Czy rada może upoważnić komisję rewizyjną do kontroli spółki z o.o. [PORADNIA SAMORZĄDOWA]

Dlaczego tantiem nie można uregulować w uchwale? Czy radni powinni w głosowaniu podjąć decyzję o przystąpieniu gminy do programu „Asystent osoby niepełnosprawnej”? Jak prawidłowo formułować przesłanki prowadzące do utraty tytułu honorowego obywatela miasta? Dlaczego do planu miejscowego nie należy wprowadzać regulacji dotyczącej zjazdów z dróg?

Nałożenie na najemców obowiązku poniesienia kosztów tantiem nie stanowi zasad ani trybu korzystania z gminnych świetlic wiejskich. Regulacja tego zagadnienia bowiem wychodzi poza delegację zawartą w art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.) Zgodnie z tym przepisem organy gminy mogą wydawać wyłącznie akty prawa miejscowego w zakresie zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.

Nie, na co uwagę zwrócił wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 2 lipca 2021 r. (nr NPII.4131.1.700.2021). W orzeczeniu tym uchylił uchwałę podjętą przez gminę Boronów o tytule analogicznym jak w pytaniu, gdyż podjęto ją bez podstawy prawnej. Wojewoda podkreślił, że żaden z przepisów, ani sam program, nie zawiera upoważnienia dla organu stanowiącego do rozstrzygania o przystępowaniu do realizacji programu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – edycja 2021”. Takiego upoważnienia bowiem nie zawiera ustawa o Funduszu Solidarnościowym (dalej: u.f.s.), jak i ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej u.p.s.), która w art. 115a stanowi, że zadania określone w tym akcie mogą być finansowane ze środków Funduszu Solidarnościowego na zasadach określonych w u.f.s. Podstawy do podjęcia uchwały nie stanowi również art. 17 ust. 2 pkt 4 u.p.s. – zgodnie z tym przepisem do zadań własnych gminy należy podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych. Przy czym regulację tę należy traktować jako podstawę do utworzenia przez radę gminy wewnętrznych aktów programowych wyznaczających kierunki działania jednostki samorządu terytorialnego w ramach realizacji zadań własnych gminy z zakresu pomocy społecznej. Programy osłonowe formułowane na tej podstawie dotyczyć powinny kwestii uregulowanych w u.p.s., a więc zamykać się w ramach uregulowanych nią działań i świadczeń (por. wyrok NSA z 5 lipca 2016 r., sygn. I OSK 614/16). Kompetencji do podjęcia wspomnianej uchwały nie daje ponadto art. 110 ust. 10 u.p.s., zgodnie z którym rada gminy, biorąc pod uwagę potrzeby, o których mowa w ust. 9, opracowuje i kieruje do wdrożenia lokalne programy pomocy społecznej. Wojewoda śląski zauważył, że Rada Gminy Boronów nie uchwaliła własnego programu pomocy społecznej, lecz przystąpiła do programu „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – edycja 2021”, który w ramach Funduszu Solidarnościowego jest realizowany przez ministra rodziny i polityki społecznej. Zdaniem organu nadzorczego działaniem tym rada wkroczyła w kompetencje organu wykonawczego, który na podstawie art. 31 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym jest jedynym podmiotem uprawnionym do rozstrzygania w tej kwestii i do podejmowania czynności faktycznych zmierzających do przystępowania do programu oraz jego wdrażania i realizacji.

Tego typu określenie jest nieprecyzyjne, więc nie może być podstawą do odebrania tytułu honorowego obywatela miasta. Wskazał na to m.in. wojewoda śląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 2 lipca 2021 r. (nr NPII.4131.1.704.2021). W rozstrzygnięciu nadzorczym wydanym w podobnej sprawie uznał, że tak sformułowana przesłanka utraty tytułu – dopuszczenie się czynu niegodnego – jest pojęciem niejednoznacznym i niekonkretnym, a przede wszystkim subiektywnym. Tym samym rada wprowadziła warunek uniemożliwiający właściwie dokonanie prawidłowej oceny. A jest to o tyle niedopuszczalne, że jej zaistnienie niesie ze sobą daleko idące konsekwencje dla osób uprawnionych. Wojewoda podkreślił, że uchwała jako akt normatywny powinna czynić zadość określonym wymaganiom przejrzystości i klarowności, co oznacza, że musi on być skonstruowany w taki sposób, aby jego treść była zrozumiała i właściwie odczytana przez jego przeciętnego adresata.

Wprowadzenie do planu miejscowego regulacji dotyczących zjazdów z dróg wykracza poza kompetencję prawodawczą, jaką posiada rada gminy. Na ten temat wypowiedział się wojewoda dolnośląski w rozstrzygnięciu nadzorczym z 11 czerwca 2021 r. (nr NK-N.4131 .66.2.2021.KW). Podał on, że rada gminy, wprowadzając do planu zagospodarowania przestrzennego zapis nt. zjazdów z dróg, narusza ustawowe prerogatywy zarządcy drogi. Związanie zarządcy drogi treścią miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w zakresie obsługi komunikacyjnej określonych terenów, w tym możliwości lokalizacji zjazdów z drogi publicznej, skutkowałoby bowiem bezprzedmiotowością art. 29 u.d.p. (por. wyrok NSA z 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt II OSK 2097/15). Podobnie orzekł WSA w Bydgoszczy w wyroku z 20 lipca 2016 r. (sygn. akt II SA/Bd 472/16). Wskazał on, że gmina w ramach władztwa planistycznego nie może w uchwale podejmować rozstrzygnięć, które zastrzeżone są dla zarządców dróg. Tym bardziej że – jak wynika z art. 29 ust. 4 u.d.p. – ze względu na wymogi wynikające z warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne, zarządca drogi może odmówić wydania zezwolenia na lokalizację zjazdu lub jego przebudowę albo wydać zezwolenie na lokalizację zjazdu na czas określony. Według bydgoskiego WSA ingerencja rady gminy w kompetencje zarządcy drogi byłaby nieuprawniona nawet gdyby przyjąć, że problem zjazdów dotyczy tylko dróg gminnych. Należy bowiem zauważyć, że zarządcą drogi nie jest organ uchwałodawczy gminy.