Nasza spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wprowadza do wód ścieki będące wodami zasolonymi. Ponieważ zawartość sumy chlorków i siarczanów (Cl + SO4) w tych wodach nie przekracza 500 mg/l, to zgodnie z art. 279 pkt 3 prawa wodnego tego rodzaju korzystanie z usług wodnych zwolnione jest z opłaty. Jednak zdaniem Wód Polskich zwolnienie dotyczy tylko opłaty zmiennej i nalicza się nam opłatę stałą. Czy słusznie? Czy mamy szansę wygrać spór na drodze sądowej?
W art. 279 prawa wodnego (dajej: p.w.) wskazano pięć kategorii usług wodnych, za które zwalnia się z opłat. W pkt 3 tego artykułu przewidziano właśnie zwolnienie za wprowadzanie do wód lub do ziemi ścieków będących wodami zasolonymi, jeżeli wartość sumy chlorków i siarczanów (Cl + SO4) w tych wodach nie przekracza 500 mg/l.
Nieprecyzyjne przepisy powodują kłopoty
Spór z organem naliczającym opłaty wodne bierze się niewątpliwie z tego, że zdanie pierwsze wspomnianego art. 279 p.w. stanowi, że zwolnione z opłaty za usługi wodne jest „wprowadzanie”. Istotnie w tym fragmencie przepisu nie zostało doprecyzowane, czy chodzi o opłatę zmienną, której wysokość jest uzależniona od ilości rzeczywiście wprowadzonych ścieków lub wód, czy również o opłatę stałą. Ta druga co do zasady jest naliczana według postanowień posiadanych przez przedsiębiorców decyzji (pozwoleń wodnoprawnych, pozwoleń zintegrowanych). Wody Polskie uważają, że chodzi tylko o opłatę zmienną, stała zaś nadal obowiązuje. Przedsiębiorcy są odmiennego zdania.
Spór ten niedawno rozstrzygnął na korzyść przedsiębiorców Naczelny Sąd Administracyjny. W orzeczeniu z 2 grudnia 2020 r. (sygn. akt II OSK 343/19) potwierdził dotychczasową linię orzeczniczą wojewódzkich sądów administracyjnych korzystną dla przedsiębiorców, że zwolnienie od opłaty z usługi wodnej dotyczy nie tylko opłaty zmiennej, lecz także opłaty stałej. W rozpatrywanej przez NSA sprawie dyrektor Wód Polskich określił w decyzji wydanej wobec jednej z firm opłatę stałą w wysokości 62 053 zł za okres od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r., w tym 62 050 zł za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi i 3,24 zł za wprowadzanie wód opadowych i roztopowych, ujętych w otwarte lub zamknięte systemy kanalizacji deszczowej, do wód. Organ uważał przy tym, że zwolnienie dotyczy jedynie opłaty zmiennej.
Argumenty sądu
NSA uznał jednak, w ślad za Wojewódzkim Sądem Administracyjnym we Wrocławiu (wyrok z 14 listopada 2018 r., sygn. akt II SA/Wr 506/18), że zwolnienie, które wynika z art. 279 pkt 3 p.w., dotyczy zarówno opłaty zmiennej, jak i stałej. Zdaniem sądów sama wykładnia gramatyczna tego przepisu wskazuje, że zwolnienie w nim przewidziane znajduje zastosowanie do opłat za usługi wodne bez rozróżnienia, czy chodzi o opłatę stałą czy opłatę zmienną. Skoro zaś z art. 270 ust. 8 p.w. wynika, że opłata stała i opłata zmienna są częściami składowymi opłaty za usługi wodne za wprowadzanie ścieków (z jaką mamy do czynienia w analizowanej sprawie), to już literalne brzmienie przepisu wskazuje, że brak podstaw do ograniczenia tego zwolnienia tylko do opłaty zmiennej. Lektura przepisów dotyczących opłat za usługi wodne wskazuje także, że w przypadku gdy wolą ustawodawcy jest zastosowanie zwolnienia tylko do jednej ze składowych opłat za usługi wodne, to daje temu wyraz w sposób jednoznaczny. Tak uczynił to w art. 270 ust. 2 p.w., w którym wskazano, że „opłaty stałej nie ponosi się za pobór wód do celów rolniczych lub leśnych na potrzeby nawadniania gruntów i upraw, na potrzeby chowu i hodowli ryb oraz do celów elektrowni wodnych”.
Sąd stwierdził przy tym, że interpretując art. 279 pkt 3 p.w., należy mieć także na uwadze art. 7a par. 1 kodeksu postępowania administracyjnego. Wynika z niego, że jeżeli przedmiotem postępowania administracyjnego jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, to wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.
Podstawa prawna
• art. 270, art. 271, art. 279 pkt 3 ustawy z 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 624, ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 784)
• art. 7a par. 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. ‒ Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 735)
