Przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie precyzują zasad weryfikacji deklaracji o wysokości opłaty za odpady komunalne. Czy w tej sytuacji mamy w gminie obowiązek sprawdzenia każdej deklaracji, czy tylko wybranych?
Obowiązek składania deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi uregulowano w art. 6m ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Z przepisu tego wynika, że informacje podawane w tej deklaracji są istotne z punktu widzenia fiskalnego dla gminy, bezpośrednio wpływają bowiem na wysokość pobieranych przez gminę opłat za gospodarowanie odpadami. W ust. 1 tego artykułu postanowiono, że taką deklarację są obowiązani złożyć do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta:
„1) właściciele nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy;
2) osoby wymienione w art. 1 pkt 1 lit. b, jeżeli rada gminy podjęła uchwałę, o której mowa w art. 2a ust. 1;
3) właściciele nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, jeżeli rada gminy podjęła uchwałę, o której mowa w art. 6c ust. 2, a właściciele nieruchomości nie złożyli skutecznego oświadczenia, o którym mowa w art. 6c ust. 3b”.
Ponadto pierwszą deklarację o wysokości opłaty składa się w terminie 14 dni odpowiednio od dnia:
1) zamieszkania pierwszego mieszkańca na danej nieruchomości albo w lokalu w budynku wielolokalowym objętym uchwałą, o której mowa w art. 2a ust. 1, lub wytworzenia na danej nieruchomości lub w danym lokalu odpadów komunalnych;
2) podjęcia uchwały, o której mowa w art. 2a ust. 1, albo uchwały, o której mowa w art. 6c ust. 2.
Z kolei w ust. 1a omawianego artykułu postanowiono, że deklaracja zawiera dane niezbędne do określenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Określenie wysokości
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 17 marca 2022 r. (sygn. akt I SA/Go 37/22) wskazano m.in. że „zgodnie z art. 6o ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w razie niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi albo uzasadnionych wątpliwości co do danych zawartych w deklaracji, wójt, burmistrz lub prezydent miasta upoważniony został do określenia w drodze decyzji wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, biorąc pod uwagę uzasadnione szacunki, w tym średnią ilość odpadów komunalnych powstających w nieruchomościach o podobnym charakterze”. Dodano w nim także, że „dopiero w sytuacji niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie tymi odpadami albo uzasadnionych wątpliwości co do danych zawartych w deklaracji właściwy organ określa w drodze decyzji wysokość opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi”.
Jednak w sytuacji, gdy organ będzie realizował swoje uprawnienie do wydania decyzji w sprawie opłaty, musi dokonać stosownych weryfikacji danych podawanych w deklaracji. Co istotne, przepisy przewidują nawet prawny obowiązek – bo chociaż nie sprecyzowano go we wspomnianej wyżej ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, to wynika on z ordynacji podatkowej. W art. 272 ordynacji podatkowej wskazano, że „organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem art. 272a, dokonują czynności sprawdzających, mających na celu:
1) sprawdzenie terminowości:
a) składania deklaracji,
b) wpłacania podatków, w tym również pobieranych przez płatników, oraz inkasentów;
2) stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów wymienionych w pkt 1;
3) ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami;
4) weryfikację poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych;
5) weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podatników dokonujących rejestracji podatkowej;
6) weryfikację danych i dokumentów przedstawionych przez podmioty dokonujące zgłoszenia rejestracyjnego zgodnie z art. 16 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym oraz zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego zgodnie z art. 16b tej ustawy;
7) sprawdzenie spełnienia warunków uprawniających do opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek oraz rzetelności i terminowości składania oświadczenia podatnikowi przez jej udziałowca albo akcjonariusza, o których mowa w rozdziale 6b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych”.
Obowiązek kontroli
W omawiane sprawie wypowiedziała się m.in. Regionalna Izba Obrachunkowa w Rzeszowie w wystąpieniu pokontrolnym z 16 grudnia 2021 r. (znak WK.610-40/4/2021). Wskazała w nim, że „niedokonywanie wstępnej kontroli sprawdzającej deklaracji narusza przepisy ordynacji podatkowej”. Jednocześnie w ramach wniosku pokontrolnego nakazała, aby gmina dokonywała czynności sprawdzających deklaracji w sprawie ustalenia wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przedkładanych przez właścicieli nieruchomości w celu stwierdzenia ich formalnej poprawności oraz ustalenia stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami, zgodnie z art. 272 ordynacji podatkowej.
Obowiązek weryfikacji deklaracji na odpady komunalne wynika więc z ordynacji podatkowej. Przepisy nie pozostają w tym zakresie swobody decyzyjnej wójtowi gminy. Co do zasady czynnościom sprawdzającym powinny podlegać wszystkie deklaracje, a nie tylko wybrane. ©℗
Podstawa prawna
art. 6m ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1297; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1768)
art. 272 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1540; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1933)
art. 16 i 16b ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 143; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1967)
rozdz. 6b ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1967)
