Subskrybuj nas na Youtube
A co jeszcze? Odpowiedź na to pytanie nurtuje przedsiębiorców zobowiązanych do przekazywania gminie odpadów komunalnych już od 23 września, czyli od wejścia w życie nowych przepisów czystościowych. Ministerstwo i eksperci tłumaczą, ale nie we wszystkim są zgodni.
Nowelizacja ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która weszła w życie 23 września 2021 r., utrudniła przedsiębiorcom występowanie z gminnego systemu zbierania odpadów. Nie mogą już oni, tak jak do tej pory, przystępować do niego i rezygnować z uczestnictwa w nim bez przeszkód. Ustawodawca zmienił bowiem całkowicie zasady: objął odbiorem odpadów komunalnych wszystkich przedsiębiorców w tych gminach, które zdecydują się podjąć uchwały, że nieruchomości niezamieszkane wchodzą w skład lokalnego systemu. Firmy, które nie zechcą w nim być, będą musiały złożyć stosowne oświadczenie, że chcą z niego wystąpić. Co istotne, muszą to zrobić w ściśle określonym terminie – 60 dni od daty ogłoszenia uchwały rady (lub 60 dni od rozpoczęcia postępowania przetargowego na zbieranie lub zbieranie i zagospodarowanie odpadów). Dla wychodzących z systemu przewidziano jednak wyjątek. Mianowicie będą mogli wyłączyć się z niego właściciele nowo powstałych nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 6c ust. 3b ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (dalej: u.c.p.g.) właściciel nieruchomości, „na której nie zamieszkują mieszkańcy i która powstała w trakcie obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych, może w terminie 60 dni od dnia powstania takiej nieruchomości złożyć wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta pisemne oświadczenie o wyłączeniu się z systemu odbierania odpadów komunalnych zorganizowanego przez gminę”.
Nieprecyzyjna definicja
Powstaje jednak pytanie, co to jest „nieruchomość niezamieszkana, która powstała w trakcie obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych z terenu takich nieruchomości” (tzw. nowo powstała nieruchomość), o której mówi stanowiący powyższy wyjątek art. 6c ust. 3b u.c.p.g.? Definicji ustawowej oczywiście nie ma, a pytani przez nas prawnicy oraz resort klimatu i środowiska mają częściowo rozbieżne zdania.
Stanowisko Ministerstwa Klimatu i Środowiska z 24 września 2021 r.
Przepisy art. 6c ust. 3b ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach znajdują zastosowanie do nowych nieruchomości, które powstały w trakcie obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych. Przepis ten będzie miał również zastosowanie w przypadku, gdy dochodzi do przekształcenia nieruchomości z zamieszkanej w niezamieszkaną ‒ odbiór odpadów z tych dwóch różnych typów nieruchomości odbywa się na odrębnych zasadach.
Natomiast nieruchomości, w których nastąpiła zmiana właściciela w trakcie obowiązywania umowy w sprawie zamówienia publicznego na odbieranie odpadów komunalnych, a które zostały włączone do gminnego systemu, będą mogły zostać wyłączone z systemu odbierania odpadów dopiero po upływie okresu, na jaki została zawarta ww. umowa.
Wydział Komunikacji Medialnej Departament Edukacji i Komunikacji
Wątpliwości nie budzi sytuacja, w której wybudowano nowy obiekt. Tu zarówno resort klimatu, jak i pytani przez nas prawnicy są zdania, że wyjątek pozwalający na wyłączenie z systemu takiej sytuacji właśnie dotyczy. [stanowisko] Podobnie nie ma wątpliwości, że mamy do czynienia z nową nieruchomością, gdy dochodzi do przekształcenia mieszkania w lokal użytkowy. ‒ Albo np. w przypadku przekształcenia działki rolnej w niezamieszkaną – zwraca uwagę dr Bartosz Draniewicz, prowadzący Kancelarię Prawa Gospodarczego i Ekologicznego. ‒ Czy jakiejkolwiek innej działki w niezamieszkaną – dodaje.
Gdy doszło do zmiany właściciela
Pytani przez nas prawnicy nie zawsze są jednak zgodni z resortem klimatu co do tego, jak traktować niektóre przypadki. Chodzi m.in. o sytuację, gdy dochodzi do zmiany właściciela nieruchomości. Maciej Kiełbus, partner w kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners, jest, podobnie jak resort, zdania, że wówczas nie mamy do czynienia z nowo powstałą nieruchomością. ‒ Jeżeli lokal po np. sklepie kupił rzemieślnik, to cały czas będziemy mieli do czynienia z nieruchomością niezamieszkałą – wyjaśnia na przykładzie Kiełbus. ‒ I tym samym przepis ten nie będzie miał zastosowania ‒ dodaje.
Zastanawia się jednak, co w sytuacji, gdy np. obiekt przez długi czas stał pusty, nic w nim nie powstawało i po przejęciu go przez nowego właściciela na nowo wchodzi do systemu gospodarowania odpadami. ‒ Być może, moglibyśmy wówczas mówić o nowej nieruchomości – zastanawia się prawnik.
Z kolei Mateusz Karciarz, prawnik z kancelarii Jerzmanowski i wspólnicy, widziałby możliwość uznania nieruchomości za nowo powstałą w sytuacji zmiany podmiotu zobowiązanego do uiszczania na rzecz gminy opłaty śmieciowej z jednoczesnym złożeniem przez podmiot „ustępujący” tzw. deklaracji zerowej. Jego zdaniem byłoby to możliwe w następujących sytuacjach:
1. Właściciel wolnostojącej nieruchomości niezamieszkałej (jako przeciwieństwo nieruchomości wielolokalowej, gdzie deklarację składa zarządca), prowadzący na niej określoną działalność ma złożoną deklarację śmieciową. Sprzedając tę nieruchomość i kończąc pod tym adresem swoją działalność, składa sprawozdanie zerowe, wypisując się tym samym z systemu. Dla gminy i prowadzonego przez nią systemu ta nieruchomość przestaje istnieć. Nowy nabywca również zamierza rozpocząć na tej nieruchomości określoną działalność, co spowoduje, że dla gminy nieruchomość ta będzie nowo powstała, a tym samym będzie mógł on skorzystać z przepisu art. 6c ust. 3b u.c.p.g. To przypadek zbliżony do tego, o którym mówi Maciej Kiełbus.
2. Właściciel wolnostojącej nieruchomości niezamieszkałej wynajmuje ją podmiotowi X, który prowadzi na niej działalność gospodarczą i samodzielnie składa deklarację śmieciową (stosownie do definicji właściciela z art. 2 ust. 1 pkt 4 u.c.p.g.). Wraz z zakończeniem umowy najmu najemca składa gminie tzw. deklarację zerową, przez co dla gminnego systemu przestaje ona istnieć. Następnie właściciel nieruchomości znajduje nowego najemcę, który będzie mógł skorzystać z przepisu art. 6c ust. 3b u.c.p.g., będziemy bowiem mieli wtedy do czynienia z nowo powstałą nieruchomością.
Mateusz Karciarz zastrzega jednak, że z nowo powstałą nieruchomością nie będziemy mieli do czynienia m.in. gdy:
a) zmienia się właściciel lokalu użytkowego w nieruchomości wielolokalowej (o ile nie będzie w stosunku do poszczególnych lokali wprowadzonej indywidualizacji rozliczeń, o której mowa w nowym przepisie art. 2a ustawy czystościowej); w takiej sytuacji bowiem deklarację za cały budynek składa jego zarządca, a tym samym w żadnym momencie nie mamy do czynienia ze „zniknięciem” tego lokalu z gminnego systemu;
b) właściciel wolnostojącej nieruchomości niezamieszkałej wynajmuje ją jakiemuś podmiotowi, lecz samodzielnie składa deklarację śmieciową do gminy; w takim przypadku dla gminy stroną cały czas będzie właściciel, a nie zmieniający się najemcy.
Przy podziale
Nie do końca jasna jest też sytuacja, gdy dochodzi do podziału nieruchomości. ‒ Nie jestem przekonany, że którakolwiek zostanie uznana za nowo powstałą – mówi Bartosz Draniewicz. Przesłanki, które kierowały ustawodawcą miały pozwolić, by gmina wiedziała, ile takich podmiotów będzie. W przypadku podziału pojawiają się takie nieruchomości, które nie były uwzględnione w systemie. Jeśli był w danym miejscu lokal służący działalności gospodarczej, a po podziale powstały dwa lokale – to zdaniem prawnika obie firmy w systemie się znajdą z automatu i z ewentualnym wyjściem z niego poczekają na kolejny przetarg.
Pokazanych w tekście i zapewne innych sytuacji związanych z wątpliwościami co do możliwości wyjątkowego wyjścia z gminnego systemu będzie zapewne dużo. Jak będą podchodziły do nich samorządy, to dopiero się okaże. Niewątpliwie niektóre spory i wątpliwości zostaną zapewne rozstrzygnięte na mocy wyroków sądowych.
Współpraca Joanna Pieńczykowska
Podstawa prawna
•art. 2 ust. 1 pkt 4, art. 6c ust. 3b ustawy z 13 wrzesnia 1996 r. o utrzymaniu czystości i porzadku w gminach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 888;
ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1648)
