Coraz więcej Ukraińców chciałoby otrzymać Kartę Polaka. Niestety, aby złożyć wniosek w tej sprawie musieliby pojechać do… Kijowa.
Większe zainteresowanie Kartą Polaka zauważają już urzędnicy. - Zgłaszają się do nas osoby, które o nią pytają. Problem polega na tym, że zgodnie z obecnymi przepisami na terytorium Polski obywatele Ukrainy nie mogą jej uzyskać - informuje Monika Rosa z oddziału ds. Kart Polaka z delegatury Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białej Podlaskiej. O wydanie Karty Polaka w Polsce - w wyznaczonych urzędach wojewódzkich - mogą ubiegać się jedynie Białorusini (albo osoby posiadające w tym kraju status bezpaństwowca), natomiast Ukraińcy mogą składać wnioski w tej sprawie tylko w konsulatach w Ukrainie. Również obywatele innych państw muszą ubiegać się o wydanie Karty Polaka w swoich krajach. Ministerstwo Spraw Zagranicznych (MSZ) już pracuje nad zmianą przepisów.
Ograniczony zakres
Tylko dwa urzędy w Polsce są uprawnione do rozpatrywania spraw o Kartę Polaka. Tak wynika z rozporządzenia Rady Ministrów z 5 października 2017 r. w sprawie wyznaczenia wojewody właściwego w zakresie prowadzenia postępowań o przyznanie lub przedłużenie ważności Karty Polaka (Dz.U. z 2017 r. poz. 1900 ze zm.). Wyznacza ono wojewodów - podlaskiego oraz lubelskiego - jako organy właściwe do przyjmowania i rozpatrywania wniosków w tej sprawie.
Resort spraw zagranicznych przygotował projekt nowelizacji tego rozporządzenia. Wynika z niego, że przyjmowaniem wniosków o wydanie Karty Polaka w Polsce będą zajmowali się wszyscy wojewodowie, a możliwość składania ich w tych urzędach będą mieli nie tylko obywatele Białorusi, lecz także Ukrainy, Rosji albo osoby posiadające w tych państwach status bezpaństwowca.
MSZ uzsadnia planowane zmiany, wskazując, że obowiązujące przepisy dotyczące wydawania i przedłużania Kart Polaka nie odpowiadają na wyzwania związane z agresją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Tym bardziej trzeba bowiem w obecnej sytaucji umożliwić osobom polskiego pochodzenia złożenie wniosku o Kartę Polaka - mimo zawieszenia działalności większości konsulatów RP w Ukrainie.
Zmiana będzie oznaczała dodatkowe koszty dla urzędów wojewódzkich. Jak wylicza resort, wydatki na m.in. pensje dla zaangażowanych w to urzędników wyniosą po ok. 6265 zł miesięcznie, a na wyposażenie jednego stanowiska pracy ok. 7 tys. zł rocznie. Łącznie zatrudnienie nowych osób do rozpatrywania wniosków pochłonie ok. 2 mln zł rocznie.
Spodziewane profity
Resort spraw zagranicznych szacuje, że z możliwości złożenia wniosku do urzędów wojewódzkich skorzysta ponad 13 tys. Ukraińców, zwłaszcza tych zainteresowanych pozostaniem w Polsce na stałe oraz uzyskaniem polskiego obywatelstwa. Z posiadaniem Karty Polaka wiążą się bowiem dodatkowe przywileje (patrz: infografika). Przykładowo jej posiadacze mogą bez żadnych opłat wystąpić o zezwolenie na pobyt stały. Na jej podstawie mogą także otrzymać wsparcie finansowe na zagospodarowanie w okresie pierwszych miesięcy pobytu w Polsce. A po roku pobytu na podstawie zezwolenia ubiegać się o uznanie za obywatela polskiego.
Ponadto ustawa z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. poz. 583 ze zm.), która została przygotowana specjalnie dla ukraińskich uchodźców wojennych, również w uprzywilejowany sposób traktuje Ukraińców, którzy posiadają Kartę Polaka, a także członków ich rodzin. Uprawnia ich do korzystania z rozwiązań specustawy, m.in. licznych świadczeń. ©℗
OPINIA
Dostosowujemy przepisy do warunków
Rząd RP stara się minimalizować negatywny wpływ czynników zewnętrznych na proces wydawania Kart Polaka poprzez elastyczne reagowanie, podejmowanie działań w celu zmian w przepisach. W związku z pandemią w kwietniu 2020 r. weszła poprawka do ustawy o Karcie Polaka (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1598 ze zm.), która przedłużyła ważność tych dokumentów na okres pandemii i trzy miesiące po jej zakończeniu. Następnie po wydaleniu polskich dyplomatów z Białorusi natychmiast przyjęto zmiany w stosownym rozporządzeniu Rady Ministrów i upoważniono dodatkowo wojewodę lubelskiego (wcześniej upoważniony był wojewoda podlaski) do wykonywania zadania wynikającego z ustawy o Karcie Polaka. Obecnie w związku z agresją Rosji na Ukrainę są przygotowywane kolejne zmiany prawa, które umożliwią m.in. obywatelom Ukrainy składanie wniosków o przyznanie Karty Polaka w Polsce. ©℗
Współpraca Katarzyna Nocuń
Etap legislacyjny
Projekt w trakcie uzgodnień