą być głosowane na tej samej sesji.
Zaznaczmy, że przedstawiona problematyka nie została wprost, w sposób jednoznaczny uregulowana w przepisach. Pewnych przesłanek dostarcza jednak systematyka regulacji prawnych zawartych w ustawie o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Należy zwrócić uwagę w pierwszej kolejności na przepisy dotyczące uchwały budżetowej. Podstawowe zasady związane z tą uchwałą zawarto w art. 211 u.f.p. Tamże postanowiono, że „budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany na rok budżetowy”. Podstawą gospodarki finansowej JST w danym roku budżetowym jest zatem uchwała budżetowa.
Z kolei w art. 239 u.f.p. postanowiono, że uchwałę budżetową organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach ‒ nie później niż do 31 stycznia roku budżetowego.
Natomiast w kontekście wieloletniej prognozy finansowej należy odwołać się do przepisów zgrupowanych w ramach art. 226 u.f.p. oraz art. 230 ust. 2 u.f.p. w zw. z ust. 6. W pierwszym z artykułów postanowiono m.in., że wieloletnia prognoza finansowa powinna być realistyczna i określać „dla każdego roku objętego prognozą co najmniej:
‒ dochody bieżące oraz wydatki bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym na obsługę długu, gwarancje i poręczenia;
‒ dochody majątkowe, w tym dochody ze sprzedaży majątku, oraz wydatki majątkowe budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
‒ wynik budżetu jednostki samorządu terytorialnego;
‒ przeznaczenie nadwyżki albo sposób sfinansowania deficytu;
‒ przychody i rozchody budżetu jednostki samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem długu zaciągniętego oraz planowanego do zaciągnięcia;
‒ kwotę długu jednostki samorządu terytorialnego oraz sposób sfinansowania jego spłaty;
‒ relacje, o których mowa w art. 242‒244, w tym informację o stopniu niezachowania tych relacji w przypadkach, o których mowa w art. 240a ust. 4 i 8 oraz art. 240b;
‒ kwoty wydatków bieżących i majątkowych wynikających z limitów wydatków na planowane i realizowane przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 3”.
Natomiast w art. 230 ust. 6 u.f.p. podano, że uchwałę w sprawie wieloletniej prognozy finansowej organ stanowiący JST podejmuje nie później niż uchwałę budżetową.
Z powyższego wynika, że ustawodawca wprowadził pierwszeństwo podejmowania uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej (ewentualnie zmiany tej prognozy). W konsekwencji uchwała w tym zakresie powinna być podjęta wcześniej niż uchwała budżetowa. Warto także dodać, że uchwała w sprawie prognozy finansowej (obejmująca m.in. przedsięwzięcia do realizacji) ma charakter pierwotny w stosunku do uchwały budżetowej, a w praktyce ta uchwała powinna posiadać treść zbieżną z uchwałą pierwotną. W konsekwencji nie ma przeszkód prawnych, aby na jednej sesji budżetowej podejmować obie uchwały, tyle że z zachowaniem kolejności: najpierw uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, a następnie uchwała budżetowa.
Podstawa prawna
art. 211, art. 226, art. 230, art. 239 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Kwoty kredytu w uchwale i w budżecie powinny się zgadzać

PYTANIE Czy jest możliwe podjęcie uchwały w sprawie zaciągnięcia kredytu długoterminowego, gdy kwota kredytu nie zgadza się kwotowo z pozycją przychodów budżetowych, np. jeśli kredyt opiewa na 2 mln, a w przychodach z tytułu pożyczek/kredytów wskazana jest kwota 1,5 mln zł?
ODPOWIEDŹ Nie, kwoty te powinny być zbieżne. Z art. 18 ust. 2 pkt 9 ustawy o samorządzie gminnym wynika, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących zaciągania długoterminowych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Do tej kategorii zaliczono pożyczki i kredyty.
Należy także dodać, że środki pochodzące z ww. tytułów stanowią przychody budżetowe. Jak zaś wynika z art. 211 ust. 1 u.f.p., budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Ponadto uchwała budżetowa określa m.in. łączną kwotę planowanych przychodów budżetu JST (art. 212 ust. 1 pkt 4 u.f.p.). Wreszcie na uwagę zasługuje art. 91 ust. 1 u.f.p., gdzie postanowiono, że „suma zaciągniętych kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 oraz zobowiązań z wyemitowanych papierów wartościowych nie może przekroczyć kwot określonych w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego”.
Z powyższych przepisów należy więc wnioskować, że kwota zaciąganego kredytu podawana w uchwale w sprawie zaciągnięcia tego zobowiązania nie może być wyższa od kwoty przychodów z tego tytułu wynikającej z uchwały budżetowej. W tych okolicznościach powinna zachodzić zbieżność pomiędzy powyższymi dokumentami finansowymi. Brak zbieżności może być przesłanką do interwencji ze strony regionalnej izby obrachunkowej. Zatem należy wskazać, że warunkiem podjęcia przez radę gminy uchwały w przedmiocie zaciągnięcia zobowiązania, np. kredytowego, jest uprzednie ujęcie adekwatnych kwot w budżecie w pozycji przychody. ©℗
Podstawa prawna
art. 18 ust. 2 pkt 9 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 72 ust. 1 pkt 2, art. 91 ust. 1, art. 211 ust. 1, art. 212 ust. 1 pkt 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Pieniądze dla policji tylko na mocy uchwały budżetowej

PYTANIE Chcielibyśmy wzmocnić bezpieczeństwo na terenie gminy, w czym miałby pomóc m.in. zakup policyjnego motocykla. Jak legalnie przekazać pieniądze policji na ten cel? Czy potrzebna jest uchwała rady gminy?
ODPOWIEDŹ Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy, na co wskazuje art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Wspomniane zadania własne w szczególności obejmują sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego. Może się w nie zatem wpisywać m.in. wspieranie finansowe policji. Ma to normatywne podstawy w art. 13 ustawy o Policji. Zgodnie z jego ust. 3 jednostki samorządu terytorialnego, państwowe jednostki organizacyjne, stowarzyszenia, fundacje, banki oraz instytucje ubezpieczeniowe mogą uczestniczyć w pokrywaniu wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych oraz kosztów utrzymania i funkcjonowania jednostek organizacyjnych policji, a także zakupu niezbędnych dla ich potrzeb towarów i usług. Ponadto ‒ jak wynika z art. 4e pkt 2 ustawy o Policji ‒ środki finansowe uzyskane przez policję na podstawie umów i porozumień zawartych przez komendantów wojewódzkich lub komendanta stołecznego policji albo podległych im komendantów powiatowych (miejskich, rejonowych) są przychodami wojewódzkich funduszy. Te wchodzą w strukturę Funduszu Wsparcia Policji (dalej: FWP). Składa się on z funduszy: centralnego, wojewódzkich i szkół policji.
Z powyższego wynika więc prawna możliwość partycypowania JST w wydatkach jednostek policji. Problemem jest jednak formalne przekazanie środków finansowych dla tych podmiotów. Praktyka samorządów jest w tym zakresie różna. Niektóre samorządy, a ściślej rzecz ujmując ich organy stanowiące (np. rada gminy), przyjmują w drodze uchwał specjalne zapisy przewidujące przekazanie wsparcia. Takie działanie nie jest jednak prawidłowe. Z punktu widzenia wspomnianych przepisów ustawy o policji nie występuje bowiem wymóg podjęcia odrębnej uchwały w tej sprawie.
Kwestie te były już przedmiotem oceny prawnej ze strony regionalnych izb obrachunkowych. W uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 16 maja 2018 r. (nr 70/2018; https://bip.wroclaw.rio.gov.pl) weryfikowano legalność uchwały organu stanowiącego gminy w przedmiocie porozumienia z komendą wojewódzką policji na przekazanie środków na FWP na zakup pojazdu. Organ nadzoru wskazał, że żadne akty prawne, czy to ustawa o samorządzie gminnym, czy ustawa o policji, nie zawierają uregulowania stanowiącego podstawę dla rady gminy do podejmowania uchwały w sprawie przekazania środków dla policji. Jednocześnie zaakcentowano, że podstawę do przekazania środków na fundusz stanowią wydatki określone przez organ stanowiący w budżecie gminy, czyli ujęte z uwzględnieniem adekwatnej klasyfikacji budżetowej.
A zatem środki dla policji (jednostki lokalnej) mogą być przekazane legalnie tylko poprzez odpowiednie zapisy w wydatkach w uchwale budżetowej. Nie ma podstaw, aby rada gminy podejmowała dodatkowo uchwałę w tej sprawie. Co więcej, uchwała nie może zastąpić zapisów z uchwały budżetowej.
Podstawa prawna
art. 4e, art. 13 ust. 3 i 4 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1881; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1855)
art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)

Powiat, który otrzymuje pomoc od gminy, nie musi dokonywać szczególnych formalności

PYTANIE Sąsiednia gmina chce udzielić nam (powiatowi) pomocy finansowej na pilne remonty dróg powiatowych przed zimą. Otrzymaliśmy już nawet uchwałę z gminy. Powstała jednak wątpliwość: czy rada powiatu też powinna podjąć uchwałę o przyjęciu takiej pomocy?
ODPOWIEDŹ Kwestie pomocy finansowej reguluje ustawa o finansach publicznych, przede wszystkim art. 216 ust. 2 pkt 5 oraz w art. 220. Z pierwszej regulacji wynika, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący JST. Drugi przepis z kolei wskazuje, że pomoc finansowa z budżetu JST może być udzielona innym JST w formie dotacji celowej lub jako pomoc rzeczowa. Podstawą udzielenia wspomnianego wsparcia jest umowa między stronami. Spory w zakresie zwrotu dotacji rozstrzygają sądy powszechne. Powyższe przepisy należy stosować wraz z regulacjami poszczególnych ustaw samorządowych.
Do sytuacji opisywanej w pytaniu czytelnika odnosi się m.in. art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Stanowi on, że gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą udzielać pomocy (także finansowej) sobie nawzajem bądź innym JST. A zatem od strony formalno-prawnej nie ma wątpliwości co do tego, że samorząd zainteresowany udzieleniem pomocy zobligowany jest do podjęcia stosownej uchwały w sprawie pomocy finansowej dla innego samorządu. Dodatkowo powinno to mieć odzwierciedlenie w zapisach wydatkowych budżetu jednostki udzielającej wsparcia. Należy jednak podkreślić, że ww. przepisy regulują aspekt pomocy finansowej, lecz tylko z perspektywy udzielającego wsparcia. Nie określają natomiast procedur spoczywających na odbiorcy pomocy, którym w opisanym w pytaniu przypadku jest powiat. Mało tego, takich regulacji nie ma nawet w ustawie o samorządzie powiatowym.
Z punktu widzenia sygnalizowanych wątpliwości szczególnie pomocne może okazać się stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 19 sierpnia 2020 r. (nr 19/863/2020; źródło: bip.poznan.rio.gov.pl). Stwierdzono w niej, że o ile przepisy regulują kompetencje organu stanowiącego w zakresie udzielenia z budżetu jednostki samorządu terytorialnego pomocy finansowej dla innej jednostki, o tyle brak jest podstaw prawnych do podjęcia przez ten organ uchwały w sprawie przyjęcia pomocy finansowej udzielonej przez inną jednostką samorządową. W tych okolicznościach jednostka otrzymująca pomoc powinna ograniczyć się do wprowadzenia stosownych zapisów w uchwale budżetowej po stronie dochodów.
Podstawa prawna
art. 216 ust. 2 pkt 5, art. 220 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 10 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526)

Udzielenie pomocy finansowej innemu samorządowi musi być dobrze udokumentowane

PYTANIE Chcielibyśmy wspomóc finansowo placówki szkolne w planowanych przez nie remontach. Czy w uchwale rady gminy w sprawie pomocy finansowej należy wskazać kwotę wsparcia, w sytuacji gdy w uchwale budżetowej zostało ono ujęte w wydatkach budżetowych?
ODPOWIEDŹ Przypomnijmy najpierw, że dla gminy punktem wyjścia dla udzielania pomocy finansowej są: art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 216 ust. 2 pkt 5 w zw. z art. 220 ustawy o finansach publicznych. Z korelacji tych przepisów wynika, że gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom udzielać pomocy, w tym finansowej. Ponadto z budżetu JST może być udzielona innym jednostkom pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą udzielenia takiego wsparcia jest dwustronna umowa.
Wydatki budżetu JST są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący wspomnianej jednostki. W kontekście poruszonej w pytaniu wątpliwości na szczególną uwagę zasługuje art. 47 ust. 2 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Postanowiono w nim bowiem, że wysokość dofinansowania określa w drodze uchwały organ stanowiący tej JST, która udziela dotacji. Warto tu odnotować wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 10 października 2019 r. (sygn. akt I SA/Gl 846/19). Wynika z niego, że organ stanowiący ma obowiązek w sposób jednoznaczny i kategoryczny określić w uchwale wysokość dotacji na realizowane przez inną jednostkę samorządu zadanie. Mało tego ‒ dodano, że nie spełnia tego kryterium wskazanie wartości granicznej, ma ona bowiem charakter niekonkretny, nie określa wysokości, lecz pewien limit. Interpretacja taka została podzielona m.in. w uchwale nr 21/1331/2021 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 1 września 2021 r., w której stwierdzono właśnie nieważność uchwały w sprawie udzielenia pomocy finansowej m.in. z powodu nieokreślenia wartości pomocy finansowej (dotacji celowej) przyznawanej dla innej JST. Organ nadzoru wskazał dodatkowo, że nie jest wystarczające zaplanowanie wydatków na ten cel w uchwale budżetowej.
Zatem udzielenie pomocy finansowej innemu samorządowi musi mieć oparcie w dwóch podstawowych dokumentach, czyli w uchwale rady gminy o udzieleniu tej pomocy oraz w uchwale budżetowej, gdzie wykazuje się pomoc w wydatkach budżetowych.
Podstawa prawna
art. 10 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 216 ust. 2 pkt 5, art. 220 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 47 ust. 2 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1672; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
Zmiana uchwały budżetowej

Uchwała rady gminy zmieniająca budżet musi w pełni pokrywać planowany deficyt

PYTANIE Wójt gminy opracował projekt zmiany uchwały budżetowej na br. Planowany deficyt ma ulec zwiększeniu do poziomu 8 mln zł, ale kredyt ma być na kwotę 50 proc. tego deficytu. Niestety nie ma w projekcie środków z innych źródeł na pokrycie drugich 50 proc. Czy taka sytuacja jest dopuszczalna, np. tymczasowo na okres jednego lub dwóch miesięcy?
ODPOWIEDŹ Skoro w zapytaniu mowa o planowanym deficycie, niezbędne jest przypomnienie art. 89 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), z którego wynika, że jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe. Celem może być:
  • pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu JST;
  • finansowanie planowanego deficytu budżetu JST;
  • spłata wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;
  • wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
Zatem jednym z celów, na jaki może być zaciągane zobowiązanie np. przez gminę, jest finansowanie planowanego deficytu budżetu JST.
Z punktu widzenia zaciągania zobowiązania znaczenie ma również art. 212 ust. 1 u.f.p., z którego to przepisu wynika m.in., że uchwała budżetowa określa:
  • łączną kwotę planowanych dochodów budżetu JST, z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych;
  • łączną kwotę planowanych wydatków budżetu JST, z wyodrębnieniem wydatków bieżących i majątkowych;
  • kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu JST wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu JST;
  • łączną kwotę planowanych przychodów budżetu JST;
  • łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu JST;
  • inne elementy tamże wymienione.
Z kolei w art. 217 u.f.p. dookreślono, jakie źródła mogą stanowić pokrycie deficytu budżetowego. Wymieniono przychody pochodzące:
  • ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego;
  • z kredytów;
  • z pożyczek;
  • z prywatyzacji majątku jednostki samorządu terytorialnego;
  • z nadwyżki budżetu jednostki samorządu terytorialnego z lat ubiegłych, pomniejszonej o środki określone w pkt 8 przepisu;
  • wolnych środków jako nadwyżki środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego innych niż określone w pkt 5 i 8, w tym wynikających z rozliczeń wyemitowanych papierów wartościowych, kredytów i pożyczek z lat ubiegłych;
  • spłaty udzielonych pożyczek w latach ubiegłych lub środków z lokat dokonanych w latach ubiegłych;
  • niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych, związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach oraz wynikających z rozliczenia środków określonych w art. 5 ust. 1 pkt 2 i dotacji na realizację programu, projektu lub zadania finansowanego z udziałem tych środków.
Z powyższego niewątpliwie wynika, że deficyt budżetu jednostki samorządowej może zostać pokryty różnego rodzajami przychodami - w tym kredytami. W praktyce gmina może korzystać w celu pokrycia pełnego deficytu także z pożyczek, wolnych środków czy środków pochodzących z tzw. szczególnych zasad wykonywania budżetu JST. W każdym razie z punktu widzenia zasad gospodarki finansowej kluczowe jest, aby deficyt budżetu został w pełni pokryty dowolnie wybranymi źródłami przychodów.
Prowadzi to finalnie do wniosku, że uchwała rady gminy zmieniająca uchwałę budżetową, w której nie będzie wskazanego pełnego pokrycia planowanego deficytu, będzie prawnie wadliwa. A zatem sytuacja przedstawiona w pytaniu nie może wystąpić, nawet tymczasowo. Wójt gminy powinien skorygować projekt uchwały zmieniającej z zapewnieniem pełnego pokrycia deficytu budżetowego. Rozwiązaniem może być skorzystanie z innego źródła przychodów wymienionych w art. 217 u.f.p., np. wolnych środków czy sprzedaży mienia samorządowego.
Podstawa prawna
art. 89 ust. 1 pkt 2, art. 212 ust. 1, art. 217 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Z rezerwy celowej nie można spłacić kredytu zaciągniętego na przejściowy deficyt

PYTANIE Burmistrz sporządził projekt zmieniający uchwałę budżetową, w którym przewiduje przesunięcie środków z rezerwy na zarządzanie kryzysowe na spłatę zobowiązania kredytowego zaciągniętego na początku roku na tzw. przejściowy deficyt. Czy to prawnie dopuszczalne?
ODPOWIEDŹ Z pytania wynika, że na początku został zaciągnięty kredyt na tzw. przejściowy deficyt. Od strony formalnej jednostki samorządu terytorialnego jak najbardziej mogą zaciągać takie krótkotrwałe zobowiązania, co ma normatywne podstawy w art. 89 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Istotne jest to, że zobowiązania kredytowe, jak każde inne, powinny być spłacone, i to terminowo. Dotyczy to w szczególności jednostek sektora finansów publicznych, w tym np. miast. Może wystąpić jednak sytuacja, w której jednostka samorządowa nie będzie miała możliwości terminowej spłaty zobowiązania. Przyczyn tego może być wiele i mogą być zróżnicowane rodzajowo. W każdym razie sugerowane w pytaniu rozwiązanie problemu, sprowadzające się do skorzystania ze środków z rezerwy celowej na zarządzanie kryzysowe, jest wadliwe.
W kontekście rezerw celowych warto odnieść się do regulacji prawnych związanych z tymi mechanizmami. Na uwagę zasługuje art. 222 ust. 2‒4 u.f.p., w którym postanowiono, że w budżecie JST mogą być tworzone rezerwy celowe:
  • na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu JST;
  • na wydatki związane z realizacją programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2;
  • gdy odrębne ustawy tak stanowią.
Suma wspomnianych rezerw celowych nie może przekroczyć 5 proc. wydatków budżetu JST. Podziału rezerw dokonuje zarząd JST.
Z orzecznictwa regionalnych izb obrachunkowych wynika, że wspomniany art. 222 ust. 4 u.f.p. uprawnia organ wykonawczy do podziału rezerw utworzonych w budżecie ‒ z zastrzeżeniem, że rezerwy celowe mogą być przeznaczone wyłącznie na cel, na jaki zostały utworzone oraz wykorzystane zgodnie z klasyfikacją budżetową wydatków (por. np. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 24 lutego 2016 r., nr 4/345/2016). Potwierdzenie kompetencji organu wykonawczego do dysponowania rezerwami można także odnaleźć w art. 30 ustawy o samorządzie gminnym, gdzie w ust. 2 pkt 5 postanowiono, że wójtowi przysługuje wyłączne prawo dysponowania rezerwami budżetu gminy.
Wspomniane wyżej uprawnienie do dysponowania rezerwą celową nie uprawnia jednak do swobodnego dysponowania tymi kwotami na dowolne cele. Na szczególną uwagę w tym zakresie zasługuje art. 26 ust. 4 ustawy o zarządzaniu kryzysowym. Wynika z niego, że w budżecie JST tworzy się rezerwę celową na realizację zadań własnych z zakresu zarządzania kryzysowego w wysokości nie mniejszej niż 0,5 proc. wydatków budżetu JST, pomniejszonych o wydatki inwestycyjne, wydatki na wynagrodzenia i pochodne oraz wydatki na obsługę długu. W kontekście podanej problematyki szczególnie pomocne będzie stanowisko zawarte w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z 21 stycznia 2016 r. nr 53/II/2016. Stwierdzono w niej, że: „dokonanie zmian w planie wydatków bieżących budżetu, dotyczących rozdysponowania celowej rezerwy na dofinansowanie zadań z zakresu zarządzania kryzysowego na obsługę długu, czyli na cele niezwiązane z realizacją zadań gminy z zakresu zarządzania kryzysowego, stanowi naruszenie art. 259 ust. 1 w związku z art. 222 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885 ze zm.) oraz art. 26 ust. 4 w związku z art. 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2013 r. poz. 1166 ze zm.)”.
Nie jest zatem możliwe skorzystanie ze wskazanej rezerwy celowej, aby spłacić kredyt zaciągnięty na przejściowy deficyt budżetowy. Wójt powinien więc skorygować projekt zmiany uchwały budżetowej i przesunąć ewentualnie środki z innych wydatków, z zastrzeżeniem, że niektórych przesunięć może dokonać jedynie rada gminy.
Podstawa prawna
art. 89 ust. 1 pkt 1, art. 222 ust. 2‒4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 30 ust. 2 pkt 5 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 26 ust. 4 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 261; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 583)

Wójt nie ma prawa modyfikować uchwały budżetowej zarządzeniem

PYTANIE Czy wójt gminy może zarządzeniem zmienić uchwałę budżetową w zakresie środków pochodzących z subwencji ogólnej? Chodzi o wprowadzenie środków jako dochody do budżetu - dział 758, rozdział 75801 i jednocześnie wprowadzenie ich jako wydatki w dziale 801?
ODPOWIEDŹ W toku wykonywania budżetu zarząd gminy ‒ zgodnie z art. 257 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) ‒ może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Modyfikacje mogą polegać na zmianach planu:
  • dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub z uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu państwa, z budżetów innych JST oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;
  • dochodów JST, wynikających ze zmian kwot subwencji w wyniku podziału rezerw subwencji ogólnej;
  • wydatków JST w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
  • dochodów i wydatków JST związanych ze zwrotem dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub innych JST.
Wskazane wyżej regulacje prawne dają automatycznie, z mocy prawa, uprawnienia dla organu wykonawczego jednostki samorządowej do dokonywania wspomnianych zmian w planie dochodów i wydatków. Powinny być interpretowane w sposób ścisły, co oznacza, że np. wójt gminy nie może dokonywać zmian w planie finansowym, które nie zostały przewidziane takimi regulacjami.
Istnieje co prawda możliwość udzielenia organowi dodatkowych upoważnień na podstawie art. 258 u.f.p., jednak w kontekście przedstawionego pytania byłoby to prawnie niedopuszczalne. Opisane w nim rozwiązanie w istocie rzeczy oznaczałoby naruszenie art. 257 u.f.p. Należy bowiem zauważyć, że co prawda pkt 2 dotyczy środków subwencji ogólnej, to jednak uprawnienie do zmian ograniczone jest tylko do strony dochodowej. Na ten aspekt zwrócono również uwagę w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 23 stycznia 2020 r. nr 042/g289/W/20. W stanie faktycznym rozpatrywanej sprawy organ nadzoru stwierdził nieważność zarządzenia w części dotyczącej zmian w planie wydatków budżetu polegających na zwiększeniu wydatków w dziale 801 „Oświata i wychowanie” o pewną kwotę. Finalnie stwierdzono zaś, że dokonanie tego rodzaju zmian w planie wydatków budżetu stanowi naruszenie wspomnianych wyżej przepisów. Nie mieści się bowiem w żadnej ze wspomnianych kategorii zmian planu dochodów i wydatków, które zostały ujęte w dyspozycji powyższego przepisu określającym kompetencje organu wykonawczego JST w tym zakresie. Zdaniem organu nadzoru doszło do naruszenia art. 257 pkt 2 u.f.p.
Podsumowując: nie ma zatem podstaw, aby wójt gminy dokonał zmiany uchwały budżetowej w podanym zakresie, zarządzenie dotyczy bowiem nie tylko dochodów, lecz także wydatków budżetu.
Podstawa prawna
art. 257 pkt 2, art. 258 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Rozchody muszą być zbieżne z limitem udzielania pożyczek

PYTANIE Rada miasta przyjęła uchwałę, w której zwiększono kwotę rozchodów z 50 tys. zł do 100 tys. zł. Związane jest to z zamiarem udzielenia przez gminę pożyczki jednej z organizacji pozarządowych. Jednak limit do udzielania pożyczek dla wójta nie został zmodyfikowany i nadal jest w wysokości 50 tys. zł. Czy regionalna izba obrachunkowa może podważyć zmianę uchwały budżetowej?
ODPOWIEDŹ Umowę pożyczki reguluje art. 720 kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), który stanowi, że pożyczkodawca przez umowę pożyczki zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczone tylko co do gatunku. Biorący z kolei ma zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.
Aby odpowiedzieć na zadane pytanie, niezbędne będzie przypomnienie art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i k.c., w którym postanowiono, że „do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym”. Warto dodać, że kompetencje wykonawcze w zakresie pożyczek ma już jednak organ wykonawczy. W konsekwencji czynność udzielenia pożyczki, czyli wybór podmiotu, ustalenie kwoty i celu pożyczki oraz zawarcie umowy, należy do wyłącznej kompetencji organu wykonawczego gminy (por. np. uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 21 kwietnia 2017 r. nr 14/2017; źródło: https://bip.kielce.rio.gov.pl). W sytuacji opisanej w pytaniu czytelnika problem leży w konstrukcji uchwały zmieniającej budżet. Zwiększono bowiem pozycję budżetową - „Rozchody” ‒ do kwoty 100 tys. zł, ale nie zwiększono jednocześnie wspomnianego wyżej limitu przyznanego burmistrzowi miasta pierwotnie do kwoty 50 tys. zł. Tymczasem powyższe parametry budżetowe powinny być ze sobą zbieżne, w przeciwnym wypadku burmistrz nie będzie miał bowiem możliwości skorzystania z większej puli środków (rozchodów) przeznaczonych na cele związane z udzielaniem pożyczek. Mając na uwadze powyższe uwarunkowania systemowe, z dużym prawdopodobieństwem regionalna izba obrachunkowa może wszcząć tzw. postępowanie nadzorcze. W jego ramach organ własny nadzoru jest władny:
1) stwierdzić w uchwale zmieniającej budżet istotne naruszenie prawa, polegające na braku określenia w uchwale budżetowej maksymalnej wysokości pożyczek udzielanych przez burmistrza w roku budżetowym;
2) nakazać radzie miasta ustalenie w treści uchwały budżetowej maksymalnej wysokości pożyczek udzielanych przez burmistrza w roku budżetowym, w określonym terminie, pod rygorem stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej w kwestionowanym zakresie przedmiotowym.
W podanych okolicznościach rada miasta powinna więc w uchwale budżetowej dokonać korekty zapisów w zakresie limitu udzielanych przez burmistrza pożyczek do poziomu 100 tys. zł.
Podstawa prawna
art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i, art. 720 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
Legalność wydatków

Skarbnik jest zobowiązany kontrasygnować kredyt, ale weksel już nie

PYTANIE Czy kontrasygnata skarbnika gminy wymagana jest zarówno na umowie kredytowej, jak i na zabezpieczeniu spłaty kredytu, czyli na wekslu in blanco?
ODPOWIEDŹ Nie, skarbnik nie powinien dokonywać kontrasygnaty na wekslu. Natomiast przy czynności takiej jak kredyt, która może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, kontrasygnata skarbnika jest potrzebna na umowie.
Zacznijmy od omówienia zasad zaciągania zobowiązań przez jednostki samorządu terytorialnego. Cele, na jakie mogą być zaciągane zobowiązania, ustawodawca sprecyzował zasadniczo w art. 89 i 90 u.f.p. W art. 89 u.f.p. postanowiono, że JST mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na:
1) pokrycie występującego w ciągu roku przejściowego deficytu budżetu JST;
2) finansowanie planowanego deficytu budżetu JST;
3) spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tytułu emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych pożyczek i kredytów;
4) wyprzedzające finansowanie działań finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
Z kolei w art. 90 u.f.p. podano, że na finansowanie wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym ujęte w ramach przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3 u.f.p., JST mogą zaciągać pożyczki w państwowych funduszach celowych oraz w państwowych i samorządowych osobach prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych, o ile ustawa tworząca fundusz lub osobę prawną tak stanowi. Na podstawie ww. przepisów samorządy mogą zatem zaciągać zobowiązania, co, rzecz jasna, związane jest z podpisywaniem stosownych dokumentów, w tym umów. Z punktu widzenia ww. zobowiązań zaciąganych przez gminę znaczenie mają również przepisy ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Na szczególną uwagę zasługuje art. 46 ust. 1 i 3 u.s.g., z którego wynika, że oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą. Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, to do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata skarbnika gminy (głównego księgowego budżetu) lub osoby przez niego upoważnionej. W związku funkcjonalnym z ww. przepisami pozostają regulacje art. 262 ust. 1 i 2 u.f.p. Z nich zaś wynika, że czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 u.f.p., oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, z zastrzeżeniem ust. 2. Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika JST. Czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta. Z powyższego wynika więc, że niewątpliwie kontrasygnata skarbnika jest potrzebna przy zaciąganiu zobowiązania, np. kredytowego. W tym miejscu podkreślenia wymaga, że ww. przepisy należy interpretować w sposób ścisły. Skoro tak, to kontrasygnacie podlega sama czynność - umowa generująca zobowiązanie. Natomiast weksel, podobnie jak hipoteka, stanowi tylko zabezpieczenie spłaty wspomnianego zobowiązania.
Powyższe było także przedmiotem oceny prawnej w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 7 stycznia 2020 r. (znak WI.54.1.2020; źródło: bip.kielce.rio.gov.pl), z którego wynika, że skarbnik nie powinien dokonywać kontrasygnaty na wekslu. „Weksel in blanco nie powoduje powstania nowych zobowiązań pieniężnych, lecz stanowi jedynie zabezpieczenie zobowiązania pieniężnego wynikającego z umowy cywilno-prawnej zaciągniętego kredytu. Weksel in blanco stanowi zobowiązanie poręczenia wekslowego ustalone w umowie kredytowej i dotyczy zobowiązania wynikającego z tej umowy. Weksel zgodnie z przepisami Prawa wekslowego zawiera nazwisko osoby, która dokona zapłaty. Skarbnik nie jest osobą wskazaną do reprezentacji jednostki samorządu terytorialnego, co wynika z art. 262 ust. 1 i ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Zatem weksel in blanco nie podlega kontrasygnacie skarbnika” ‒ wyjaśniono.
Podstawa prawna
art. 72 ust. 1 pkt 2, art. 89 art. 90, art. 226 ust. 3, art. 262 ust. 1 i 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 46 ust. 1 i 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)

Wójt nie może dysponować rachunkami zakładu budżetowego

PYTANIE Nasza gmina poszukuje sposobów na poprawę kontroli wydatków zakładów budżetowych i nadzoru nad jednostkami organizacyjnymi. Czy wójt gminy może uzyskać możliwość dysponowania - obok kierownika zakładu budżetowego - rachunkami bankowymi tej jednostki?
ODPOWIEDŹ Nie, przepisy nie pozwalają, aby wójt miał możliwość dysponowania rachunkami zakładu budżetowego.
Przepisy dotyczące funkcjonowania samorządowego zakładu budżetowego zawarto w art. 15 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Wynika z niego m.in., że samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych (art. 15 ust. 1 u.f.p.). Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem JST (art. 15 ust. 2 u.f.p.). Ponadto samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu JST: dotacje przedmiotowe, dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 u.f.p., dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji (art. 15 ust. 3 u.f.p.). Dodatkowo w zakresie określonym w odrębnych ustawach samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową (art. 15 ust. 4 u.f.p.).
Dodajmy, że zakład budżetowy jest powiązany strukturalnie z macierzystą JST i korzysta z jej osobowości prawnej. Wyrazem zależności jest także art. 47 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, gdzie postanowiono, że kierownicy jednostek organizacyjnych gminy niemających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta. Natomiast z punktu widzenia gospodarki finansowej znaczenie ma art. 53 ust. 1 u.f.p. Zgodnie z jego treścią kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki, z zastrzeżeniem ust. 5. W praktyce oznacza to konieczność samodzielnego zapewnienia w jednostce odpowiedniej organizacji pracy, w tym w kontekście czynności związanych z dysponowaniem środkami w planie finansowym. Powiązane są z tym różne aspekty działań, w tym pobieranie należności, dokonywanie wydatków.
Z uwagi na powyższe uwarunkowania prawne należy przyjąć, że uprawnionym do dysponowania środkami finansowymi na rachunku bankowym zakładu budżetowego jest tylko kierownik tego zakładu. On bowiem ponosi odpowiedzialność za całość gospodarki finansowej kierowanej jednostki. Należy mieć przy tym na uwadze przepisy art. 44 ust. 1 pkt 3 oraz ust. 2 u.f.p. Tamże postanowiono bowiem, że wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokościach ustalonych w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych. Ponadto jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.Zatem nie jest prawnie dopuszczalne, aby wójt gminy miał możliwość dysponowania, obok kierownika zakładu budżetowego, rachunkami bankowymi tej jednostki. Jest to wyłączone, a to z uwagi na uwarunkowania systemowe, w tym ustawową odpowiedzialność kierownika danej jednostki za całość jej gospodarki finansowej. W tych okolicznościach wójt gminy nie może równolegle dysponować dostępem do rachunku bankowego tej jednostki. Swoje uprawnienia kierownicze może realizować ewentualnie na gruncie zależności pracowniczej.
Podstawa prawna
art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 15, art. 44 ust. 1 i 2, art. 47 ust. 1, art. 53 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 47 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)

Kiedy przedsięwzięcie, a kiedy realizacja zadań ciągłych

PYTANIE Mam wątpliwość, jakie upoważnienie finansowe jest potrzebne dla wójta gminy, aby mógł on legalnie zawierać umowy na różne usługi, które zamawia gmina, a które określone są w wieloletniej prognozie finansowej (dotyczy to m.in. zimowego utrzymania dróg, konserwacji zieleni czy umowy ubezpieczenia mienia). Czy są to przedsięwzięcia czy umowy związane z ciągłością działania jednostki?
ODPOWIEDŹ Jeżeli są to umowy, które służą realizacji zadań wykonywanych w sposób ciągły i nieprzerwany w celu zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej, to do ich zawierania właściwe będzie upoważnienie dla wójta do tzw. umów służących zapewnieniu ciągłości działania, zawarte w uchwale w sprawie wieloletniej prognozy finansowej.
W art. 228 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) postanowiono, że uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej może zawierać upoważnienie dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań:
1) związanych z realizacją zamieszczonych w niej przedsięwzięć;
2) z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy.
Wskazany wyżej przepis pkt 1 posługuje się sformułowaniem „przedsięwzięcie”. W art. 228 ust. 4 u.f.p. podano, że przez przedsięwzięcia należy rozumieć wieloletnie programy, projekty lub zadania, w tym związane z:
1) programami finansowanymi z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 u.f.p.;
2) umowami o partnerstwie publiczno-prywatnym.
Ponadto na uwagę zasługuje art. 228 ust. 3 u.f.p., gdzie postanowiono, że w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej określa się odrębnie dla każdego przedsięwzięcia:
1) nazwę i cel,
2) jednostkę organizacyjną odpowiedzialną za realizację lub koordynującą wykonywanie przedsięwzięcia,
3) okres realizacji i łączne nakłady finansowe,
4) limity wydatków w poszczególnych latach,
5) limit zobowiązań.
W praktyce nie jest oczywiste, jak zakwalifikować danego typu umowę, czy jako wspominane „przedsięwzięcie”, czy może „ciągłość działania”. Regionalne izby obrachunkowe akcentują, że wyznacznikiem do wyboru jednej z przytoczonych kategorii winien być cel zaciąganego zobowiązania.
W piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 18 października 2021 r. (znak WA 4120-27/2021; źródło: www.lodz.rio.gov.pl) wskazano, że celem umów, z których wynikają płatności wykraczające poza rok budżetowy, zawieranych na podstawie upoważnienia z art. 228 ust. 1 pkt 2 u.f.p., jest zapewnienie ciągłości działania. RIO podkreśliła, że oceniając przedmiot, charakter, czasookres oraz cele potencjalnej umowy, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim to, czy planowane wydatki są wydatkami jednorazowymi, czy może ciągłymi, powtarzalnymi, czy zapewniają utrzymanie już istniejącej infrastruktury, czy służą zabezpieczeniu funkcjonowania jednostek organizacyjnych samorządu. Finalnie RIO w przytoczonym piśmie wskazała, że „umowy dotyczące ubezpieczeń, utrzymania dróg, czy zieleni mogą być zawierane przez organ wykonawczy jako umowy w celu zapewnienia ciągłości działania jednostki”. Jak zaznaczono, te umowy służą realizacji zadań, które są wykonywane w sposób ciągły i nieprzerwany w celu zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej.
Zatem do zawierania opisanych w pytaniu umów właściwe będzie upoważnienie zawarte w uchwale w sprawie wieloletniej prognozy finansowej do tzw. umów służących zapewnieniu ciągłości działania, a nie upoważnienie do umów o cechach przedsięwzięć.
Podstawa prawna
art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 228 ust. 1, 3 i 4 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Straż pożarna nie dostanie pieniędzy na organizację świątecznego poczęstunku

PYTANIE Czy jest możliwe przekazanie środków z budżetu gminy dla ochotniczej straży pożarnej na spotkanie świąteczne, np. na zakup żywności, napojów itp.? Przepisy wskazują, że gmina ma utrzymywać OSP, stąd wynikają nasze wątpliwości.
ODPOWIEDŹ Ustawodawca zakres możliwego wsparcia ze strony gminy dla jednostek ochotniczej straży pożarnej określił w art. 10 ust. 1 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Zgodnie z tym przepisem w ramach realizacji zadania własnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej gmina zapewnia ‒ stosownie do posiadanych sił i środków ‒ ochotniczym strażom pożarnym:
1) obiekty, tereny, pojazdy i sprzęt specjalistyczny, środki ochrony indywidualnej, umundurowanie i środki łączności oraz ich utrzymanie;
2) ubezpieczenie strażaków ratowników OSP i kandydatów na strażaków ratowników OSP oraz członków młodzieżowych drużyn pożarniczych i dziecięcych drużyn pożarniczych, w tym ubezpieczenie grupowe, od odpowiedzialności cywilnej i od następstw nieszczęśliwych wypadków, podczas wykonywania powierzonych zadań;
3) badania lekarskie strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w działaniach ratowniczych;
4) badania lekarskie kandydatów na strażaków ratowników OSP przeprowadzane w celu stwierdzenia braku przeciwwskazań do udziału w szkoleniu podstawowym przygotowującym do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych.
Dodatkowo w art. 32 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 5 wspomnianej ustawy postanowiono, że koszty funkcjonowania OSP są pokrywane w szczególności z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Ponadto JST mogą przekazywać ochotniczym strażom pożarnym dodatkowe środki pieniężne również w formie dotacji. Przywołane wyżej regulacje są wyznacznikiem legalności wydatków ponoszonych przez gminy na rzecz wspomnianych jednostek. Jest to o tyle ważne, że jednostka sektora finansów publicznych nie może dokonywać wydatków w dowolny sposób. W tej mierze należy mieć bowiem na uwadze art. 44 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, gdzie postanowiono, że jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków. W praktyce oznacza to wymóg istnienia podstawy prawnej dla każdego wydatku. Uwzględniając powyższy kontekst prawny, trudno przyjąć, aby gmina mogła przeznaczać środki na wydatki, które nie są związane z realizacją zadania własnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
Na podane kwestie zwrócono uwagę w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z 27 sierpnia 2019 r. (nr XX/2196/2019, źródło: https://rzeszow.rio.gov.pl). Organ nadzoru w tej uchwale zakwestionował możliwość wydatkowania środków budżetowych gminy na wydatki związane ze spotkaniami okolicznościowymi, a stanowisko to zapadło w kontekście finansowania wspominanych jednostek ochrony przeciwpożarowej.
Nie ma zatem podstaw, aby z budżetu gminy finansować wydatki wskazanych jednostek, które nie są związane z realizacją zadania w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Zakres możliwych wydatków określa ustawa o ochotniczych strażach pożarnych, a jej regulacje nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający.
Podstawa prawna
art. 10 ust. 1, art. 32 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 5 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2490; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 44 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

O udzieleniu pożyczki decyduje nie rada, ale wójt gminy

PYTANIE Lokalne stowarzyszenie zwróciło się do wójta gminy o udzielenie pożyczki na ok. 50 tys. zł. Stowarzyszenie to wcześniej realizowało na zlecenie gminy różne zadania w zakresie kultury fizycznej. Czy na udzielenie wspomnianej pomocy potrzebna jest zgoda rady gminy?
ODPOWIEDŹ Analizę pytania należy poprzedzić przypomnieniem statusu prawnego umowy pożyczki. Ma ona normatywne podstawy w art. 720 kodeksu cywilnego. Postanowiono w nim, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Biorący pożyczkę zobowiązuje się z kolei zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza 1000 zł, wymaga zachowania formy dokumentowej.
Z punktu widzenia zadanego pytania kluczowe znaczenie mają jednak przepisy ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) oraz ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.). Z art. 262 u.f.p. wynika po pierwsze, że czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 wspomnianej ustawy, oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, z zastrzeżeniem ust. 2. Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego. Po drugie czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta. Warto także dodać, że pożyczki udzielane z budżetu JST stanowią tzw. rozchody. Jak podano w art. 6 ust. 1 pkt 3 u.f.p., rozchodami publicznymi są udzielone pożyczki i kredyty. Z kolei w art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i u.s.g. postanowiono, że do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres zwykłego zarządu, dotyczących ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym. Przepis ten wyznacza więc zakres kompetencji rady gminy, które są ograniczone jedynie do ustalania maksymalnej wysokości pożyczek udzielanych z budżetu. Natomiast pozostałe aspekty związane z pożyczkami pozostają już w kompetencji organu wykonawczego, czyli wójta gminy. Powyższe jest o tyle istotne, że w terminie „wykonywanie budżetu” mieści się m.in. udzielanie pożyczek ‒ rzecz jasna w ramach wspominanego wyżej limitu wyznaczonego przez radę gminy.
Powyższa kwestia była także przedmiotem oceny prawnej w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z 2 lipca 2019 r. (nr 287/XVII/2019; źródło: http://www.katowice.rio.gov.pl). Organ nadzoru zakwestionował w niej uchwałę rady gminy w sprawie udzielenia pożyczki właśnie dla stowarzyszenia jako wydaną z naruszeniem kompetencji przysługujących radzie gminy.
Zatem należy przyjąć, że rada gminy nie może podejmować uchwały w sprawie udzielenia pożyczki czy wyrażenia zgody na jej udzielenie przez wójta gminy. O udzieleniu pożyczki decyduje wójt gminy w ramach wykonywania budżetu, podpisując stosowną umowę z pożyczkobiorcą.
Podstawa prawna
art. 720 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
art. 262 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. i ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz.559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)

Sprzęt medyczny kupiony przez miasto lepiej użyczyć, niż podarować

PYTANIE Kilka przychodni z miasta zwróciło się o darowizny aparatury medycznej. Czy jest to dopuszczalne? Czy miasto może kupić, a następnie darować mienie np. prywatnym przychodniom?
ODPOWIEDŹ Skoro pytanie dotyczy darowizny, warto w pierwszej kolejności przypomnieć istotę prawną tego stosunku cywilnoprawnego. Ma on podstawy w przepisach kodeksu cywilnego (dalej: k.c.). Zgodnie z art. 888 k.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że tego rodzaju czynność prawna jest dokonywana wyłącznie po to, by nastąpiło przysporzenie majątkowe na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu (causa donandi). W umowie darowizny przysporzenie majątkowe jest nie tylko przesłanką ważności czynności prawnej, lecz także musi być objęte treścią czynności prawnej. Inaczej czynność nie dochodzi do skutku (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 2020 r., sygn. akt V CSK 603/18). Gmina jako podmiot prawny (stosunku cywilnoprawnego) z jednej strony może dokonywać darowizn. Z drugiej strony jednak trzeba pamiętać, że sposób gospodarowania mieniem samorządowym ma pewne obwarowania. Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym obowiązkiem osób uczestniczących w zarządzaniu mieniem komunalnym jest zachowanie szczególnej staranności przy wykonywaniu zarządu zgodnie z przeznaczeniem tego mienia i jego ochrona. W kontekście gospodarki finansowej znaczenie istotne ma również art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, w którym postanowiono, że wydatki publiczne powinny być dokonywane w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:
  • uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,
  • optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów.
Należy z tego wnioskować, że jakkolwiek nie ma jednoznacznego zakazu dokonywania zakupów w celu przekazania ich następnie w formie darowizny, to jednak takie działanie może budzić wątpliwości w aspekcie stosowania wspomnianych wyżej zasad finansowych.
Na te kwestie zwrócono uwagę w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 31 grudnia 2021 r. (znak WA-0280/78/2021): „(...) przy podejmowaniu decyzji o sposobie wykorzystania zakupionej aparatury medycznej należy rozważyć umowę użyczenia, gdzie nie dochodzi do wyzbycia się własności przez Gminę i użyczający (Gmina) pozostaje właścicielem określonego majątku, a jego pozycja jest niejako «silniejsza» odnośnie do władztwa nad określonym składnikiem majątku”. Przypomnijmy, że umowa użyczenia została dookreślona w art. 710‒719 k.c. W opinii RIO w umowie użyczenia należy zawrzeć zapisy zabezpieczające interes jednostki samorządowej, w tym np. terminy wypowiedzenia czy inne klauzule zapewniające zwrot rzeczy. Jak wskazano w art. 716 k.c., jeżeli biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, jeżeli powierza rzecz innej osobie, nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności, albo jeżeli rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy, użyczający może żądać zwrotu rzeczy, chociażby umowa była zawarta na czas oznaczony.
Zatem przyjąć należy, że o ile miasto mogłoby zakupić aparaturę medyczną, o tyle powinno ją przekazać podmiotom leczniczym na podstawie umowy użyczenia. Umowa darowizny powoduje bowiem definitywne wyzbycie się własności sprzętu, a przecież został on zakupiony ze środków budżetowych. Powinna więc istnieć możliwość odzyskania sprzętu przez miasto.
Podstawa prawna
art. 710‒719 oraz art. 888 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. ‒ Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
art. 50 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 44 ust. 3 pkt 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Związek międzygminny nie dostanie dotacji bez wcześniejszego określenia wysokości wsparcia w statucie

PYTANIE Nasza gmina jest członkiem związku międzygminnego. Związek ten zajmuje się gospodarką odpadami i zrzesza kilka okolicznych gmin. Planowana jest rozbudowa punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. Czy w związku z tym gmina może pod koniec roku wesprzeć ten związek pomocą finansową?
ODPOWIEDŹ Z budżetu jednostki samorządu terytorialnego zgodnie z art. 220 ust. 1 ustawy o finansach publicznych może być udzielona pomoc finansowa innym JST w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą tego jest umowa. W związku z tym, że pomoc ma być udzielona przez gminę, warto również wspomnieć, że na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g) gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą sobie wzajemnie bądź innym JST udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej.Przytoczone wyżej przepisy stwarzają możliwość przekazania wsparcia przez gminę m.in. dla związku międzygminnego. Wynika z nich ponadto, że udzielenie dotacji celowej (wspomnianej pomocy) jest możliwe wówczas, gdy JST (w tym przypadku gmina) przekazuje środki na realizację zadania własnego tej drugiej jednostki.
W ocenie podanej problematyki znaczenie ma również art. 64 ust. 1 i 3 u.s.g. Wynika z niego, że gminy ‒ w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych lub w celu wspólnej obsługi, o której mowa w art. 10a u.s.g. ‒ mogą tworzyć związki międzygminne. Ponadto prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu związku.
Zatem w przypadku związku międzygminnego gmina traci uprawnienia do wykonywania zadań publicznych w zakresie przekazanym związkowi, czyli - w kontekście sytuacji opisanej w pytaniu ‒ spraw odpadów komunalnych i prowadzenia PSZOK. Jednak z formalnego punktu widzenia nie oznacza to, że zadania gminy wygasają, ów związek realizuje bowiem te zadania w imieniu gminy.
Na kanwie wspomnianych powiązań organizacyjnych istotne stanowisko zajęła Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocławiu w piśmie z 21 lipca 2021 r. (znak P.WR.54.20.2021; źródło: https://bip.wroclaw.rio.gov.pl). Wskazano w nim, że gmina nie może zastosować trybu wsparcia w formie pomocy finansowej dla przywołanego związku. Jednocześnie podano, że zasady udziału gmin w kosztach wspólnej działalności powinny zostać zawarte w statucie związku. Finalnie zaznaczono, że rozliczenia między gminą a związkiem, do którego ona przynależy, powinny następować w sposób uregulowany w statucie.
A zatem od strony proceduralnej nie jest możliwe przekazanie przez gminę dotacji dla związku międzygminnego, którego jest ona członkiem, jeśli partycypacja finansowa gminy nie została wcześniej określona w statucie tego związku.
Podstawa prawna
art. 220 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 10 ust. 2, art. 10a, art. 64 ust. 1 i 3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)

Spółdzielnia mieszkaniowa działa w celu osiągnięcia zysku, więc gmina nie może finansować jej wydatków

PYTANIE Czy jest możliwe, aby przekazać spółdzielniom mieszkaniowym dotacje na cele związane z nasadzeniami i pielęgnacją drzew, które są na terenie tych spółdzielni? Jest to w interesie mieszkańców.
ODPOWIEDŹ Podmioty, które nie są zaliczane do sektora finansów publicznych i nie działają w celu osiągnięcia zysku, mogą otrzymywać z budżetu jednostki samorządu terytorialnego dotacje celowe na cele publiczne, związane z realizacją zadań tej jednostki, a także na dofinansowanie inwestycji związanych z realizacją tych zadań.
Artykuł 221 ustawy o finansach publicznych przewiduje dwie podstawowe przesłanki umożliwiające przekazanie dotacji. A mianowicie jednostka nie może:
  • należeć do sektora finansów publicznych,
  • działać w celu osiągnięcia zysku.
Wspomniana w pytaniu spółdzielnia mieszkaniowa niestety nie spełnia drugiej z podanych przesłanek, a więc już choćby z tego powodu nie ma podstaw, aby z budżetu gminy finansować wspomniane wydatki. Na ten aspekt zwrócono również uwagę w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z 26 sierpnia 2021 r. (znak WA-023/71/21; źródło: http://www.katowice.rio.gov.pl). W piśmie tym dodatkowo podano, że wsparcie dla spółdzielni można ewentualnie rozważać w kontekście art. 403 prawa ochrony środowiska. W ust. 4 tego przepisu wskazano, że finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej może polegać na udzielaniu dotacji celowej ‒ w rozumieniu przepisów ustawy o finansach publicznych ‒ z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji podmiotów niezaliczonych do sektora finansów publicznych, w szczególności: osób fizycznych, wspólnot mieszkaniowych. Katalog podmiotów jest więc otwarty, co znaczy, że beneficjentem mogłaby być także spółdzielnia mieszkaniowa. Jednak ograniczeniem jest tutaj cel dotacji, który jest powiązany z dofinansowaniem lub finansowaniem tylko zadań o charakterze inwestycyjnym. Takiego charakteru nie mają zadania związane z pielęgnacją zieleni czy drzew. Wykazują one bowiem cechy wydatków, lecz bieżących.
Zatem nie ma podstaw prawnych, aby finansować z budżetu gmin wydatki na pielęgnacje terenów zielonych położonych na obszarach spółdzielni mieszkaniowych. Nie zmienia tego fakt, że z terenów tych korzystają lokalni mieszkańcy.
Podstawa prawna
art. 221 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 403 ust. 4 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1973; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. z 1504)

Z samorządu nie popłyną pieniądze na budowę parkingu czy chodników na terenie parafii

PYTANIE Czy gmina może partycypować w kosztach inwestycyjnych parafii zlokalizowanych na jej terenie? Chodzi np. o nowe chodniki, oświetlenie czy parking.
ODPOWIEDŹ Katalog zadań własnych gminy został określony w art. 7 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Zgodnie z nim zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy właśnie do wspomnianych zadań gminy. Inne takie zadania obejmują w szczególności sprawy:
  • ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
  • gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego; wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
  • cmentarzy gminnych;
  • porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego; czy utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych.
Z kolei z art. 216 ust. 2 ustawy o finansach publicznych wynika, że wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na:
  • zadania własne JST;
  • zadania z zakresu administracji rządowej i inne zadania zlecone ustawami JST;
  • zadania przejęte przez JST do realizacji w drodze umowy lub porozumienia;
  • zadania realizowane wspólnie z innymi JST;
  • pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący wspomniane jednostki.
Z powyższego należy wnioskować, że JST nie mają pełnej swobody w wydatkowaniu środków budżetowych. Muszą bowiem uwzględniać różne ograniczenia prawne.
Regionalna Izba Obrachunkowa w Lublinie w piśmie z 20 lipca 2022 r. (znak RIO.V.070.45.2022; źródło: http://lublin.rio.gov.pl) wskazała, że zadania inwestycyjne związane z terenem parafii nie mogą być finansowane z budżetu gminy, nie mają bowiem związku z zadaniami własnymi. W rozpatrywanej przez RIO sprawie chodziło o ułożenie kostki brukowej i wykonanie oświetlenia kościoła. Ponadto zaznaczono, że inwestowanie w obiekty na terenach należących do innych podmiotów prawnych nie należy do zadań własnych gminy, a dodatkowo nie ma uzasadnienia w art. 43 ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Wskazuje on, że inwestycje sakralne i kościelne są finansowane ze środków własnych kościelnych osób prawnych (parafii). Jednocześnie izba podała, że inwestycja w obiekty sakralne może dotyczyć cmentarzy, pod warunkiem że mają status komunalnych. Dodano także, że wprawdzie możliwe jest uzyskanie wsparcia na różne zadania na terenach kościelnych, lecz w trybie przewidzianym w art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.
Zatem nie ma podstaw, aby gmina dokonywała wydatków na różne zadania inwestycyjne na terenach parafii czy na terenie cmentarza parafialnego.
Podstawa prawna
art. 7 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 216 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 81 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 840)
art. 43 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2019 r. poz. 1347; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)

Pomoc będzie mogła zostać udzielona także w nowym roku, o ile zostanie zapisana w uchwale o wydatkach niewygasających

PYTANIE Planujemy udzielić pomocy finansowej innej gminie. W umowie w tej sprawie chcemy zawrzeć klauzulę, że dotacja będzie wykorzystana dłużej niż do 31 grudnia br. Czy jest to możliwe? Gmina, która otrzyma pomoc, chce ująć ją w tzw. wydatkach niewygasających, aby wydawać pieniądze w 2023 r.
ODPOWIEDŹ Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy posiłkować się art. 250 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Z jego treści wynika, że zarząd jednostki samorządu terytorialnego, udzielając dotacji celowej, w tym jednostce sektora finansów publicznych, w przypadku gdy odrębne przepisy lub umowa międzynarodowa nie określają trybu i zasad udzielania lub rozliczania tej dotacji, zawiera umowę, która określa w szczególności:
  • wysokość dotacji, cel lub opis zakresu rzeczowego zadania, na którego realizację są przekazywane środki dotacji;
  • termin wykorzystania dotacji, nie dłuższy niż do 31 grudnia danego roku budżetowego;
  • termin i sposób rozliczenia udzielonej dotacji oraz termin zwrotu niewykorzystanej części dotacji celowej, z tym że termin ten nie może być dłuższy niż terminy zwrotu określone w przepisach.
W orzecznictwie sądowym akcentuje się, że ustawodawca nie przypisał radzie kompetencji do kreowania elementów umowy. To organ wykonawczy na podstawie wspomnianego art. 250 u.f.p. podpisuje umowę z beneficjentem, mając na uwadze treść tej regulacji. Wynika z tego, że co do zasady termin wykorzystania dotacji (pomocy finansowej) nie powinien przekraczać 31 grudnia danego roku budżetowego. Z punktu widzenia sygnalizowanych wątpliwości ma jednak znaczenie art. 263 u.f.p. Postanowiono w nim m.in., że niezrealizowane kwoty wydatków budżetu JST wygasają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, z upływem roku budżetowego. W ust. 2 podano z kolei, że organ stanowiący JST może ustalić w drodze uchwały wykaz wydatków, do których nie stosuje się przepisu ust. 1, oraz określić ostateczny termin dokonania każdego wydatku ujętego w tym wykazie w następnym roku budżetowym.We wspomnianym wykazie ujmuje się wydatki związane z realizacją umów:
  • w sprawie zamówienia publicznego;
  • które zostaną zawarte w wyniku zakończonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, w którym dokonano wyboru wykonawcy.
Natomiast ostateczny termin dokonania wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego, upływa 30 czerwca roku następnego. Łącznie z wykazem wydatków, które nie wygasają z upływem roku budżetowego, organ stanowiący JST ustala plan finansowy tych wydatków w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji wydatków, z wyodrębnieniem wydatków majątkowych. Środki finansowe na wydatki ujęte we wspomnianym wykazie są gromadzone na wyodrębnionym subkoncie podstawowego rachunku bankowego JST.
Na szczególną uwagę, biorąc pod uwagę przytoczony stan faktyczny, zasługuje stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 22 stycznia 2018 r. (znak WA 4120-3/2018). Podano w nim m.in., że gmina nie może wprowadzić w umowie o pomocy finansowej zapisu, zgodnie z którym dotacja może być wykorzystana w terminie dłuższym niż ten wynikający ze wspomnianego art. 250 pkt 2 u.f.p. Jednocześnie zaznaczono, że w umowie można zawrzeć postanowienie przewidujące możliwość podjęcia - przez organ stanowiący JST (tej, która ma otrzymać pomoc finansową) - uchwały w sprawie wydatków niewygasających. Zdaniem RIO w przypadku podjęcia wspomnianej uchwały, mimo formalnego wykorzystania środków pomocowych po 31 grudnia danego roku budżetowego, wydatki poniesione na tę pomoc są jednak zaliczane do poprzedniego roku budżetowego.
Jak zaznaczono, wydatki niewygasające są wyjątkiem (prawnie dopuszczalnym) od zasady wynikającej z art. 263 ust. 1 u.f.p., zgodnie z którą niezrealizowane kwoty wydatków budżetu samorządowego wygasają z upływem roku budżetowego.Oznacza to zatem, że jest możliwe takie skonstruowanie umowy dotacyjnej, która będzie przewidywała możliwość wykorzystania dotacji nawet do końca czerwca 2023 r., o ile gmina ‒ odbiorca pomocy ‒ podejmie stosowną uchwałę w sprawie wydatków niewygasających.
Podstawa prawna
art. 250 i 263 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
Zaciąganie zobowiązań

Nie można brać pożyczek przed wejściem uchwały w życie

PYTANIE Czy gmina może zaciągnąć zobowiązanie (np. pożyczkę, kredyt) w okresie między podjęciem uchwały budżetowej (co z reguły następuje do połowy grudnia) a dniem jej wejścia w życie?
ODPOWIEDŹ Nie, w okresie, kiedy uchwała budżetowa jeszcze nie obowiązuje, zaciąganie zobowiązań, które są nią objęte, jest nielegalne.
Podstawowe zasady dotyczące budżetu jednostki samorządu terytorialnego zawarto w ustawie o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Na uwagę zasługuje przede wszystkim art. 211 u.f.p. Tamże postanowiono, że budżet JST jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki. Budżet jest uchwalany na rok budżetowy. A z kolei rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. Podstawą gospodarki finansowej JST w danym roku budżetowym jest uchwała budżetowa. Uchwała budżetowa składa się z: budżetu JST oraz załączników.
Istotne znaczenie mają również regulacje zawarte w art. 212 u.f.p., gdzie m.in. postanowiono, że uchwała budżetowa określa:
1) łączną kwotę planowanych dochodów budżetu JST, z wyodrębnieniem dochodów bieżących i majątkowych;
2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu JST, z wyodrębnieniem wydatków bieżących i majątkowych;
3) kwotę planowanego deficytu albo planowanej nadwyżki budżetu JST wraz ze źródłami pokrycia deficytu albo przeznaczenia nadwyżki budżetu JST;
4) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu JST;
5) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu JST.
Od strony formalnej zaciągnięcie pożyczki czy kredytu stanowi dla JST przychód, czyli ww. składnik uchwały budżetowej, natomiast w kontekście spłaty tego zobowiązania stanowi już rozchód. Zatem niewątpliwie wspomniane zobowiązania muszą być wykazane w uchwale budżetowej. Trzeba jednak podkreślić, że sytuacja związana z przyjmowaniem uchwały budżetowej na kolejny rok budżetowy jest specyficzna. Do podjęcia uchwały dochodzi bowiem jeszcze w starym roku (czyli aktualnym), ale uchwała ta dotyczy już roku kolejnego. Wówczas przez pewien okres (z reguły kilkanaście dni) uchwała budżetowa na nowy rok jeszcze nie obowiązuje, co jest oczywiste, skoro ma dotyczyć roku przyszłego, np. 2023 r. Wspomniane założenie ma zaś kluczowe znaczenie w kontekście zaciągania zobowiązań przez JST, na co zwrócono uwagę w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej we Wrocławiu z 9 grudnia 2021 r. (znak P.WR.54.39.2021; źródło: https://bip.wroclaw.rio.gov.pl). W piśmie tym wskazano m.in. na znaczenie art. 211 ust. 4 u.f.p., akcentując, że uchwała budżetowa dotyczy tylko roku, na który została uchwalona. Dalej podkreślono, że wchodzi ona w życie 1 stycznia roku budżetowego i dopiero w tym dniu staje się podstawą prowadzenia gospodarki finansowej JST. Jednocześnie RIO zaznaczyła, że zaciąganie zobowiązań objętych uchwałą budżetową, która jeszcze nie obowiązuje, jest nielegalne i pozbawione podstaw prawnych.
Podstawa prawna
art. 211 i 212 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Skarbnik może upoważnić zastępcę do podpisywania umów kredytu

PYTANIE Skarbnik gminy chce upoważnić swojego zastępcę do kontrasygnat na umowach dotyczących zobowiązań podczas jego nieobecności, np. chorobowej czy urlopowej. Czy jest dopuszczalne, aby to zastępca skarbnika złożył kontrasygnatę na umowie kredytowej?
ODPOWIEDŹ Tak, dopuszczalne jest, by skarbnik upoważnił swego zastępcę do złożenia kontrasygnaty na umowie kredytu dla gminy.
Skoro mowa o kontrasygnacie, warto w pierwszej kolejności przypomnieć istotę prawną tego mechanizm finansowego. Przede wszystkim należy podkreślić, że nie ma normatywnej definicji kontrasygnaty, a pewne wytyczne i założenia zostały ukształtowane przez orzecznictwo i doktrynę. W orzecznictwie wskazuje się, że kontrasygnata skarbnika gminy nie stanowi oświadczenia woli, gdyż takie oświadczenie w imieniu gminy składa jednoosobowo wójt lub upoważnione przez niego osoby (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 15 marca 2013 r., sygn. akt V CSK 180/12). Jednocześnie akcentuje się, że wspomniana kontrasygnata stanowi oświadczenie wiedzy skarbnika, co do stanu planu finansowego gminy (budżetu) i jest narzędziem dyscypliny budżetowej.
W dalszej kolejności na uwagę zasługują przepisy ustawy o samorządzie gminnym, w tym art. 46. Wynika z niego, że oświadczenie woli w imieniu gminy w zakresie zarządu mieniem składa „jednoosobowo wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia zastępca wójta samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez wójta osobą”. Ponadto, jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, to do jej skuteczności wymagana jest kontrasygnata głównego księgowego budżetu lub osoby przez niego upoważnionej.
W kontekście omawianej problematyki znaczenie mają także przepisy prawne zawarte w art. 262 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), które dotyczą również kontrasygnaty, tyle że w innym aspekcie. Z tych regulacji wynika, że czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2, oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, z zastrzeżeniem ust. 2. Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego. Czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta.
Z przywołanych wyżej przepisów prawnych należy wnioskować, że kontrasygnata należy do wyłącznych kompetencji skarbnika jednostki samorządu terytorialnego, przy czym do ważności zaciągnięcia np. kredytu kontrasygnata jest niezbędna.
Niezbędność kontrasygnaty należy rozpatrywać również w kontekście zapewnienia ciągłości funkcjonowania danej jednostki samorządowej. W tym kontekście nie ma przeciwwskazań, aby skarbnik upoważnił swojego zastępcę do złożenia kontrasygnaty na umowie kredytowej. Potwierdzono to w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 28 października 2019 r. (znak RP.0441/139/45/1/2019; źródło: źródło: http://bip.gdansk.rio.gov.pl). W piśmie tym m.in. wskazano, że redakcja przepisu art. 262 ust. 1 u.f.p. nie przesądza o tym, że skarbnik nie może udzielić swojemu zastępcy ważnego upoważnienia do dokonania zastrzeżonych dla niego czynności prawnych. Dalej wyjaśniono, że zatrudnienie zastępcy skarbnika ma bowiem zapewnić zachowanie ciągłości pracy urzędu oraz zagwarantować jego sprawne funkcjonowanie.
Zatem istnieją podstawy do skutecznego upoważnienia zastępcy skarbnika do złożenia kontrasygnaty na umowie kredytowej gminy.
Podstawa prawna
art. 46 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 559; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1561)
art. 72 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2, art. 262 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Zaciągnięcie zobowiązania niedopuszczalne, jeśli w budżecie jest nadwyżka

PYTANIE Czy jest możliwe zaciągnięcie pożyczki na 2 mln zł (tytułem planowanego deficytu) z funduszu ochrony środowiska (z przeznaczeniem na rozbudowę oczyszczalni), gdy w budżecie na ten sam rok mamy nadwyżkę w wysokości ok. 2,8 mln zł?
ODPOWIEDŹ Nie, w sytuacji, gdy gmina dysponuje nadwyżką w budżecie, nie ma mowy o deficycie, a więc rada gminy nie ma podstaw do podjęcia uchwały w sprawie zaciągnięcia zobowiązania.
Z kontekstu pytania należy wnioskować, że gmina zamierza zaciągnąć pożyczkę w wojewódzkim funduszu ochrony środowiska. Warto przypomnieć, że tego rodzaju zobowiązania mogą być zaciągane przez samorządy, co ma normatywne podstawy w art. 90 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Z jego treści wynika, że na finansowanie wydatków na inwestycje i zakupy inwestycyjne, w tym ujęte w ramach przedsięwzięć, o których mowa w art. 226 ust. 3 u.f.p., jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać pożyczki w państwowych funduszach celowych oraz w państwowych i samorządowych osobach prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych, o ile ustawa tworząca fundusz lub osobę prawną tak stanowi. W zapytaniu poruszony został dodatkowy aspekt, że pożyczka zaciągana we wspomnianym funduszu ma służyć zrealizowaniu zadania inwestycyjnego gminy w zakresie rozbudowy oczyszczalni. Gmina jednocześnie w pytaniu odnosi się do tzw. planowanego deficytu. Niewątpliwie samorządy mogą zaciągać zobowiązania, w tym pożyczkowe, na sfinansowanie deficytu budżetowego, co wynika z art. 89 ust. 1 pkt 2 u.f.p., w którym postanowiono, że „jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na (…) finansowanie planowanego deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego”. Natomiast o nadwyżce/deficycie ustawodawca postanowił w art. 217 u.f.p. Tamże w ust. 1 postanowiono, że „różnica między dochodami a wydatkami budżetu jednostki samorządu terytorialnego stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu jednostki samorządu terytorialnego albo deficyt budżetu jednostki samorządu terytorialnego”. Przy czym ów deficyt, jak wynika z art. 217 ust. 2, może zostać pokryty przychodami m.in. w postaci kredytów i pożyczek. Jednak możliwość zaciągania zobowiązań przez JST na planowany deficyt nie oznacza, że zawsze to będzie dopuszczalne. Skoro bowiem mowa o zaciągnięciu zobowiązania na deficyt budżetu, a w tym budżecie występuje nadwyżka (2,8 mln zł), to działanie gminy byłyby nieuprawnione. Gdyby zatem rada gminy podjęła uchwałę w sprawie zaciągnięcia pożyczki w funduszu w celu sfinansowania deficytu, to doszłoby do naruszenia art. 89 ust. 1 pkt 2 u.f.p. Abstrahując od ww. kwestii formalno-prawnych, niecelowe jest korzystanie z obcego kapitału, w sytuacji gdy JST dysponuje w budżecie środkami, które może zaangażować na realizację zadania inwestycyjnego.
Podstawa prawna
art. 89 ust. 1 pkt 2, art. 90, art. 217 ust. 1 i 2, art. 226 ust. 3 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Lokata gminy nie może zabezpieczać kredytu dla szpitala

PYTANIE Powiat jest jedynym udziałowcem szpitala powiatowego. Czy jest możliwe, by lokata gminy w banku została ustanowiona jako zabezpieczenie spłaty kredytu udzielanego przez bank temu szpitalowi?
ODPOWIEDŹ Nie, nie jest dopuszczalne, aby powiat czy inna jednostka samorządu terytorialnego ustanawiała zabezpieczenie spłaty zobowiązania na swoich rachunkach bankowych na rzecz szpitala, nawet jeśli ten kapitałowo należy do powiatu.
Z kontekstu pytania wynika, że powiat miałby udostępnić mienie (środki zgromadzone na rachunku bankowym) bankowi tytułem zabezpieczenia spłaty kredytu zaciąganego przez szpital powiatowy.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że przepisy ustawy o samorządzie powiatowym nie regulują podanych aspektów prawnych, mimo że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 2 tej ustawy powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie promocji i ochrony zdrowia.
Należy jednak odnotować, że ustawodawca wprowadził pewne rozwiązania prawne uniemożliwiające dysponowanie rachunkami bankowymi należącymi JST. Na szczególną uwagę zasługują przepisy zgrupowane w art. 264 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), a dotyczące bankowej obsługi budżetu. Z treści tych regulacji wynika m.in., że organ stanowiący JST może upoważnić zarząd JST do lokowania wolnych środków budżetowych na rachunkach w innych bankach lub w formie depozytu u ministra finansów. Zarząd JST może również, w granicach upoważnień zawartych w uchwale budżetowej, zaciągać kredyty w wybranych przez siebie bankach, w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych. Wreszcie, co najistotniejsze, w art. 264 ust. 5 wprost postanowiono, że „w celu zabezpieczenia kredytu lub pożyczki nie można udzielać pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem bankowym jednostki samorządu terytorialnego”.
Skoro zaś mowa o rachunku bankowym, warto wspomnieć o przepisach prawa bankowego (dalej: p.b.). W art. 49 ust. 1 p.b. ustawodawca postanowił, że banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych:
1) rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze;
2) rachunki lokat terminowych;
3) rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, w tym rachunki rodzinne, oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych;
4) rachunki powiernicze.
Z powyższego należy wnioskować, że sformułowanie dotyczące rachunku bankowego użyte w art. 264 ust. 5 u.f.p. obejmuje m.in. rachunek lokat terminowych.
W kontekście powyższej problematyki warto także odnotować stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Gdańsku z 13 kwietnia 2017 r. (znak RP.0441/130/20/1/2017; źródło: http://bip.gdansk.rio.gov.pl), które choć pochodzi sprzed kilku lat, to nadal zachowuje aktualność. Wskazano w nim w szczególności, że aby istniała ewentualna możliwość realizacji ww. formy zabezpieczenia przez bank (lokaty terminowej), nie wystarczy samo założenie lokaty w danym banku przez JST. Oznacza to, że wymagane będzie stosowne umocowanie prawne, aby beneficjent (bank) mógł skorzystać z tych zdeponowanych środków pieniężnych pochodzących od JST, a z dużym prawdopodobieństwem może ono przybrać m.in. formę pełnomocnictwa do pobrania tych środków (względnie innego zakresowo zbliżonego w skutkach mechanizmu prawnego, niekoniecznie oznaczonego wprost jako pełnomocnictwo). Finalnie RIO w Gdańsku wskazała, że w takich uwarunkowaniach doszłoby do naruszenia art. 264 ust. 5 u.f.p., w istocie rzeczy bank miałby bowiem możliwość dysponowania rachunkiem bankowym lokaty terminowej JST.
Zatem uwzględniając aktualne uwarunkowania prawne, nie jest możliwe, aby powiat czy inna JST ustanawiała zabezpieczenie spłaty zobowiązania na rachunkach bankowych. Nie zmienia tego fakt, że szpital należy kapitałowo w całości do powiatu.
Podstawa prawna
art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526)
art. 264 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 49 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2439; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1933)

Hipoteka na rzecz spółki komunalnej nie zwiększy zadłużenia gminy

PYTANIE Spółka komunalna zajmująca się gospodarką odpadami planuje zaciągnąć kredyt. Na jego zabezpieczenie gmina zamierza ustanowić hipotekę na swoich nieruchomościach. Wiemy, że od strony prawnej jest to możliwe, ale czy i jak wpływa to na dług gminy?
ODPOWIEDŹ Ustanowienie hipoteki nie wpłynie na poziom zadłużenia gminy. Przypomnijmy, że nie ma ograniczeń co do tego, aby jednostka samorządu terytorialnego obciążyła ograniczonym prawem rzeczowym własne nieruchomości. Jak bowiem wynika z art. 13 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, z zastrzeżeniem wyjątków wynikających z ustaw, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności nieruchomości mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji.
Problem pojawia się jednak w kontekście gospodarki finansowej, a ściślej rzecz ujmując, w aspekcie tytułów dłużnych, które jednostki samorządowe mogą posiadać, ale tylko w ograniczonym stopniu. Nie wszystkie są kwalifikowane do państwowego długu publicznego.
Ograniczenia nakłada m.in. art. 72 ustawy o finansach publicznych, gdzie w ust. 1 postanowiono, że „państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:
1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;
2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;
3) przyjętych depozytów;
4) wymagalnych zobowiązań:
a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,
b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem”.
Uszczegółowienie przytoczonego przepisu zawarto w rozporządzeniu ministra finansów z 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w którym w par. 3 postanowiono, że tytuły dłużne zaliczane do państwowego długu publicznego, sklasyfikowane zgodnie z par. 2 pkt 1, „dzielą się na:
1) papiery wartościowe, inne niż akcje, z wyłączeniem praw pochodnych, dopuszczone do obrotu zorganizowanego, (...);
2) kredyty i pożyczki, przy czym do tej kategorii, oprócz umów kredytu i pożyczek, zalicza się również umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz umowy o poprawę efektywności energetycznej, które mają wpływ na poziom długu publicznego, dłużne papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona, umowy sprzedaży, w których cena jest płatna w ratach, umowy leasingu zawarte z producentem lub finansującym, w których ryzyko i korzyści z tytułu własności są przeniesione na korzystającego z rzeczy, a także umowy nienazwane o terminie zapłaty dłuższym niż rok (…);
3) przyjęte depozyty, rozumiane jako zobowiązania wynikające z przyjętych przez jednostkę sektora finansów publicznych depozytów, (…);
4) zobowiązania wymagalne, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, (…)”.
Weryfikując powyższe przepisy, trudno uznać, że do którejkolwiek z tych kategorii należy zabezpieczenie hipoteczne. Nie można bowiem kwalifikować hipoteki do kategorii pożyczek i kredytów, a tym bardziej do depozytów czy zobowiązań wymagalnych. W konsekwencji należy przyjąć, że ustanowienie hipoteki nie stanowi tytułu dłużnego, a więc nie będzie wpływało na poziom dopuszczalnych zobowiązań gminy, które może mieć wobec banków czy innych podmiotów.
Podstawa prawna
art. 13 ust. 1 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1899; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1846)
par. 2 pkt 1, par. 3 rozporządzenia ministra finansów z 28 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowego sposobu klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego (Dz.U. z 2011 r. nr 298, poz. 1767; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2347)

Wójt może upoważnić kierownika ośrodka pomocy społecznej do zawarcia umowy leasingu

PYTANIE W uchwale budżetowej rada gminy dała upoważnienie wójtowi do wtórnego upoważnienia kierowników jednostek do zaciągania określonych zobowiązań. Czy wobec tego kierownik ośrodka pomocy społecznej może samodzielnie zaciągnąć zobowiązanie w postaci leasingu na pojazd dla niepełnosprawnych?
ODPOWIEDŹ Tak, jeśli rada gminy upoważniła wójta do przekazywania uprawnień kierownikom jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań, to kierownik ośrodka pomocy społecznej, jeśli formalnie takie odpowiednie upoważnienie posiada, może samodzielnie zaciągnąć zobowiązanie leasingowe.
W pytaniu jest mowa o ośrodku pomocy społecznej, który jest jednostką budżetową gminy. Skoro tak, to warto przypomnieć art. 11 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.), gdzie postanowiono, że „jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego”. Z kolei w art. 258 ust. 1 pkt 3 u.f.p. podano, że organ stanowiący JST może upoważnić zarząd do przekazania uprawnień innym jednostkom organizacyjnym JST do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy. W kontekście zaciągania zobowiązań wykraczających poza rok budżetowy znaczenie ma również art. 228 ust. 2 w związku z art. 226 u.f.p. Z tych regulacji wynika, że organ stanowiący JST może upoważnić np. gminę, powiat czy miasto do przekazania uprawnień kierownikom jednostek organizacyjnych JST do zaciągania zobowiązań, o których mowa w ust. 1. W podanym ust. 1 postanowiono zaś, że uchwała w sprawie wieloletniej prognozy finansowej może zawierać upoważnienie dla zarządu JST do zaciągania zobowiązań:
1) związanych z realizacją zamieszczonych w niej przedsięwzięć;
2) z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy.
Na kanwie przytoczonych wyżej regulacji prawnych na szczególną uwagę zasługuje stanowisko zawarte w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Olsztynie z 27 sierpnia 2019 r. (znak RIO.III.073-16/2019; źródło: https://rioolsztyn.bip.net.pl). W sprawie rozpatrywanej przez RIO wójt gminy również miał upoważnienie do przekazania uprawnień kierownikom jednostek organizacyjnych gminy do zaciągania zobowiązań, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy. Następnie wójt wspomniane upoważnienie wtórnie przekazał kierownikowi ośrodka pomocy społecznej. Oceniając tę sytuację, RIO stwierdziła, że w tych okolicznościach kierownik ww. jednostki może samodzielnie zawrzeć umowę na leasing samochodu osobowego.
Zatem z powyższego należy wnioskować, że w sytuacji opisanej w pytaniu możliwe jest skuteczne upoważnienie kierownika ośrodka pomocy społecznej do reprezentowania gminy, w tym do zawarcia wspomnianej umowy leasingu.
Podstawa prawna
art 11 ust. 1, art. 226, art. 228 ust. 2, art. 258 ust. 1 pkt 3 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Powiat nie przejmie zobowiązania podmiotu leczniczego

PYTANIE Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, należąca do powiatu, będąca podmiotem leczniczym, zaciągnęła kredyt w banku na rozwój działalności. Czy powiat może przejąć dług kredytowy takiej spółki?
ODPOWIEDŹ Nie, przepisy nie dają możliwości przejęcia przez powiat zobowiązania kredytowego spółki. Z opisu zawartego w pytaniu można wnioskować, że powiat jest jedynym wspólnikiem spółki z o.o., która prowadzi działalność leczniczą. Spółka ta zaciągnęła zobowiązanie kredytowe w związku ze statutową działalnością.
Analizując aktualny stan prawny, należy najpierw przypomnieć, jakie są prawne sposoby przekazania dofinasowania dla podmiotów leczniczych. W art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy o samorządzie powiatowym postanowiono, że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie promocji i ochrony zdrowia. Przepis ten ma znaczenie ogólne, nie stwarza jednak samodzielnie podstawy wydatkowej środków budżetowych, takowa musi mieć bowiem uszczegółowienie w konkretnych regulacjach prawnych. Takimi mogą być przepisy zawarte w ustawie o działalności leczniczej (dalej: u.d.l.). Warto zwrócić uwagę m.in. na art. 114 u.d.l. w związku z art. 115. W art. 115 u.d.l. podano, że na realizację zadań, o których mowa w art. 114 ust. 1 pkt 1 i 4‒7 u.d.l., podmioty wykonujące działalność leczniczą mogą uzyskać środki finansowe na podstawie umowy zawartej ze Skarbem Państwa, reprezentowanym przez ministra, centralny organ administracji rządowej, wojewodę, a także z jednostką samorządu terytorialnego lub z uczelnią medyczną. Zgodnie z kolei z art. 114 ust. 3 u.d.l. na realizację zadań, o których mowa w art. 114 ust. 1 pkt 1‒6, podmioty wykonujące działalność leczniczą mogą uzyskać od podmiotu, o którym mowa w ust. 1, z wyjątkiem uczelni medycznej, dotację w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, z zastrzeżeniem ust. 4.
Przytoczone wyżej regulacje prawne są przykładem dopuszczalnego sposobu finansowania podmiotów wykonujących działalność leczniczą, a więc i spółki z o.o. - w tym samorządowej. Innym rozwiązaniem umożliwiającym wsparcie ww. podmiotów, może być wniesienie dopłat przez wspólnika, czyli w podanym przypadku przez powiat - w celu dofinansowania działalności. Dopłaty mogą wspierać m.in. działalność bieżącą spółki. Powyższe nie oznacza jednak, że jednostka samorządowa, np. gmina czy powiat, może przejąć zobowiązanie kredytowe wspomnianej spółki. Dano temu wyraz w piśmie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 23 kwietnia 2019 r. (znak WI.44.2019; źródło: https://bip.kielce.rio.gov.pl). W piśmie tym kielecka RIO podkreśliła, że przepisy prawne nie dają możliwości przejęcia przez powiat zobowiązania kredytowego spółki, której jest on jedynym udziałowcem. Jednocześnie zaznaczono, że JST mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe jedynie na ściśle określone cele wskazane w art. 89 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Jak podkreślono, przejęcie długów spółki nie spełnia kryteriów wskazanych w tym przepisie prawnym.
Zatem powiat nie może przejąć formalnie zobowiązania kredytowego spółki z o.o., która prowadzi działalność leczniczą. Istnieją jednak różne inne możliwości wsparcia podmiotu leczniczego, którego powiat jest jedynym udziałowcem.
Podstawa prawna
art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526)
art. 114 i 115 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 633; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1079)
art. 89 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)

Wskazane jest, by regionalna izba obrachunkowa wypowiedziała się na temat wydłużenia okresu kredytowania

PYTANIE Powiat zaciągnął kredyt na pokrycie planowanego deficytu, zamierza teraz wydłużyć okres kredytowania o trzy lata. Czy potrzebna jest do tego zgoda rady powiatu na wydłużenie? A czy potrzebna jest nowa opinia RIO?
ODPOWIEDŹ Tak, zgoda na wydłużenie okresu kredytowania powinna być wyrażona w stosownej uchwale rady powiatu. Z kontekstu pytania można wnioskować, że w sprawie pierwotnie podjęto uchwałę w sprawie zaciągnięcia zobowiązania kredytowego. Na uwagę zasługuje art. 12 pkt 8 lit. c ustawy o samorządzie powiatowym, z którego wynika, że do wyłącznej właściwości rady powiatu należy podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu dotyczących zaciągania długoterminowych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). W tej ostatniej regulacji mowa zaś o pożyczkach i kredytach. Zapewne powiat uzyskał już opinię RIO dotyczącą takiej pożyczki. Chodzi tu o opinię wydaną w trybie art. 91 ust. 2 u.f.p., gdzie z kolei postanowiono, że „zaciągnięcie lub wyemitowanie przez jednostkę samorządu terytorialnego zobowiązania z tytułu:
1) kredytu lub pożyczki na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2‒4 i art. 90,
2) innego niż wymienione w pkt 1, zaliczanego do tytułu dłużnego, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 2,
3) emisji papierów wartościowych na cel, o którym mowa w art. 89 ust. 1 pkt 2‒4 i art. 90
- wymaga uzyskania przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego opinii regionalnej izby obrachunkowej o możliwości spłaty zobowiązania”.
Problematyka przedłużenia takiej pożyczki niestety nie została wprost uregulowana w przepisach wyżej wskazanych ustaw. Istotnych wskazówek w tej materii dostarcza jednak stanowisko Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 9 października 2018 r. (znak WA 4120-21/2018; źródło: www.lodz.rio.gov.pl). Wskazano w nim, że w sytuacji gdy organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, podejmując uchwałę w sprawie zaciągnięcia określonego zobowiązania, zawarł w niej zapisy dotyczące okresu kredytowania, to w konsekwencji ten organ „posiada również kompetencję do zmiany uchwały w zakresie wydłużenia tego okresu”.
Odnośnie do opinii RIO wskazano, że przepisy ww. ustaw nie przewidują wprost obowiązku uzyskania ponownej opinii w razie podejmowania uchwały zmieniającej okres kredytowania. Jednocześnie jednak dodano, że gdy jednostka zwróci się do RIO o wydanie opinii z uwagi na zmiany okresu kredytowania, to izba taką opinię wyda. Przytoczono przy tym treść art. 13 pkt 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, z którego wynika, że do zadań izby należy wydawanie na wniosek organu wykonawczego JST opinii o możliwości spłaty kredytu, pożyczki lub papierów wartościowych - w sytuacji gdy jednostka, mając na uwadze zmiany w zakresie okresu kredytowania - zwróci się o wydanie opinii.
Zatem wydłużenie okresu kredytowania powinno mieć odzwierciedlenie w stosownej uchwale rady powiatu. Z uwagi na prawdopodobne zwiększenie kosztów obsługi zobowiązania wskazane jest ponowne wystąpienie o opinię do RIO. ©℗
Podstawa prawna
art. 12 pkt 8 lit. c ustawy z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1526)
art. 72 ust. 1 pkt 2, art. 89 ust. 1 pkt 2‒4, art. 90, art. 91 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1634; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1964)
art. 13 pkt 1 ustawy z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1668)
poleca