Czy specustawa ukraińska daje wójtowi uprawnienie do samodzielnych przesunięć środków między działami klasyfikacji budżetowej? Chodzi o wycofanie pieniędzy z pomocy finansowej dla innego samorządu (dział 600) i przeznaczenie ich na wydatki oświatowe związane z adaptacją pomieszczeń dla nowych grup przedszkolnych (dział 801, rozdział 80104, paragraf 605). Chcemy je przeznaczyć dla dzieci z Ukrainy
Tak, specjalne regulacje nowej ustawy umożliwiają organowi wykonawczemu gminy samodzielne przesunięcie wydatków między działami klasyfikacji budżetowej. Ale tylko wówczas, gdy ma to służyć pomocy uciekającym przed wojną Ukraińcom.
Ustawowe kompetencje
Kompetencję organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego do dokonywania zmian uchwał budżetowych reguluje ustawa o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). Należy jednak odróżnić kompetencje przynależne ww. organowi wykonawczemu „z urzędu”, co ma potwierdzenie w art. 257 u.f.p., od kompetencji fakultatywnych z art. 258 tego samego aktu prawnego. I tak w art. 257 u.f.p. postanowiono, że w toku wykonywania budżetu zarząd może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego polegających na zmianach planu:
1) dochodów i wydatków związanych ze zmianą kwot lub uzyskaniem dotacji przekazywanych z budżetu państwa, z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;
2) dochodów jednostki samorządu terytorialnego, wynikających ze zmian kwot subwencji w wyniku podziału rezerw subwencji ogólnej;
3) wydatków jednostki samorządu terytorialnego w ramach działu w zakresie wydatków bieżących, z wyjątkiem zmian planu wydatków na uposażenia i wynagrodzenia ze stosunku pracy, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;
4) dochodów i wydatków jednostki samorządu terytorialnego związanych ze zwrotem dotacji otrzymanych z budżetu państwa lub innych jednostek samorządu terytorialnego.
Z kolei zgodnie z art. 258 organ stanowiący JST może upoważnić zarząd do:
1) dokonywania innych zmian w planie wydatków niż określone w art. 257, z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami;
2) przekazania niektórych uprawnień do dokonywania przeniesień planowanych wydatków innym jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego;
3) przekazania uprawnień innym jednostkom organizacyjnym jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania zobowiązań z tytułu umów, których realizacja w roku budżetowym i w latach następnych jest niezbędna do zapewnienia ciągłości działania jednostki i z których wynikające płatności wykraczają poza rok budżetowy;
4) dokonywania zmian w planie dochodów i wydatków związanych z ogólnie rozumianymi środkami unijnymi.
Z powyższego należy wnioskować, że w dotychczasowym stanie prawnym organ wykonawczy samorządu (np. wójt gminy) mógł i nadal może fakultatywnie uzyskać kompetencje do zmian w planie wydatków budżetu gminy – z wyłączeniem jednak przeniesień wydatków między działami klasyfikacji budżetowej. Ma to także potwierdzenie w orzecznictwie nadzorczym regionalnych izb obrachunkowych. Przykładowo w uchwale Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej z 12 lutego 2020 r. (nr 4/227/2020) m.in. wskazano, że ustawowe uprawnienia organu wykonawczego do dokonywania zmian w budżecie mogą być dodatkowo rozszerzone przez organ stanowiący na podstawie przepisu art. 258 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, który może m.in. upoważnić zarząd do dokonywania innych zmian w planie wydatków niż te, które zostały określone w ustawie, z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami. W konsekwencji organ wykonawczy bazując jedynie na ww. regulacjach prawnych, nie może dokonać przesunięć w wydatkach między podanymi działem 600 (Transport i łączność) a działem 801 (Oświata i wychowanie). Mógłby tego dokonać jedynie organ stanowiący, czyli np. rada gminy.
Wyłączenie
Zapis ten zmienia ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, czyli specustawa ukraińska, która w art. 111 pkt 1 wskazuje, że w celu realizacji zadań związanych z pomocą obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa organ stanowiący JST może upoważnić włodarza, zarząd powiatu lub zarząd województwa do dokonania zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym dokonywania przeniesień wydatków między działami klasyfikacji budżetowej. Daje to podstawy prawne do dokonania zmian pomiędzy działami klasyfikacji budżetowej przez organ wykonawczy, aczkolwiek pod warunkiem że operacja ta będzie związana z realizacją zadań pomocowych na rzecz obywateli Ukrainy. W innym przypadku organ wykonawczy nie mógłby skorzystać ze wskazanej kompetencji.
W przedstawionym stanie faktycznym ten warunek wydaje się być spełniony, bowiem chodzi o adaptację pomieszczeń dla ukraińskich grup przedszkolnych. ©℗
Podstawa prawna
art. 111 pkt 1 ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 583)
art. 257 i 258 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 305; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 583)
